به گزارش صراط به نقل از رویداد24، طرح رجیستری گوشی‌های تلفن همراه در ایران، یکی از مهم‌ترین تصمیمات دولت در حوزه مبارزه با قاچاق کالا به شمار می‌رود. این طرح از سال ۱۳۹۷ به طور رسمی آغاز شد و همه خریداران موظف شدند دستگاه‌های خود را در سامانه همتا ثبت و فعال کنند. هدف اصلی، کنترل ورود قانونی گوشی‌ها به بازار و جلوگیری از عرضه قاچاق بود، اما در کنار مزایای آن، مشکلات و چالش‌هایی هم برای کاربران ایجاد شد.
آغاز طرح رجیستری در ایران
اولین زمزمه‌های اجرای این طرح در سال ۱۳۹۶ شنیده شد و سرانجام از یکم اردیبهشت ۱۳۹۷، دولت اعلام کرد که هیچ گوشی‌ای بدون ثبت در سامانه همتا قادر به اتصال به شبکه و دریافت سرویس نخواهد بود. از همان ابتدا، خریداران و فروشندگان ملزم شدند فرآیند ثبت و فعالسازی را انجام دهند. در عین حال، برخی سودجویان با سوءاستفاده از ناآگاهی مردم، هزینه‌های اضافی برای رجیستری دریافت کردند؛ در حالی که این کار برای خریدار رایگان است.
سامانه همتا چیست و چه نقشی دارد؟
سامانه همتا که نام کامل آن «سامانه هوشمند مدیریت تجهیزات ارتباطی» است، با همکاری وزارت صمت، ستاد مبارزه با قاچاق کالا، گمرک و اپراتور‌های مخابراتی راه‌اندازی شد. این سامانه وظیفه دارد کلیه گوشی‌های فعال در شبکه کشور را مدیریت کند و مانع استفاده دستگاه‌های قاچاق شود. اگر دستگاهی در این سامانه ثبت نشده باشد، پس از مدت کوتاهی امکان استفاده از سیم‌کارت و خدمات اپراتوری را از دست خواهد داد.
کاربران می‌توانند با کد‌های دستوری USSD و یا از طریق وب‌سایت همتا، فرآیند رجیستری را انجام دهند. اپلیکیشن همتا در گذشته فعال بود، اما اکنون دسترسی به آن امکان‌پذیر نیست.
بررسی اصالت گوشی قبل از خرید
یکی از نکات اساسی هنگام خرید گوشی، اطمینان از اصالت دستگاه است. گوشی‌های قانونی روی جعبه خود برچسب «رجیستر شده» دارند و یک کد فعالسازی یکبار مصرف نیز در اختیار خریدار قرار می‌گیرد. خریدار باید جعبه و گوشی را با دقت بررسی کرده و شناسه IMEI دستگاه را با شناسه درج شده روی جعبه تطبیق دهد.
شناسه IMEI با شماره‌گیری کد #۰۶#* یا در بخش تنظیمات گوشی قابل مشاهده است. پس از آن می‌توان این کد را به شماره ۷۷۷۷ پیامک کرد و از سامانه همتا درباره اصالت دستگاه استعلام گرفت. پاسخ دریافتی شامل برند، مدل و نحوه ورود گوشی به بازار است. در صورت وجود هرگونه مغایرت، خرید دستگاه توصیه نمی‌شود.
رجیستری گوشی با کد دستوری
یکی از ساده‌ترین روش‌های ثبت گوشی، استفاده از کد دستوری #۷۷۷۷* است. برای این کار ابتدا سیم‌کارت خود را در گوشی جدید قرار دهید. سپس با شماره‌گیری کد دستوری، گزینه ۲ یعنی «فعالسازی» را انتخاب کنید. در ادامه شناسه ۱۵ رقمی IMEI گوشی، شماره سیم‌کارت و کد فعالسازی درج شده روی جعبه را وارد نمایید. پس از تایید نهایی و انتخاب عدد ۱، پیامکی مبنی بر فعالسازی موفق برای کاربر ارسال خواهد شد.
رجیستری گوشی از طریق وب‌سایت همتا
روش دیگر، ورود به وب‌سایت همتا است. پس از قرار دادن سیم‌کارت در گوشی، به سایت مراجعه کرده و شماره تلفن و کد امنیتی را وارد کنید. رمز عبور موقت به صورت پیامک ارسال می‌شود. بعد از ورود به پنل، باید گزینه «فعالسازی» را انتخاب کنید و اطلاعاتی همچون شماره سیم‌کارت، شناسه IMEI و کد فعالسازی یکبار مصرف را وارد کنید. در نهایت با کلیک روی گزینه فعالسازی، دستگاه به نام شما ثبت خواهد شد.
انتقال مالکیت در هنگام فروش گوشی
یکی از بخش‌های مهم سامانه همتا، انتقال مالکیت است. پس از اجرای طرح رجیستری، خرید و فروش گوشی بدون انتقال مالکیت در این سامانه معتبر نیست. فروشنده باید با شماره‌گیری کد #۷۷۷۷* یا ورود به سایت، گزینه انتقال مالکیت را انتخاب کرده و IMEI گوشی را وارد کند. سپس شماره خریدار ثبت می‌شود و برای او کد فعالسازی یکبار مصرف ارسال خواهد شد. خریدار پس از دریافت دستگاه می‌تواند با استفاده از این کد، گوشی را به نام خود فعال کند.
رجیستری گوشی‌های مسافرتی
برای گوشی‌هایی که به صورت مسافری وارد کشور می‌شوند، روند رجیستری کمی متفاوت است. این گوشی‌ها نیازمند ثبت در سامانه گمرک و پرداخت هزینه مربوطه هستند. کاربر باید وارد بخش ثبت تلفن همراه مسافری در سایت گمرک شود و اطلاعاتی نظیر تاریخ تولد، کد ملی و شناسه IMEI گوشی را وارد کند. پس از پرداخت عوارض، کد فعالسازی در اختیار مسافر قرار می‌گیرد.
نکته مهم اینکه هر فرد تنها مجاز به ثبت یک گوشی در سال با پاسپورت خود است. همچنین ثبت باید هنگام ورود به کشور و در بازه زمانی مشخص انجام شود. در صورتی که بیش از یک ماه از ورود گوشی گذشته باشد و هزینه گمرک پرداخت نشده باشد، امکان رجیستری دستگاه وجود ندارد.