استاد حوزه و دانشگاه گفت: اگر دیدگاهمان به وزارتخانه‌های اقتصاد یا صنعت و معدن و تجارت، اداری باشد، دچار آفت بروکراسی میشود و از چابکی مورد نیاز در اقتصاد مقاومتی فاصله می‌گیرد.
به گزارش صراط، با توجه به شرایط کنونی اقتصاد و تأکید رهبر معظم انقلاب مبنی بر لزوم پرداختن به اقتصاد مقاومتی، گفت‌وگوی مشروحی با حجت‌الاسلام والمسلمین یحیی صالح‌نیا، دارای دکترای کلام و مؤسس مرکز مطالعات راهبردی امام مهدی(عج) انجام گرفته است که بخش دوم و پایانی آن تقدیم مخاطبان گرامی میشود.
بخش نخست گفت‌وگو را از اینجا بخوانید.
تک‌تک مدیران و مسئولان باید حس کنند در جنگ اقتصادی هستیم
حجت‌الاسلام صالح‌نیا در ابتدای این بخش از گفت‌وگو اظهار داشت: در این بخش می‌خواهم به راهکارهای موجود و پیشنهادی بپردازم. اولین پیشنهاد بنده این است که ما در اقتصاد مقاومتی، وزارتخانه‌های اقتصاد یا صنعت و معدن و تجارت را به شکل یک قرارگاه اداره کنیم نه به شکل یک اداره. زیرا وقتی اداره میشود، بعد از آن بروکراتیک میشود و از آن چابکی که ما در اقتصاد مقاومتی لازم داریم، فاصله می‌گیرد.
وی گفت: باید این وزارتخانه‌ها به شکل یک قرارگاه درآیند و تک تک این مدیران و مسئولان و کارمندان حس کنند که در جنگ اقتصادی هستیم. در این صورت وضع خیلی فرق خواهد کرد.
مانند کشورهای پیشرفته معاملات غیر پولی تعریف کنیم
این مدرس حوزه افزود: پیشنهاد بعدی این است که ما باید وابستگی اقتصاد و مردممان را به پول قطع کنیم، یعنی معاملات غیر پولی تعریف کنیم.
این محقق و پژوهشگر حوزه با بیان اینکه در خیلی از کشورهای در حال رشد و حتی پیشرفته مانند چین این اتفاق می‌افتد، افزود: در کشوری مثل چین تجربه موفقی که وجود دارد این است که معاملات پولی حذف شده و یا کم شده‌اند. اکثر معاملات به سمت غیر پولی شدن پیش رفتند. یعنی شما در مقابل کالایی که ارائه می‌دهید، رسید می‌گیرید و با آن رسید می‌توانید بروید و کالایی را از جای دیگر بگیرید.
وی بیان داشت: تا ما اقتصادمان پول‌محور است و همیشه پول مطرح است، بسیاری از مشکلات حل نخواهد شد. در روایت آمده است که حضرت کاری می‌کنند که پول بی‌ارزش میشود و اصطلاحا از سکه می‌افتد.
فقه اسلام هیچ تکیه‌ای بر محوریت پول ندارد
این استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به این مطلب که در روایت داریم اینقدر پول بی‌ارزش میشود که وقتی منادی حضرت ندا می‌دهد که هر کسی به درهم و دینار یعنی به طلا و نقره که پولند، احتیاج دارد بیاید و بگیرد، هیچ کس مراجعه نمی‌کند، ادامه داد: مهم این امر است که پول از محوریت خارج میشود. بنده به عنوان یک استاد فقه این را عرض می‌کنم که ما در فقه، هیچ تکیه‌ای بر محوریت پول نداریم.
این مدرس و پژوهشگر حوزه علمیه عنوان کرد: اینقدر که فقهای ما از معاملات بحث کردند، هیچ تکیه‌ای بر پول ندارند. در حالی که متأسفانه اقتصاد ما پول‌محور است. با همین بالا رفتن و پایین آمدن ارزش ریال و دلار و ارز، اقتصاد ما نیز بالا و پایین می‌رود.
پژوهش صورت بگیرد نه پژوهشگاه تأسیس شود
وی ابراز داشت: پیشنهاد بعدی من این است که پژوهش‌هایی صورت بگیرد. البته تأکید می‌کنم که پژوهش صورت بگیرد نه اینکه پژوهشگاه تأسیس شود. در همین پژوهشگاه‌های موجود پژوهش‌هایی در مورد سبک خرید، سبک مصرف، سبک سرمایه‌گذاری، سبک پس‌انداز، سبک زندگی و سبک مدیریت اقتصادی انجام پذیرد.
حجت‌الاسلام صالح‌نیا با بیان اینکه اگر این پژوهش‌ها انجام شده و نتایجش به خانواده‌ها تزریق شود، مفید و موثر خواهد بود، اضافه کرد: بنده سه سبک را خودم کار کرده و در این وضعیت امتحان کردم و در مراکز علمی دانشگاهی و حوزوی کشور، آزمایش کردم و دیدم این سبک‌ها در اصلاح زندگی خود نخبگان و دانشگاهیان و حوزویان موثر است.
وی گفت: مثلا در این مراکز سبک نشاط را کار کردیم. سبک مدیریت دینی، سبک تبلیغ، سبک سلوک، از دیگر سبک‌هایی بود که کار کردیم و نتیجه بسیار خوبی داشت که البته در جای دیگری باید بحث شود. منظور این است که کار کردن این سبک‌ها و اینکه اسلام چه سبکی را توصیه می‌کند، خیلی از مشکلات را حل می‌کند.
تبلیغات مصرف محور هرچه زودتر باید قطع شود
موسس مرکز مطالعات راهبردی امام مهدی (ع)، پیشنهاد بعدی خود را قطع تبلیغات مصرف محور و سود محور از رسانه ملی دانست و یادآور شد: هر چه سریعتر این تبلیغات باید قطع شود و به هیچ بهانه‌ای از جمله درآمد‌زایی برای صدا و سیما، ما حق نداریم فرهنگ مردم را خراب کنیم.
وی افزود: پیشنهاد بعدی، تفکیک کار از شغل است که در ابتدا اشاره کردم. من اصرار دارم که ضرر خیلی از شاغل‌ها به دلیل کم‌کاری که در شغلشان می‌کنند، از بیکاران بیشتر است و سود کارگرانی که عملا شاغل نیستند و کار می‌کنند ولی دیگران آنها را شاغل نمی‌دانند، سرشارتر از بقیه شاغلین است. خیلی از کشاورزان ما که در ظاهر شاغل نیستند، سودشان بسیار بیشتر از شاغلین ما در ادارات است.
واحد مشترک پولی با کشورهای همسو
این نویسنده حوزوی پیشنهاد بعدی‌اش را ایجاد واحد مشترک پولی عنوان کرد و گفت: اگر دشمن می‌خواهد با تضعیف ریال ایران به ایران ضربه بزند، ما می‌توانیم بین کشورهای اسلامی یا حداقل کشورهای اسلامی همسو، واحد مشترک پولی داشته باشیم.
وی اضافه کرد: ایران می‌تواند با کشورهایی مثل لبنان و سوریه و عراق و افغانستان و تاجیکستان و دیگر کشورهای همسو یک واحد پولی مشترک داشته باشد. اگر اینها یک واحد پولی مشترک داشته باشند، طبیعتا فشار دشمن بر ما کمتر خواهد شد.
نظرات جدی در مورد تبدیل پول ملی
صالح نیا خاطرنشان کرد: پیشنهاد بعدی بنده دور زدن تحریم‌ها با تبلیغ پول ملی است که خیلی از اقتصاددانان که من با آنها صحبت کردم، درمورد تبدیل پول ملی نظرات جدی دارند. من می‌خواهم این‌طور تعبیر کنم که تومان و ریال وحی منزل نیستند. هیچ دلیلی ندارد که ما روی اینها بمانیم.
وی با این پیشنهاد که ما می‌توانیم تهدید تحریم نفت ایران را تبدیل به فرصت کنیم، ادامه داد: وقتی درآمد نفتی ما به واسطه تحریم کاهش پیدا می‌کند، این یک فرصت است. سالهاست مقام معظم رهبری و مسئولین و اقتصاددانان تأکید دارند که باید وابستگی ما به درآمدهای نفتی کم شود.
این محقق و پژوهشگر علوم اسلامی افزود: چه فرصتی از این بهتر که با تحریم، درآمد نفتی کاهش پیدا کند. می‌توانیم درآمدهایمان را از توریسم و صادرات غیر نفتی و سایر کارهایی که دلسوزان و اقتصاددانان مطرح می‌کنند، افزایش دهیم. این یک فرصت بسیار خوبی است.
برای مردم جبهه کار و بسیج راه بیندازیم
وی در پیشنهاد بعدی به مردمی کردن اقتصاد اشاره کرد و گفت: پیشنهاد من مردمی کردن اقتصاد است نه لزوما خصوصی کردن اقتصاد. متأسفانه برخی از مسئولین ما مردم را همان بخش خصوصی تصور می‌کنند. آنهایی را که در بازارهای بورس و سکه و ارز صف کشیده‌اند را مردم می‌دانند.
این استاد حوزه و دانشگاه افزود: مردم که فقط اینها نیستند. اکثریت مردم ما که محور اقتصاد مقاومتی هستند، کسانی‌اند که می‌توانند به جای پول، با کار در این نبرد شرکت کنند. ما باید روی اینها حساب باز کنیم و برای اینها جبهه کار و بسیج کار راه بیندازیم.
در بحث اقتصاد، دولت و ملت از هم جدا نیستند
این نویسنده حوزوی، مقابله به مثل را به عنوان پیشنهاد بعدی خود مطرح کرد و اظهار داشت: اگر دشمن ما را تحریم می‌کند، باید مقابله به مثل کنیم. الآن دشمن ما کسی مثل آمریکا و کشورهای اروپایی است که اقتصاد آنها در حال خوردن ضربات متعدد است و تاب سختی و ریاضت را ندارند. شما ببینید چقدر راهپیمایی از جنبش 99 درصدی تا تظاهرات در کشورهای اروپایی دیگر مانند فرانسه و اسپانیا و... برپا میشود.
صالح نیا با اشاره به اینکه مردمان این کشورها تاب سختی و ریاضت را ندارند، عنوان کرد: اگر ما بتوانیم مقابله به مثل کنیم و به مردم اروپا فشار بیاوریم، آنها را تسلیم خواهیم کرد. کما اینکه آنها کاری می‌کنند که به مردم ما فشار بیاید، قطعا در این صورت آنها زود تسلیم خواهند شد.
وی گفت: ما باید این تصور کودکانه را که دولت‌ها از ملت‌ها جدایند و ما با دولت‌ها مشکل داریم را کنار بگذاریم. این نظر در عرصه فرهنگ درست است. بله ما با دولت‌های مستکبر مشکل داریم ولی در عرصه اقتصاد، آنها با اقتصادشان به مردم ما ضربه می‌زنند و ما اگر عملا کاری کنیم که مردم اروپا و آمریکا از لحاظ اقتصادی در فشار قرار بگیرند، عملا به دولت آنها ضربه زده‌ایم. اینجا بحث فرهنگ نیست که ما دولت و ملت را از هم جدا کنیم. در بحث اقتصاد دولت و ملت از هم جدا نیستند.
از مزایای تحریم استفاده کنیم
این استاد حوزه و دانشگاه افزود: می‌خواهم در اینجا مطلبی که یا در مورد آن بحث نشده و یا کم بحث شده برای مردم باز شود. آن مطلب این است که تحریم برای مردم ما مزایای بسیاری دارد و از جمله مزایای آن، بحث نرم‌افزارهاست.
وی با بیان اینکه کشورهای دیگر دنیا که تحریم نیستند، مجبورند پولهای کلانی برای خرید انواع و اقسام نرم‌افزارهایی که در اروپا و آمریکا تولید میشود خرج کنند، ادامه داد: این در حالیست که متخصصان ما توانسته‌اند براساس این تحریم‌ها بسیاری از این نرم‌افزارها را تولید کنند. در این شرایط ما می‌توانیم نرم‌افزارهای اروپا و آمریکا را تحریم کنیم.
حجت‌الاسلام صالح‌نیا اضافه کرد: به این معنا که ما می‌توانیم قیمت‌های کلانی را که آنها برای نرم‌افزارهایشان در نظر می‌گیرند، نپردازیم. در حال حاضر خیلی از متخصصان علوم رایانه‌ای این کارها را انجام می‌دهند. برای مثال ویندوزی که شما باید برای آن 200 دلار برای آمریکا و اروپا خرج کنید، الآن در کشور ما با 1000 و 2000 تومان قابل دسترسی است.
این مدرس و پژوهشگر حوزه علمیه اظهار داشت: این از مزایای تحریم است و مردم می‌توانند توجیه شوند که تحریم تیغ دو لبه است و ممکن است یک طرف آن به ضرر ما باشد، ولی سمت دیگرش هم به ضرر شرکت‌های آمریکایی و اروپایی خواهد بود.
کاهش دغدغه‌های اقتصادی مردم/ تقویت سازمان تعزیرات حکومتی
وی با ارائه پیشنهاد بعدی مبنی براینکه باید دغدغه‌های اقتصادی مردم را در این فضا کم کرد، با مثالی خاطرنشان کرد: برای مثال به عوارض ساخت مسکن اشاره می‌کنم که شهرداری‌ها می‌گیرند. شهرداری‌ها به خصوص در کلان شهرها می‌توانند با کم کردن عوارض، دغدغه‌های اقتصادی مردم را کاهش دهند.
صالح نیا پیشنهاد بعدی را تقویت سازمان تعزیرات حکومتی دانست و افزود: در تاریخ حکومتی امیرمؤمنان حضرت علی علیه‌السلام، بسیار داریم که آن حضرت هر عامل حکومتی را که مجرم بود، سریع بر کنار یا توبیخ می‌کردند. درحالیکه در کشور ما دادگاه رسیدگی به تخلفات بعضی از مسئولین که مرتکب تخلف می‌شوند، چند سال و یا چند ماه طول می‌کشد و این مشکل بزرگی است.
وی در ادامه گفت: آخرین حرف بنده در بحث پیشنهادها این است که ما باید در فضای اقتصاد مقاومتی، فرهنگ مردم را بالا ببریم و تقویت کنیم. اگر در مردم، فرهنگ انصاف، عدالت، قناعت، زهد، مصرف درست، قرض‌الحسنه و... ارتقاء پیدا کند، قطعا فشارهایی که احتمالا در عرصه اقتصادی متحمل می‌شویم، بسیار کم خواهد شد.
برخی بنگاه‌های اقتصادی، انصاف را که اصل قرآنی است، کنار می‌گذارند
صالح‌نیا به عنوان نمونه به بحث انصاف اشاره کرده و عنوان کرد: متأسفانه در فضایی که دشمن مثلا بمب ارزی در کشور ما می‌اندازد، عده‌ای از صاحبان بنگاه‌های اقتصادی به بهانه بالا رفتن قیمت ارز بحث انصاف را که یک اصل قرآنی و دینی است، کنار می‌گذارند و به بهانه بالا رفتن دلار حتی جنس‌های ایرانی را هم گران می‌دهند. این مسئله بسیار از انصاف به دور است.
این نویسنده و پژوهشگر حوزوی بیان داشت: بر اساس روایتی که بین علما مشهور است، امام عصر(عج) به مغازه قفل سازی، رفت و آمد داشتند. وقتی یکی از علما علت را جویا شد، حضرت ولی عصر(عج) به او فرمود: یک روز که من به دیدن او می‌آیم تو هم به مغازه‌اش بیا تا بفهمی که چرا من از بین همه مردمی که شیعیان ما هستند، به مغازه این شخص رفت و آمد می‌کنم.
وی گفت: این عالم بزرگ می‌گوید روزی که حضرت هم به مغازه این قفل ساز آمده بود، من هم رفتم و نشستم. دیدم این قفل ساز انصاف دارد و قفلی که یک پیرزن آورده بود و دیگر قفل سازان گفته بودند هیچ ارزشی ندارد، این قفل ساز گفت قفل تو 9 دینار ارزش دارد ولی دیگران می‌خواهند مجانی از تو بردارند. در حالی که قفل ارزشمندیست و اگر بفروشی من از تو می‌خرم. حضرت اشاره کردند که این مرد انصاف دارد.
حجت‌الاسلام صالح‌نیا این چنین سخنان خود را به پایان برد: به هر حال آن پیرزن به یک دینار راضی بود و چیزی که در اینجا مهم است، بحث انصاف است. نباید موضوع به این ارزشمندی کنار گذاشته شود. یکی از موضوعات اصیل در فرهنگ ما بحث انصاف است و صاحبان بنگاه‌های اقتصادی با داشتن انصاف می‌توانند رزمنده‌ها و بسیجی‌های خوبی در سطح نبرد اقتصادی و اقتصاد مقاومتی باشند.