آیا ترامپ می‌تواند خودش را عفو کند؟

اگرچه دوران ریاست جمهوری ترامپ هر چه بود سنتی نبود، اما رئیس جمهور تقریباً به یک سنت سیاسی وفادار بوده و آن استفاده از اختیارش به صدور عفونامه است.

به گزارش ایسنا تاکنون وی برای چندین تن از وفادارترین دستیارانش کارت رایگان خروج از زندان صادر کرده است. گزارش‌ها حاکی است که او حتی پس از شکست در انتخابات ایده صدور عفونامه برای خودش را نیز مطرح کرده است.

ترامپ به طور پیوسته از اختیار ریاست جمهوری برای صدور عفونامه استفاده کرده است. وی در سال ۲۰۱۷ جو آرپایو، کلانتر سابق شهرستان ماریکوپا را که پس از امتناع از همکاری با مقامات فدرال برای کاهش نژادپرستی در نیروی انتظامی به جرم عدم اجرای حکم دادگاه محکوم شده بود، عفو کرد.

وی همچنین اسکوتر لیبی را که به جرم ممانعت از اجرای عدالت در حادثه والری پلیم (Valerie Plame) در اوایل دهه ۲۰۰۰ محکوم شده بود، و نیز دینش دسوزا، فیلم‌ساز محافظه کار را که برای یک جرم مالی به زندان افکنده شده بود، عفو کرد.

او عفونامه‌های خوبی هم صادر کرده است. در سال ۲۰۱۸، ترامپ جک جانسون، بوکسور سیاه‌پوست افسانه‌ای را عفو کرد که به دلیل نقض قانون نژادپرستانه موسوم به «قاچاق بردگان سفید» به دلیل عبور از مرزهای ایالتی به همراه یک زن سفیدپوست در سال ۱۹۱۲ مقصر شناخته شده بود.

اما آیا ترامپ می‌تواند خود را عفو کند؟ همزمان با فراخوان دموکرات‌ها به استیضاح دوم وی یا عزل او از مقامش با اتکا به متمم ۲۵ قانون اساسی به خاطر نقش او در ترغیب طرفداران افراطی‌اش به یورش به کنگره، این بحث بار دیگر مطرح شده است که آیا او می‌تواند خود را عفو کند.

پاسخ کوتاه، اما نه چندان رضایت‌بخش این است: «شاید».

این کار سابقه ندارد، بنابراین اعتبار قانونی آن در نهایت تصمیم دادگاه خواهد بود، با این فرض که تلاش ترامپ برای این کار به یک شکایت قضایی منجر شود.

به گزارش ایندیپندنت اختیارات رئیس جمهور به صدور عفونامه بسیار گسترده است. ترامپ می‌تواند همانطور که قبلاً راجر استون، صحنه‌گردان خیابانی محافظه‌کار، را عفو کرد، باقی دوستان و بستگان خود را نیز عفو کند.

ترامپ مجبور نیست صبر کند تا اول اتهاماتی به طور رسمی علیه وی صادر شود. رئیس جمهور اختیار دارد جرم‌هایی را که هنوز فاش و به عنوان اتهام مطرح نشده است، نیز مورد عفو قرار دهد.

برخی از کارشناسان حقوقی استدلال کرده‌اند که اعطای عفونامه توسط رئیس جمهور به خودش خلاف قانون اساسی است، زیرا این کار ناقض این اصل است هیچ کس نباید قاضی پرونده خود باشد.

اما مانع اساسی در برابر کارایی عفو ترامپ شاید چیز دیگری باشد.

اولین مورد این است که بخشش ریاست‌جمهوری فقط شامل جرایم فدرال است. اتهاماتی نظیر آنهایی که ترامپ در پرونده‌اش در دادستانی ایالتی در منهتن با آن روبرو است، مشمول عفو ریاست جمهوری نیست.

همچنین، ترامپ به جای اینکه بخواهد خود را عفو کند، می‌تواند استعفا دهد و اختیار عفو را به مایک پنس معاون رئیس جمهور واگذار کند تا او وی را عفو کند.

جرالد فورد همین‌گونه ریچارد نیکسون را عفو کرد. بنابراین، این امر هم سابقه قانونی و هم سابقه تاریخی دارد.

پیش‌بینی اینکه چه اتفاقی خواهد افتاد اگر ترامپ بخواهد خود را عفو کند، دشوار است.

مانند بسیاری دیگر از مسائل بی‌سابقه دیگر که در دوران ریاست‌جمهوری ترامپ اتفاق افتاده است؛ مثل اینکه آیا رئیس جمهور می‌تواند به یک شهر با نیروهای فدرال حمله کند یا اینکه آیا رئیس جمهور می تواند از ترک دفتر خودداری کند، مساله این نیست که آیا او می‌تواند، بلکه این است که «چه کسی می‌تواند جلوی او را بگیرد.»

اینکه در ادامه چه خواهد شد همه حدس و گمان است. هر چند نانسی پلوسی، رئیس مجلس نمایندگان و چاک شومر، رهبر اقلیت سنا، هر دو ضمن تهدید به استیضاح، از کابینه خواسته‌اند که متمم ۲۵ را فعال کند.

شومر در بیانیه‌ای گفت: «آنچه در ساختمان کنگره رخ داد یک شورش علیه ایالات متحده بود که توسط رئیس جمهور تحریک شده بود. این رئیس جمهور نباید حتی یک روز هم بیشتر در منصب خود بماند.»

وی گفت: «سریعترین و موثرترین روش برای برکناری این رئیس جمهور که همین امروز می‌توان آن را انجام داد، استفاده از متمم ۲۵ در قانون اساسی و واگذاری اختیارات ریاست جمهوری به معاون رئیس جمهور است. اگر معاون رئیس جمهور و هیات دولت از از انجام این کار امتناع ورزند، کنگره باید برای استیضاح رئیس‌جمهور دوباره تشکیل جلسه دهد.»

اما به هر روی واضح است روزهای حضور ترامپ در کاخ سفید به شماره افتاده است. وقتی کنگره شش ساعت پس از یورش شورشیان سرانجام دوباره گرد هم آمد، پیروزی جو بایدن به تایید نهایی رسید.