گفته می‌شود در هفته‌های اخیر، مقادیر زیادی تجهیزات نظامی و مهمات به پایگاه گیومری منتقل شده و روزانه چندین هواپیمای باری با محموله‌های نظامی در این پایگاه فرود می‌آیند.
هدف این انتقالات به طور رسمی اعلام نشده، اما نسخه‌ها و فرضیه‌های مختلفی در این باره مطرح شده است.
اینکه پشت این اقدام چه چیزی نهفته است؟ آیا این اقدام با گمانه‌زنی‌ها درباره آمادگی مسکو برای تغییر رژیم در ارمنستان پیش از انتخابات پارلمانی سال آینده مرتبط است؟ یا تهدیدی مضاعف برای کشورهای همسایه ارمنستان محسوب می‌شود؟ کارشناسان برجسته خارجی در این باره نظرات خود را بیان کرده‌اند.
تحلیلگر لهستانی: تلاشی برای ارعاب باکو و ایروان که مؤثر نخواهد بود
کنراد زاشتوت، کارشناس لهستانی و متخصص قفقاز از دانشگاه ورشو، معتقد است که تقویت پایگاه گیومری، تلاشی از سوی روسیه برای افزایش فشار سیاسی بر کشورهای منطقه است.
این کارشناس قفقاز توضیح داد: «مسکو هم با ایروان و هم با باکو اختلافاتی دارد. در مورد ارمنستان، روسیه نگران تمایل مقامات ارمنی برای تضعیف روابط سیاسی با کرملین و تقویت روابط با اتحادیه اروپا و کشورهای ناتو است. در مورد آذربایجان نیز، این کشور از نظر اقتصادی مستقل از روسیه و از نظر سیاسی به ترکیه، عضو ناتو، نزدیک است. در نتیجه، نفوذ روسیه در منطقه عملاً به پایگاهش در گیومری محدود شده است.»
او این تقویت نظامی را تلاشی برای ارعاب ایروان و باکو و یادآوری این نکته به کشورهای قفقاز می‌داند که باید منافع مسکو را در نظر بگیرند.
زاشتوت خاطرنشان کرد: «با این حال، این تلاش بعید است که مؤثر باشد. روسیه که درگیر جنگ در اوکراین است، بعید است قادر به انجام عملیات نظامی در قفقاز باشد. این امر تنها در صورت آتش‌بس در اوکراین محتمل‌تر می‌شود.»
پنج سناریوی احتمالی از نگاه کارشناس اوکراینی
ایگور سمی‌وولوس، مدیر اجرایی مرکز مطالعات خاورمیانه در کی‌یف، تأکید کرد که اطلاعات مربوط به انتقال تجهیزات به پایگاه گیومری، سوالات بسیاری را ایجاد کرده و چندین فرضیه را به وجود آورده است:
فرضیه اول؛ حفظ نفوذ راهبردی: روسیه به دنبال تقویت پایگاه 102 خود برای حفظ نفوذ راهبردی در قفقاز جنوبی است. این اقدام می‌تواند واکنشی به تضعیف مواضع روسیه در ارمنستان باشد تا مسکو نفوذ خود را یادآوری کرده و از گرایش بیشتر ارمنستان به غرب جلوگیری کند.
فرضیه دوم؛ پیامی به آذربایجان و ترکیه: تقویت این پایگاه می‌تواند پاسخی به روابط پرتنش با آذربایجان و همچنین پیامی به ترکیه باشد که فعالانه از آذربایجان حمایت می‌کند و نفوذ خود را در منطقه گسترش می‌دهد.
فرضیه سوم؛ آمادگی برای بی‌ثباتی‌های منطقه‌ای: این انتقالات ممکن است با آمادگی برای تغییرات احتمالی در منطقه - از جمله درگیری‌های بالقوه یا بی‌ثباتی در ارمنستان، آذربایجان یا گرجستان - مرتبط باشد.
فرضیه چهارم؛ فشار بر دولت پاشینیان: این اقدام می‌تواند بخشی از استراتژی فشار بر دولت نیکول پاشینیان باشد که در سال‌های اخیر به وضوح از مسکو فاصله گرفته و بارها از عدم پایبندی روسیه به تعهداتش در زمینه تحویل سلاح و عدم حمایت در چارچوب سازمان پیمان امنیت جمعی ابراز نارضایتی کرده است.
فرضیه پنجم؛ سناریوی تغییر رژیم: این احتمال وجود دارد که روسیه از نیروهای اپوزیسیون در ارمنستان برای تضعیف مواضع پاشینیان قبل از انتخابات پارلمانی 2026 حمایت کند. اطلاعات دفاعی اوکراین (GUR) پیش از این ادعا کرده بود که روسیه در امور داخلی ارمنستان، از جمله تلاش برای سازماندهی کودتا، دخالت می‌کند.
سکوت ایروان؛ تلاشی برای حفظ توازن شکننده
سمی‌وولوس در پایان نتیجه‌گیری کرد: «به طور کلی، انتقال تجهیزات نظامی به گیومری به احتمال زیاد با تقویت مواضع روسیه در پس‌زمینه عدم قطعیت ژئوپلیتیکی فزاینده در قفقاز جنوبی مرتبط است. فرضیه تغییر رژیم در ارمنستان همچنان اثبات نشده و در کوتاه‌مدت بعید به نظر می‌رسد. مقامات ارمنی نیز احتمالاً برای جلوگیری از تشدید تنش با مسکو و در تلاش برای حفظ توازن شکننده، از اظهارنظرهای علنی خودداری می‌کنند.»
