به گزارش صراط به نقل از فرادید، در کشور آفریقایی «غنا»، مراسم کفن و دفن مردگان شکلی کاملا متفاوت نسبت به سایر نقاط جهان دارد؛ در آنجا بسیاری از مردگان در «تابوت‌های فانتزی» دفن می‌شوند؛ تابوت‌های چوبی پیچیده‌ای که به شکل هواپیما، ماهی یا بطری کوکاکولا ساخته می‌شوند.
این هنر عجیب که ریشه در سنت‌های سلطنتی دارد و توسط «سِث کِین کوی» صنعتگر دوباره زنده شده، ترکیبی از معنویت، هویت و آرزوهاست و مراسم تشییع را به نوعی جشن پرجنب‌وجوش و تخیل‌برانگیز تبدیل می‌کند!
این تابوت‌ها شبیه صحنه‌هایی از یک رویا به نظر می‌رسند: یک بطری قرمز براق کوکاکولا، یک ماهی طلایی، یک هواپیمای شیک خطوط هوایی غنا یا یک خرچنگ که نصفه‌نیمه نقاشی شده است. این‌ها نه‌فقط مجسمه، بلکه تابوت هستند. در جنوب غنا، مردگان در تابوت‌هایی به شکل تاکسی، کفش نایکی، بطری یا حتی غلاف کاکائو دفن می‌شوند. هر تابوت با دقت و جزئیات فراوان حکاکی و رنگ‌آمیزی شده و روایتگر داستان شخصیت متوفی و شاید آرزوهای اوست.
سنت تابوت‌های فانتزی غنا که در زبان محلی به نام abebuu adekai یا «جعبه‌های ضرب‌المثلی» شناخته می‌شوند، از سنت‌های مردم «کا» در منطقه «آکرای بزرگ» سرچشمه می‌گیرد. در قرون گذشته، رؤسای کا در مراسم روی تخت‌های چوبی پیچیده‌ای حمل می‌شدند، صندلی‌هایی زینتی که نشان‌دهنده جایگاه و احترام بود. وقتی یک رئیس از دنیا می‌رفت، گاه در همان تخت دفن می‌شد که این حرکت نمادین، شایستگی مقام او را نشان می‌داد.
این پیوند نمادین بین تخت و تابوت، زمینه شکل‌گیری یکی از شناخته‌شده‌ترین هنرهای غنا را فراهم کرد. اواسط قرن بیستم، نجار جوانی از تِشی، حومه‌ای ساحلی نزدیک آکرا، برای یک رئیس محلی تختی به شکل غلاف کاکائو ساخت. وقتی رئیس پیش از برگزاری جشن فوت کرد، در همان تخت دفن شد.
این تابوت چشمگیر توجه مردم را جلب کرد و کنجکاوی و تحسین آن‌ها را برانگیخت. مدتی بعد، همان صنعتگر مادربزرگ خود را در تابوتی به شکل هواپیما دفن کرد تا ادای احترامی کند به علاقه مادام‌العمر او به هواپیماهایی که از فرودگاه جدید آکرا عبور می‌کردند. این حرکت نمادین، سفری به او عطا می‌کرد که هرگز در زندگی تجربه نکرده بود. این حرکت، سنت را از انحصار سلطنتی خارج و آن را برای مردم عادی قابل‌دسترس کرد تا هر فرد بتواند در تابوتی که انتخاب می‌کند، خاطره‌اش زنده بماند.
هنر روایتگری با چوب
امروزه در کارگاه‌های تِشی و نونگوآ، صنعتگران هنوز از ابزارهای ساده دستی برای ساخت تابوت‌های فانتزی از چوب محلی استفاده می‌کنند. سمباده‌زنی، شکل‌دهی و نقاشی همگی با دست انجام می‌شوند. هر تابوت برای نشان دادن یک ویژگی شخصی طراحی می‌شود: یک ماهی‌گیر ممکن است ماهی یا قایق انتخاب کند، یک کشاورز غلاف کاکائو و یک آرایشگر ماشین اصلاح مو. برخی نیز سمبل‌های آرزویی مانند خودروی لوکس، تلفن همراه یا حتی خانه را انتخاب می‌کنند.
این تابوت‌ها نه‌تنها یک اثر هنری زیبا، بلکه حامل معنا هستند؛ ترکیبی از طنز، غرور و معنویت. برای مردم غنا، مراسم تشییع تنها مراسم عزاداری نیست، بلکه جشن زندگیست که با موسیقی، رقص و رنگ همراه است.
قیمت تابوت‌ها بین ۳۰۰ تا ۱۰۰۰ دلار آمریکا متغیر است که در کشوری که بسیاری از مردمش کمتر از ۳ دلار درآمد روزانه دارند، هزینه‌ای قابل‌توجه است. خانواده‌ها منابع‌شان برای ساخت تابوت را جمع‌آوری یا از حمایت جامعه استفاده می‌کنند. برای برخی، تابوت فانتزی آخرین کالای لوکس زندگی و برای برخی دیگر، نمادی از احترام و عشق است.
ایمان، نمادگرایی و زندگی پس از مرگ
مراسمات تشییع در غنا رویدادهای اجتماعی مهمی هستند، جایی که باورهای مسیحی همواره با اندیشه‌های سنتی معنوی ترکیب می‌شوند. مردگان از دید آن‌ها نابود نشده‌اند، بلکه تغییر شکل یافته و اجدادی هستند که بر زندگان اثر می‌گذارند. انتخاب یک تابوت زیبا و مناسب می‌تواند به جلب حسن نیت از جهان ارواح کند.
طراحی‌های شخصی همواره آمیخته با آرزوها هستند، نه‌تنها گواه آنچه فرد بوده هستند، بلکه گواه آنچه آرزویش را داشته است. در کشوری با مشکلات اقتصادی، تابوت می‌تواند نماد غرور باشد، بیانیه‌ای که حتی در مرگ، کرامت پایدار است. اگر فردی در زندگی قادر به داشتن خودرو، هواپیما یا خانه بزرگ نبوده، دست‌کم می‌تواند درون تابوتی شبیه آن‌ها بدرود زندگی را بگوید.
از کارگاه‌های محلی تا موزه‌های بین‌المللی
آنچه ابتدا یک سنت منطقه‌ای بود، به هنری بین‌المللی تبدیل شده است. سال ۱۹۸۹، تابوت‌های فانتزی غنا در نمایشگاه Magiciens de la Terre در مرکز ژرژ پامپیدو پاریس و سپس در سال ۱۹۹۲ در Africa Explores در موزه هنر مدرن نیویورک به نمایش گذاشته شدند. این نمایشگاه‌ها جهان را با درخشش هنر تدفین غنا آشنا کردند؛ ترکیبی از مهارت، نمادگرایی و روایتگری.
از آن زمان، تابوت‌های فانتزی فراتر از غرب آفریقا سفر کرده‌اند و در بیش از بیست کشور توسط کلکسیونرها و موزه‌ها جمع‌آوری شده‌اند. با این حال، این هنر همچنان ریشه‌های محلی خود را حفظ کرده است. کارگاه‌های محلی هنوز هر هفته تابوت تولید می‌کنند و مراسم تشییع با رقص، موسیقی و جشن در خیابان‌های آکرا برگزار می‌شود.
میراث زنده
سنت تابوت‌های فانتزی بیش از نیم قرن پابرجاست و از نسلی به نسل دیگر منتقل شده است. کارگاه‌هایی که در دهه ۱۹۸۰ تأسیس شدند، هنوز فعال هستند و توسط نسل‌های بعدی و شاگردانی اداره می‌شوند که تکنیک‌های قدیمی را با خلاقیت مدرن ترکیب می‌کنند.
در نهایت، این تابوت‌ها فراتر از آثار هنری کنجکاوانه، بازتاب زنده‌ای از این باور مردم غنا هستند که زندگی و مرگ بخشی از یک سفر پیوسته هستند، سفری که می‌توان آن را با طنز، وقار و حتی شکوه تجربه کرد. دفن شدن در تابوت‌هایی به شکل ماهی، کفش یا هواپیما، فلسفه زندگیست که با دقت در چوب بازتاب یافته است. مردمان غنا با انتخاب این تابوت‌ها پیامی ساده اما عمیق را منتقل می‌کنند: ما همان‌طور که زیستیم، با غرور، رنگ و داستانی پایدار، از دنیا می‌رویم.