صراط: روز گذشته اعضای هیئت دولت به همراه رئیس‌جمهور در فرانسه، قرارداد تحویل 114 فروند ایرباس را با کمپانی ایرباس به امضاء رساندند.
* هر 114 فروند ایرباس نو هستند
طبق گفته وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل ایران‌ایر، این 114 فروند ایرباس که همه متعلق به ایران‌ایر خواهد بود، نو هستند؛ البته تأمین مالی این هواپیماها از طریق فاینانس خواهد بود و بازپرداخت تسهیلات هم 10 تا 15 ساله است.
مدیرعامل ایران‌ایر درباره نحوه تأمین مالی این 114 فروند هواپیما می‌گوید: بخشی از منابع مالی از طریق فاینانس و بخشی از طریق تسهیلات صندوق توسعه ملی تامین میشود.
فرهاد پرورش همچنین درباره سن ایرباس‌ها نیز گفته است که قرار شده است همه این هواپیماها نو باشد.
البته یکی از مسئولان ارشد صنعت حمل و نقل هوایی به فارس گفت که مقرر شد تا پایان سال 3 فروند ایرباس 330 نو تحویل ایران‌ایر شود.
* تأمین فاینانس ایرباس‌های ایران‌ایر و بازپرداخت 15 تا 20 ساله اقساط
از سوی دیگر مقرر شده است فاینانس 114 فروند ایرباس توسط شرکت بیمه‌ای ساچه انجام شود.
مدیر عامل صندوق ضمانت صادرات ایران جزئیات بیشتری از تأمین مالی خرید ایرباس‌ها می‌گوید.
بنا به گفته سید‌کمال سید‌علی بانک‌های اروپایی پول ایرباس‌های ایران را پرداخت می‌کنند و ایران نیز در مدت زمان 15 تا 20 سال اقساط آن را پرداخت خواهد کرد؛ پوششی از سوی موسسه اعتباری «ساچه» به بانک‌های اروپایی برای خرید ایرباس‌های ایرانی صورت می‌گیرد که بر این اساس ایران در مدت زمان 15 تا 20 ساله به صورت اقساط بلندمدت پول این هواپیماها را پرداخت می کند.
* ساچه با ضمانت بانک مرکزی ایران فاینانس ایرباس‌های هما را می‌پذیرد
در واقع ساچه قراردادی با بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران امضا می‌کند تا تأمین مالی برخی پروژه‌های ایرانی را انجام دهد که از جمله آن خرید هواپیماهای ایرباس است؛ ساچه پول ایرباس‌های ایرانی را پرداخت خواهد کرد و به صورت اقساط هزینه خرید این هواپیماها توسط شرکت ایرانی پرداخت میشود؛ ضمانت این فاینانس را بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بر عهده دارد.
در هیچ جای دنیا مرسوم نیست که شرکت هواپیمایی برای خرید هواپیما پول نقد پرداخت کند زیرا از سویی یک فروند هواپیمای نو، بسیار گران‌قیمت است و از سوی دیگر شرکت‌های هواپیمایی دنیا به دلیل سود اندک این صنعت، قادر به پرداخت نقدی برای دریافت تعداد زیادی هواپیما نیستند در این راستا کمپانی‌های سازنده به همراه محصولات خود فاینانس می‌آوردند و یا شرکتی با ضمانت بانک مرکزی، فاینانس پروژه‌‌ها را بر عهده می‌گیرد.
در پروژه خرید 114 فروند ایرباس برای ایران‌ایر نیز، «ساچه» فاینانس ایرباس‌های ایرانی را می‌پذیرد و به صورت اقساط بازپرداخت انجام میشود، در این میان ضمانت بر عهده بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران است.
در این پروسه، دولت به عنوان حاکمیت فقط هموار کننده مسیر است زیرا به هر حال دولت خود اجازه ورود به پروسه خرید هواپیما را ندارد و این کار بر عهده شرکت‌های هواپیمایی به عنوان اپراتور، است.
البته به هر حال در صورت ورود هواپیماهای نو به کشور، این صنعت باید سود‌ده باشد؛ به هر حال خرید هواپیمای نو پرهزینه است و به محض ورود این هواپیماها به ناوگان باید بهره‌وری آن آغاز و در گام بعد ارتقاء یابد تا شرکت‌ها امکان بازپرداخت اقساط تسهیلات را داشته باشند، در این حوزه، بهره‌وری و بهره‌برداری دقیق و مؤثر از هواپیماهای نو، بسیار مهم است.
* مذاکره غیرمستقیم ایران با بوئینگ برای خرید هواپیماهای میان‌برد و بلندبرد
ایران با شرکت هواپیمایی بوئینگ نیز برای هواپیماهای برد متوسط و بردکوتاه مذاکراتی داشته است و با این کمپانی سازنده هواپیما به صورت غیرمستقیم در حال مذاکره برای خرید هواپیما است.
این را وزیر راه و شهرسازی می‌گوید، بنا به گفته عباس آخوندی مقرر شده است هواپیماهای کوتاه‌برد، میان‌برد و بلندبرد وارد ناوگان هوایی کشور شود، ضمن آنکه شرایط برای شرکت‌های سرمایه‌گذاری و اجاره‌دهنده هواپیما در ایران فراهم شده است.
وی گفته است که بوئینگ را وارد دور می‌کنیم تا رقابت سالم در این‌باره ایجاد شود.
آخوندی درباره خرید 114 فروند هواپیمای ایرباس نیز گفت: این 114 فروند هواپیما همه نو خواهند بود.
آخوندی درباره خرید هواپیماهای روسی و سوخو نیز گفت که بدون مجوز سازمان هواپیمایی کشوری، هیچ هواپیمای به ناوگان وارد نمی‌شود و هنوز قراردادی برای این هواپیماهای شرقی نیز نداشته‌ایم.
بنا به گفته وزیر راه و شهرسازی برای نوسازی ناوگان هوایی کشور به 100 فروند هواپیما کوتاه‌برد و 400 فروند هواپیمای میان‌برد و بلندبرد نیازمندیم که در این رابطه مذاکراتی را با بوئینگ داشته‌ایم.
آخوندی نوسازی ناوگان هوایی کشور را منوط به ورود 500 فروند هواپیما به ناوگان هوایی کشور می‌داند.
بنا به گفته وزیر راه، 250 میلیون دلار سرمایه‌گذاری جدید برای سیستم ناوبری در فضای ایران انجام میشود؛ در توسعه ناوگان هوایی ایران فرصت‌های مناسب سرمایه‌گذاری برای کشورهای خارجی فراهم است و از نظر ناوگان کوتاه‌برد، متوسط‌برد و بلندبرد شرایط مناسبی فراهم خواهد شد.
* 500 فروند هواپیما باید تا 10 سال آینده تأمین شود
برای نوسازی ناوگان هوایی کشور طبق گفته مسئولان 500 فروند هواپیما نیاز داریم.
رئیس سازمان هواپیمایی کشوری در این‌باره می‌گوید: کشور ایران تا 10 سال آینده 500 فروند هواپیما نیاز دارد که باید در این باره به تسهیلات مالی لازم برای خرید این هواپیماها توجه داشت.
بنا به گفته علی عابدزاده، ایران آماده عقد قرارداد با کمپانی‌های لیزینگی برای توسعه ناوگان هوایی کشور است.
عابدزاده با بیان اینکه 16 شرکت هواپیمایی در ایران فعالیت می‌کنند بیان کرد: 250 فروند هواپیما با سن متوسط 20 سال در ناوگان ایران فعال است که این متوسط سن باید به 12 سال کاهش یابد.
بنا به گفته رئیس سازمان هواپیمایی کشوری نیازمند ورود 150 فروند هواپیمای دارای بیش از 250 صندلی، در ناوگان هستیم همچنین نیازمند 300 فروند هواپیمای میان‌برد و طولانی‌برد هستیم که در حال حاضر فقط 9 فروند هواپیمای بلند برد در کشور وجود دارد.
بنابراین گزارش، برای تأمین این 500 فروند هواپیما، روش‌های خرید، اجاره و اجاره به شرط تملیک در نظر گرفته شده است.
* متولیان صنعت هوایی کشور اولویت ایران در چند سال اول پساتحریم را اجاره هواپیما می‌دانند
به دلیل شرایط مالی نامناسب ایرلاین‌های داخلی و قیمت بالای هواپیمای نو، اجاره هواپیما در این شرایط برای ما مزیت بیشتری دارد.
معاون دفتر برنامه‌ریزی راهبردی و همکاری‌های بین‌المللی شرکت فرودگاه‌ها در این‌باره می‌گوید: اجاره هواپیما در این شرایط برای ما مزیت بیشتری دارد، حتی یکی از بزرگترین شرکت‌های هواپیمایی دنیا موضوع اجاره هواپیما را در دستور کار خود قرار داده و 50 درصد ناوگان این ایرلاین اجارهای است، هر گاه مدت زمان اجاره هواپیما تمام شده و هواپیما به چک A برسد آن هواپیما را تحویل داده و هواپیمای جدیدی اجاره می‌کنند زیرا در برخی شرایط چک A هواپیما تا یک سوم قیمت هواپیما هزینه دارد اما با این روش هزینه ایرلاین کاهش می‌یابد.
احمدرضا بیاتی با تأکید بر اینکه در یکی، دو سال اول پس از رفع تحریم‌ها خرید هواپیما در شرایط مالی ایرلاین امکانپذیر نیست، گفت: اجاره هواپیما، استراتژی شرکت‌های هواپیمایی ایرانی برای دوران پساتحریم در مهندسی و تعمیر و نگهداری هواپیماها از محورهای قابل بررسی است.
وی که دبیر اجلاس هوانوردی ایران 2016 نیز بود در عین حال این را هم گفت که برای توسعه ناوگان در کنار اجاره هواپیما، نیازمند خرید هواپیما نیز هستیم.
بنا به گفته بیاتی از نظر اینکه مرکز اجاره و لیزینگ هواپیما در اروپا قرار دارد شرکت‌هایی در همایش هوانوردی ایران 2016 حضور داشتند که 70 درصد کل هواپیماهای دنیا را اجاره می‌دهند و از مهمترین آنها می‌توان به شرکت آورون، ایرکپ و DAE امارات اشاره کرد.
* ورود 10 فروند ایرباس و بوئینگ کارکرده به کشور تا پایان سال
همچنین مقرر شده است تا پایان سال 10 فروند هواپیمای کارکرده وارد کشور شود، این هواپیماها با عمر 5 تا 10 سال هستند که البته رایزنی‌ها و هماهنگی برای ورود آنها به قبل از به نتیجه انجامیدن برجام بر می‌گردد.
معاون استاندارد پرواز سازمان هواپیمایی کشوری در این‌باره می‌گوید: ورود هواپیماهای دست دوم به نوعی مطلوب شرکت‌های هواپیمایی است، زیرا ورود هواپیمای نو باید با حمایت دولت انجام شود و برخی شرکت‌ها ترجیح می‌دهند که هواپیمای دست دوم وارد کنند.
محمدجواد تقوی، دلیل تمایل ایرلاین‌ها برای ورود هواپیمای دست دوم را توانایی مالی پایین عنوان کرد و گفت: ایرلاین‌ها توان مالی زیادی ندارند و از سوی دیگر بازار برای ورود هواپیما تقاضای زیادی دارد، بنابراین تمایل وجود دارد که هواپیمای دست دوم وارد کنند.
بنا به گفته معاون سازمان هواپیمایی کشوری تا پایان سال 10 فروند هواپیمای کارکرده از نوع بوئینگ 737 و ایرباس 320 با سن 5 تا 10 سال وارد کشور میشود، ادامه داد: این هواپیماها با عمر 10 ساله، 8 ساله، 6 یا 5 ساله هستند که این هواپیماها پرکاربردترین نوع هواپیما در دنیا شناخته می‌شوند.
* هواپیمای نو و کارکرده هر کدام مزایایی دارند
البته در موضوع اجاره هواپیما هم سن هواپیما موضوع قابل بررسی است در این راستا طبق الزام سازمان هواپیمایی کشوری، هواپیماهایی که وارد کشور می‌شوند سقف سنی دارند و شرکت‌های هواپیمایی اجازه ندارند هواپیماهایی با سن بیش از 12 سال وارد ناوگان کنند.
اولین و مهمترین چالش جهت خرید یا اجاره بلند مدت هواپیمای نو، هزینه بسیار بالای آن در مقایسه با نوع کارکرده است، هواپیمای نو ممکن است نسبت به نوع کارکرده‌اش با سن بالا حتی تا 10 برابر گرانتر باشد به عنوان مثال هواپیمای هشت سال کارکرده با شرایط خوب دو‌سوم و با شرایط متوسط (تعداد نشست و برخاست، تعداد ساعت پروازی، وضعیت تعمیرات دوره ای و از این قبیل) نصف همتای نو خود قیمت‌گذاری میشود.
طبق آمار ارائه شده در مجله اکونومیست در سال‌های اخیر به دلیل افزایش تولید هواپیما و تقاضای بازار، 16 درصد از کل هواپیماهای موجود در دنیا در معرض فروش گذاشته شده است بنابراین خریدار با دامنه وسیعی از مدل‌ها و قیمت‌ها روبرو است که با هوشمندی لازم می‌تواند هواپیمای کارکرده خوبی با قیمت مناسب تهیه کند.
با وجود آنکه معامله نقدی راحت‌ترین و متداول‌ترین سبک معامله محسوب میشود اما به دلیل سود اندک در صنعت هوانوردی خطوط هوایی مایل به خرید یا اجاره از طریق روش‌های جایگزین و نوینی هستند که در صنعت هوانوردی متداول شده است این امر تا جایی پیش رفته است که شرکت‌های متمول و با سابقه حتی در صورت داشتن نقدینگی لازم تمایل به سرمایه‌گذاری و خرید هواپیما به روش پرداخت نقدی ندارند بنابراین با پیشرفت روزافزون سیستم‌های بانکی و مالی روش‌های به‌روز و عملی‌تری بوجود آمده است که خرید را تسهیل کرده و قیمت سرسام آور هواپیمای نو را سرشکن می‌کند.
بانک‌ها همیشه ارائه تسهیلات به هواپیمای نو را ترجیح داده و برای خرید هواپیمای نو سود کمتر با دوره بازپرداخت بلند مدت را به نسبت هواپیمای کارکرده در نظر می‌گیرند؛ از آنجا که عموماً عمر مفید هواپیما از دید بانک‌ها، موسسات مالی و لیزینگی بین المللی جهت فروش یا اجاره حداکثر 25 سال در نظر گرفته میشود بنابراین سال ساخت، تعداد نشست و برخاست، تعداد ساعت پروازی در پذیرش هواپیما به عنوان وثیقه تسهیلات، مشخصه‌های قابل توجهی هستند.
به هر حال در شرایط پساتحریم دولت به عنوان حاکمیت در پی تسهیل شرایط خرید هواپیما برای شرکت‌های هواپیمایی داخلی است تا از طریق مذاکرات، تعدادی هواپیمای نو و تعدادی هواپیمای کارکرده در قالب اجاره، اجاره به شرط تملیک و خرید وارد کشور شود.
در این راستا به نظر می‌رسد در کنار 114 فروند ایرباس نو که حداقل طی 10 سال وارد ناوگان هوایی کشور میشود، به دلیل شرایط مالی نه چندان مناسب ایرلاین‌ها، تعدادی هواپیمای کارکرده و اجارهای نیز وارد ناوگان میشود و بدین ترتیب نیاز 500 فروند هواپیمای کشور تکمیل خواهد شد.