"جنگنده شفق" اسطوره‌ ايراني

جمهوری اسلامی ایران به ترتیب پس از کشورهای فرانسه، آمریکا و چین چهارمين کشوری است که جنگنده رادارگریز دارد و "شفق" باقدرت استتار راداری 92% سومین جنگنده ضد رادار دنیا از لحاظ استتار محسوب می‌شود.

این جنگنده اکنون در سه نوع آموزشی دو نفره، جنگنده دو نفره و جنگنده یک نفره طراحی شده است.

پروژه شفقپس از فرمان مقام معظم رهبری مبنی بر جهاد خودکفاییتوسط وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی كشورمان سرمایه‌گذاری و به همت مجتمع دانشگاهی هوایی(Aviation University Complex) که زیر مجموعه‌ای از دانشگاه صنعتی مالک اشتر است، طراحی شد.

آزمایشات این پروژه با همکاری دو گروه کارشناس و طراح از ایران و روسیه (20 کارشناس طراحی کارخانجات میکویان و سوخو) به صورت کاملا سری در یک پایگاه دور افتاده در نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ايران انجام گرفت.

اولین معرفی جنگنده شفق در سال ۲۰۰۲ و در نمایشگاه صنایع هوایی ایراناتفاق افتاد که در آن نمایشگاه یک نمونه از این هواپیما در ابعاد واقعی به نمایشگذاشته شده بود.

در سال ۲۰۰۴ نیز سیمای جمهوری اسلامی ایران فیلمی از یک نمونه درابعاد واقعی از این هواپیما نشان داد. در این نمونه تغییراتی نسبت به یاک-۱۳۰ دیدهمی‌شد که احتمال رسیدن به سرعت مافوق صوت را برای این هواپیما مطرح می‌کرد.

بنا به برخی اظهارات طراحی نمونه بعدی شفق که شامل بسیاری از اصلاحات در قسمت بال‌ها، دهانه خروجی موتور و همچنین سیستم‌های راداری پیشرفته‌تر است در سال ۱۳۸۷ به ناوگان هوایی کشور تحویل داده شد.

ویژگی رادارگریزی در طراحی این هواپیما بسیار مورد توجه طراحان آن بوده، زیرا بدنه شفق از مواد جاذب امواج راداری(radar absorbing materials) ساخته شده که توانایی ایجادRCSکمتر از یک متر مربع را به جنگنده می‌دهد.

این جنگنده رادار گریز با طول 10.48 و پهنای بال 10.45 و با ارتفاع 4.26 متر از لحاظ تیپیك طرح بدنه کمی شبیه به جنگنده اف/ای-22 رپتور است.

وزن خالی شفق 4.361 و ماکزیمم وزن برخاست آن 4.900 کیلوگرم بوده و سرعت ماکزیمم اين جنگنده 2.5 ماخ( 2300 کیلومتر بر ساعت) است که با توجه بهسرعت پیمایش يک ماخی(1150 کیلومتر بر ساعت) و حد اوج‌گیری 16750 متری و قابلیت بالا در سرعت اوج گیری (110 متر بر ثانیه) این جنگنده در نوع خود به جنگنده‌ای صاحب‌نام تبدیل شده تا حدی که در رده‌بندی کارشناسان ناتو از میان صدها جنگنده در جهان، رتبه پنجم را کسب کرده است.

در طراحی شفق مساحت ریشه بال‌ها بسیار بیشتر از نوک بال است(بال‌های قیفی شکل) كه این امر باعث می‌شود تا جنگندهبتوانددر داگ فایت(DOG FIGHT) سرعت زاویه حمله خود را بسوی هدف تغییر دهد، همچنین به‌ دلیل طراحی ویژه بدنه آن توانایی پیچش، غلتش و قابلیت مانور‌پذیری شفق تا حد زیادی افزایش یافته است.

شفق دارای هفت جایگاه برای حمل تسلیحات گوناگون بوده و نوع سازه بکار رفته در آن به طرز مناسبی اجازه حمل انواع بمب، موشک‌های هوابه‌هوا و هوا به‌ زمین و همچنین انواع بمب با هدایت لیزری را به این هواپیما مي‌دهد.

جنگنده شفق داراي 3 جایگاه حمل تسلیحات زیر هر بال و يك جایگاه در زیر بدنه است وکابین خلبانآن هم از نمایشگرهایLCDسه گانه و ایونیک دیجیتال و سامانهHOTASوHUDبهره می‌بردکه این توانایی باعث استفاده کمتر از نمایشگرهای آنالوگ شده است.

این نمایشگرها که به صورت سری و در کنار هم قرار دارند، قابلیت‌هایی چون کنترل صفحه رادار برای رهگیری پرنده‌های مشکوک، مدیریت تسلیحات موجود در جنگنده، کنترل سیستم‌های دفاع الکترونیک برای استفاده در نبردهای الکترونیکی و نیز سیستم هدایت و کنترل شلیک انواع موشک‌ها و بمب‌های هدایت راداری یا لیزری را به این جنگنده داده است.

از لحاظ آیرودینامیکی در جنگنده شفق از لبه‌های تیز خودداری شده و برای کارایی هر چه بهتر از تکنولوژي‌های مرسوم همچونLERXنیز استفاده شده است. برای مدل‌های اولیه شفق دو موتور توربوفن بر اساسJ-85در نظر گرفته شده بود ولی بعدها طرح یک موتوره شد كه البته باز هم در ادامه تغییرات قرار شد شفق از دو موتور کلیوفRd-33یاJ-79که نهایتا موتورJ-79بدلیل مشکلات در هم‌سازی با بدنه از برنامه حذف شد.

در سامانه خروج اضطراری صندلی‌های پرتاب شونده نیز K36-D روسی به کار رفته ودریچه مهمات در جنگنده شفق به جای پایین آمدن، به بالا رفته و داخل جنگنده جای می‌گیرد که این ویژگی باعثعدم آشکار شدن آن به هنگام شلیک یا بمبارانو استتار بیشتر شفق شده است.

چون سرعت شلیک موشک در این جنگنده 0.0001 ثانیه است فقط موشک هواپیما در رادار نشان داده می‌شود و درصد موفقیت مأموریت این جنگنده به دلیل این که دقت اکثر رادارهای دنیا روی موشک جت تنظیم نمی‌شود، بسیار بالا است.

نوع رادار این جنگندهAN\AWG – 9بوده و نیز قابلیت شلیک موشک اسپارو، ساید وایندر و نیز موشک‌های سریRروسی از جملهR-73وموشک‌هایKH-29به همراه موشک هدایت تلویزيونی ماوریک، توانایی ارزشمندی را به این جنگنده ایرانی در نبردهای چند منظوره داده است.

شفق دارای سیستم ضد موشکی 22 تایی ستاره‌ای، 19 تایی نامنظم، 25 تایی خطی بوده و از قابلیت رهگیری 24 هدف و انهدام همزمان 6 هدف و مانور سقوط اضطراری و کاهش سریع سرعت برخوردار است.

این جنگنده برای مأموریت‌های ضربتی و ضد کشتی مجهز است و در تمامی مدل‌ها توانایی پرواز کوتاه و فرود در زمین‌های خشن را نیز دارد.

طراحی و ساخت جنگنده رادار‌گریز و پنهان‌کار شفق نشان می‌دهد كه با وجود اعمال تحریم‌های شدید علیه جمهوری اسلامی ایراناز سوي غرب،متخصصین صنایع نظامی کشورمان به دستاوردي جدید در حوزه سیستم‌های پنهان‌کاری راداري دست يافته‌اند كه در نتيجه آن قوای موشکی، دریایی و هوایی جمهوري اسلامي ايرانبه تدریجاز این فناوری بهره خواهند برد.