پس از گرفتن عکس دسته‌جمعی، الهام علی‌اف به عنوان میزبان این نشست سخنرانی خود را آغاز کرد.
رئیس‌جمهور آذربایجان ضمن خوشامدگویی به حضار گفت: «به قره‌باغ، سرزمین باستانی آذربایجان و به شهر خانکندی برای شرکت در هفدهمین نشست سران سازمان همکاری اقتصادی (اکو) خوش آمدید. مایلم از قزاقستان برای ریاست موفقش بر سازمان اکو تشکر کنم.»
وی افزود: «این سومین بار است که آذربایجان میزبان نشست سران اکو می‌شود. دو نشست قبلی در سال‌های 2006 و 2012 در باکو، پایتخت کشور، برگزار شد.»
خانکندی؛ نماد بازسازی پس از اشغال
علی‌اف با اشاره به اهمیت نمادین این نشست تأکید کرد: «برگزاری نشست امروز در قره‌باغ و در شهر خانکندی معنای ویژه‌ای دارد. تاکنون چندین رویداد مهم بین‌المللی در سرزمین‌های آزاد شده ما از اشغال ارمنستان برگزار شده است. مایلم به شورای وزیران اکو در شوشا در سال 2023، اولین نشست غیررسمی سران سازمان کشورهای تُرک در سال 2024 و نشست سه‌جانبه سران آذربایجان، ترکیه و پاکستان در لاچین در ماه مه امسال اشاره کنم. امروز نیز نشست سران اکو در مرکز کنگره تازه‌تأسیس خانکندی برگزار می‌شود.»
وی ادامه داد: «در حال حاضر، عملیات بازسازی و سازندگی گسترده‌ای در تمام مناطق آزاد شده قره‌باغ و زنگه‌زور شرقی در حال انجام است.»
علی‌اف: ارمنستان هشدارهای ما را جدی نگرفت و پشیمان شد
رئیس‌جمهور آذربایجان با اشاره به دوران اشغال گفت: «ارمنستان نزدیک به 30 سال حدود 20 درصد از خاک آذربایجان را تحت اشغال داشت، پاکسازی قومی انجام داد و بیش از یک میلیون نفر از هموطنان ما را از سرزمین‌های آبا و اجدادی خود آواره کرد. ملت و دولت آذربایجان هرگز با این اشغال کنار نیامدند. ما بارها به ارمنستان و کشورهای حامی آن اعلام کردیم که اگر ارمنستان داوطلبانه از سرزمین‌های اشغالی خارج نشود، ما تمامیت ارضی خود را با توسل به زور باز پس خواهیم گرفت. متأسفانه ارمنستان و حامیانش این هشدار ما را جدی نگرفتند و در نتیجه، پشیمان شدند.»
وی افزود: «در سال 2020، طی جنگ 44 روزه وطن، آذربایجان ارتش ارمنستان را در میدان نبرد درهم کوبید و بیش از 300 شهر و روستا را آزاد کرد. ارمنستان مجبور به امضای سند تسلیم در 10 نوامبر 2020 شد.»
تخریب 65 مسجد و تبدیل آنها به طویله؛ توهین به جهان اسلام
علی‌اف به تخریب گسترده زیرساخت‌ها و اماکن مذهبی اشاره کرد و گفت: «در دوران اشغال، ارمنستان شهرها و روستاهای ما و آثار فرهنگی و مذهبی‌مان را از روی زمین محو کرد. از 67 مسجد، 65 مسجد توسط ارمنستان کاملاً ویران شد و دو مسجد باقی‌مانده نیز به‌شدت آسیب دیده و به عنوان طویله خوک و گاو استفاده می‌شد. این بی‌احترامی و توهینی بزرگ به دین اسلام و مسلمانان جهان بود. گورستان‌ها نیز مورد تخریب و غارت قرار گرفتند و سنگ قبرها به ارمنستان منتقل شد.»
وی همچنین اعلام کرد که یک کمیسیون دولتی با همکاری کارشناسان خارجی، خسارت وارد شده به آذربایجان در نتیجه اشغال را حدود 150 میلیارد دلار برآورد کرده است.
خطر مین‌های به جا مانده از ارمنستان
رئیس‌جمهور آذربایجان تصریح کرد: «ارمنستان بیش از یک میلیون مین در سرزمین‌های ما کار گذاشته است. از زمان پایان جنگ وطن تا به امروز، نزدیک به 400 نفر از هموطنان ما در اثر انفجار مین کشته یا به‌شدت زخمی شده‌اند. اکنون آذربایجان در حال ساخت شهرها و روستاهای جدید در سرزمین‌هایی است که ارمنستان به ویرانه تبدیل کرده بود. برنامه "بازگشت بزرگ" در حال اجراست و تاکنون بازگشت آوارگان به 16 شهر و روستا را فراهم کرده‌ایم. در حال حاضر بیش از 50 هزار نفر در مناطق آزاد شده زندگی، کار و تحصیل می‌کنند.»
پزشکیان: آماده میزبانی نشست بعدی اکو در ایران هستیم
مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران، در سخنرانی خود پیشنهاد داد که هجدهمین نشست سران سازمان همکاری اقتصادی (اکو) در ایران برگزار شود. وی اظهار داشت: «جمهوری اسلامی ایران آمادگی خود را برای میزبانی یکی از نشست‌های آتی اکو اعلام می‌کند و از مشارکت کشورهای عضو محترم استقبال می‌نماید.»
پزشکیان با اشاره به لزوم تقویت همکاری‌ها گفت: «تجارت منطقه‌ای در داخل اکو هنوز تنها 8 درصد از کل تجارت کشورها را تشکیل می‌دهد. ما باید مذاکرات مربوط به منطقه آزاد تجاری را تشدید کرده و تا سال 2035 به نتیجه‌ای ملموس برسانیم. نیاز فوری به بازنگری در توافق‌نامه تجاری و اجرای سریع آن وجود دارد.»
رئیس‌جمهور ایران همچنین از ملت آذربایجان و رئیس‌جمهور الهام علی‌اف برای سازماندهی و میزبانی سخاوتمندانه این نشست تشکر و قدردانی کرد.
اردوغان: خانکندی به مرکز صلح تبدیل خواهد شد
رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، با ابراز خرسندی از برگزاری این نشست در خانکندی، گفت: «از صمیم قلب معتقدم که شهر خانکندی به یک مرکز صلح تبدیل خواهد شد. برگزاری این نشست در اینجا معنا و اهمیت ویژه‌ای به آن بخشیده است.»
اردوغان افزود: «ترکیه تلاش‌های خود را برای دستیابی به انتشار کربن صفر تا سال 2053 بسیج کرده است. همچنین انتخاب شوشا به عنوان پایتخت گردشگری اکو برای سال 2026 را به برادران آذربایجانی خود و در رأس آنها به رئیس‌جمهور الهام علی‌اف تبریک می‌گویم.»
میرضیایف: کریدور چین-قرقیزستان-ازبکستان به کریدور ترانس-افغان متصل می‌شود
شوکت میرضیایف، رئیس‌جمهور ازبکستان، در سخنرانی خود بر اهمیت ایجاد کریدورهای لجستیکی جایگزین تأکید کرد و گفت: «در زمینه تحولات ژئوپلیتیکی اخیر، ایجاد زنجیره‌های لجستیکی جایگزین یک اولویت است. در این راستا، آغاز اجرای پروژه راه‌آهن چین-قرقیزستان-ازبکستان گامی مهم است. در آینده، این شاهراه به کریدور ترانس-افغان متصل خواهد شد که فرصت‌های جدیدی برای یکپارچگی مؤثر مسیرهای ترانزیتی در منطقه ایجاد می‌کند.»
رئیس‌جمهور قرقیزستان: تغییرات اقلیمی تهدیدی برای همه کشورهاست
صدیر جباروف، رئیس‌جمهور قرقیزستان، نیز ضمن تشکر از میزبانی آذربایجان، اظهار داشت: «تغییرات اقلیمی تهدیدی برای همه کشورهای جهان است و بازنگری در تمام جنبه‌های زندگی، از جمله بخش انرژی را ضروری می‌سازد.»
وی با اشاره به اهمیت پروژه راه‌آهن چین-قرقیزستان-ازبکستان، افزود: «ساخت این راه‌آهن ارتباط بین کشورهای ما را تسریع کرده و به توسعه اقتصادی کمک خواهد کرد.»
جباروف همچنین با اشاره به تنش‌ها در خاورمیانه، گفت: «تشدید درگیری ایران و اسرائیل وضعیت خطرناکی را در کل منطقه ایجاد می‌کند. قرقیزستان طرفدار حل و فصل مسالمت‌آمیز مسائل در چارچوب حقوق بین‌الملل است.»
