به گزارش صراط ایالات متحده آمریکا سحرگاه ۲۲ ژوئن ۲۰۲۵ (یکم تیر ۱۴۰۴) تاسیسات هسته‌ای ایران را با بمب‌افکن‌های B2 و بمب‌های سنگرشکن GBU-57 که برای نخستین بار در یک عملیات نظامی استفاده می‌شد، هدف حمله قرار داد. حمله ای بدون هشدار، بدون علائم و بدون آنکه با سیگنال‌های پیشینی به طرف ایرانی اعلام کند. سحرگاهی که نه تنها ایران بلکه جهان و رسانه ها را غافلگیر کرد. این تصمیم پس از آن گرفته شد که دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا مهلت دوهفته ای برای پیشبرد دیپلماسی تعیین کرده بود تا تصمیم بگیرد که در این تجاوز غیرقانونی به خاک کشورمان با اسرائیل همکاری کند یا خیر؟ ولی ترامپ حتی به حرف‌های خودش نیز متعهد نماند و همان شب پس از جلسه امنیتی کاخ سفید دستور محرمانه حمله به ایران را صادر کرد. دستوری که نه قانوگذاران آمریکایی از آن خبردار شدند نه طرف مورد حمله که رئیس دستگاه دیپلماسی اش، سیدعباس عراقچی در حال مذاکره با اروپا در ژنو و پس از آن در استانبول مشغول پیشبرد دیپلماسی بود.
چرا ترامپ به ایران حمله کرد و چرا تمام قوانین جنگ را زیرپا گذاشت؟ و چرا اعلام قبلی نکرد؟ و در نهایت در پس پرده این جنایت، چه خواهد شد؟ و روند دیپلماسی در این وضع آیا موثر است یا خیر؟ چین و روسیه کجای این ماجرا هستند؟ آیا کشورهای منطقه از ایران حمایت خواهند کرد؟ پاسخ به این سوالات را علیرضا سلطانی، استاد دانشگاه و تحلیلگر روابط بین الملل می دهد و معتقد است که در نهایت این اسرائیل است که تاوان این وضعیت را می دهد نه آمریکا.
در ادامه مشروح این گفتگو را می‌خوانیم:
تحولات اخیر بر مبنای اصل غافلگیری استوار بود
***چرا ترامپ با توجه به سابقه اعلامی و اعمالی او در دولت قبلی و دولت فعلی و در چرخشی ۱۸۰ درجه‌ای به مداخله در جنگ آنهم جنگی که اسرائیل به راه انداخته ، وارد شد؟
تا قبل از تجاوز اسرائیل به ایران ، امکان و احتمال تحرک نظامی مستقیم و یکجانبه آمریکا علیه ایران بسیار پایین بود اما حمله اسرائیل به ایران که با هماهنگی قبلی آمریکا و شخص ترامپ صورت گرفت ، احتمال دخالت آمریکا را در این جنگ تقویت کرد و سرانجام هم بر خلاف همه پیش‌بینی‌های ماه های اخیر و اظهارات به ظاهر صلح جویانه ترامپ اتفاق افتاد. واقعیت هم این است که بر خلاف گذشته و با تغییر شرایط و روندهای سیاسی و نظامی عملا زمینه های دخالت آمریکا تقویت شد و به گونه‌ای که می توان اذعان کرد که تحولات اخیر تا روز حمله آمریکا به نوعی برنامه‌ریزی شده از سوی تیم رهبری آمریکا و اسرائیل بود و بر مبنای اصل غافلگیری استوار بود. این گمانه نیز وجود دارد که ترامپ بی میل نبوده که در صورت به نتیجه نرسیدن مذاکرات هسته ای با ایران، اسرائیل که عطش زیادی برای حمله به ایران داشت ، این جنگ را آغاز کند و امریکا با رصد تحولات و فرایندجنگ تصمیم به مداخله یا عدم مداخله بگیرد.
اسرائیل در تخریب فردو ناتوان بود/ترامپ در هر رویداد بین المللی می خواهد قهرمان نهایی آن باشد
*** چه عوامل و عناصری ممکن است این دخالت را علی‌رغم اینکه به نظر می‌رسد ترامپ علاقه‌ای به درگیرساختن آمریکا در جنگ ندارد، تقویت کرد؟
اصولا می توان گفت که ترامپ مرد جنگ نیست و یا به بیان دقیق تر کسی نیست که راسا آغازگر جنگ برای آمریکا باشد. ترامپ به شدت از جنگ و درگیر شدن آمریکا در جنگی بی انتها هراس دارد اما شاید پنهان شدن در جنگی که خود آغازگر ان نبوده بلکه اسرائیل آن را شروع کرده و آمریکا بنا به تعهدات سیاسی و امنیتی سنتی در حمایت از متحد راهبردی خود یعنی اسرائیل مجبور به دخالت در آن شده ، تاحدی برای ترامپ و هوادارانش توجیه پذیر باشد. از طرفی مهمترین دلیلی که درگیری ترامپ را در جنگ تقویت می کند ، موضوع تاسیسات هسته ای فردو می باشد که گویا اسرائیل در تخریب ان ناتوان بود. در عین حال باید اذعان کرد که ترامپ در هر رویداد بین المللی می خواهد قهرمان نهایی آن باشد و حمله اسرائیل به ایران هم جز همان رویدادهایی است که ترامپ نمی خواهد آن را برای قهرمانی از داست بدهد. برجستگی منافع منافع شخصی و بازی کردن با منافع ملیی و بین المللی آمریکا از سوی ترامپ در تاریخ روسای جمهور آمریکا سابقه ندارد.
حمله آمریکا به ایران، اعتبار ترامپ، امریکا و دیپلماسی را در عرصه جهانی زیر سوال برد
*** مداخله آمریکا در حمایت از اسرائیل در جنگ علیه ایران به چه شکل و شرایطی صورت گرفت؟
ترامپ با رصد دقیق روند جنگ اسرائیل و ایران ، بی هدف و بدون برنامه در جنگ درگیر نشد. به نظر می رسد. محاسبات درگیری ترامپ بر مبنای این بود که این درگیری سریع ، قابل کنترل و در محدود زمانی کوتاه و همراه با تحقق اهداف آنها باشد. تجاوز آمریکا به ایران با چالش های داخلی هم مواجه است به گونه ای هم در کنگره و هم در بطن دولت ترامپ مخالفت ها با حمله به ایران و بازی در زمین اسرائیل و ادامه این شرایط با انتقادهای جدی همراه بوده است. ترامپ با وجود اینکه گفته بود یک فرصت دو هفته‌ای برای تصیم گیری در باره حمله به ایران در نظر گرفته اما به نظر می رسد این بازه زمانی دو هفته‌ای چندان به توجه به غیرقابل پیش بینی بودن ترامپ و همچنین غیرقابل پیش بینی بودن روند تحولات جنگ ، قابل اتکا نبود و همه منتظر حمله غافلگیرکننده آمریکا به ایران بودند.حمله نظامی آمریکا به ایران و روندی که منجر به این حمله در ماه های اخیر شد اعتبار ترامپ، امریکا و دیپلماسی را در عرصه جهانی زیر سوال برد و این برای وجهه آمریکا و سیاست های اعلامی آن در عرصه بین المللی یک چالش جدی به شمار می آید.
دیپلماسی در زمان جنگ به طور طبیعی محدودتر است
*** همزمان با تقویت گمانه زنی ها نسبت به درگیری آمریکا در جنگ ، تحرکات دیپلماتیک برای توقف جنگ نیز تشدید شده بود. این تحرکات چرا قادر به توقف جنگ و جلوگیری از گسترش ان موثر واقع نشد؟
واقعیت این است که به طور کلی توان و ظرفیت تحرکات دیپلماتیک در قبال جنگ و تجاوز علنی و بر خلاف قواعد و اصول بین المللی اسرائیل به ایران ، محدود و اندک بود و هست چرا که نگاه صفر و صدی بر سیاست تعاملی ترامپ در قبال ایران تفوق پیدا کرده است. به هر حال اسرائیل علنا ایران را مورد تجاوز قرار داده و ابایی از اعلام ان نیز ندارد در این راستا شورای امنیت سازمان ملل به عنوان ضامن اصلی صلح و امنیت بین المللی نه تنها اقدامی برای مجازات متجاوز نکرده بلکه از صدور یک قطعنامه و حتی یک بیانیه در محکومیت اسرائیل و درخواست رسمی برای آتش بس خودداری کرده و صرفا به تشکیل دو جلسه تشریفاتی بسنده کرده است. این مساله در مورد آژانس بین المللی انرژی هسته ای و دبیرکل پراز حرف و حدیث ان نیز مصداق دارد.
از سوی دیگر علی رغم مواضع اعلامی اتحادیه اروپا و ۳ کشور اروپایی مبنی بر تلاش برای حل دیپلماتیک موضوع هسته ای ایران و توقف جنگ، اما این تلاش ها واقعی نبود و به نظر می رسد بیشتر ماهیت نمایشی و با هدف اقناع افکار عمومی جهان مبنی بر طی کردن راه های دیپلماتیک برای جلوگیری از گسترش جنگ داشت. تجربه مذاکرات ایران و امریکا و حمله اسرائیل در اوج مذاکرات در این زمینه قابل توجه است. بنابراین حرکات دیپلماتیک اروپا جدی ، واقعبینانه ، عادلانه و بی طرفانه نبود و مذاکرات روز جمعه نیز ، مذاکراتی جدی منتج به نتیجه نبود. در عین حال در شرایط حاضر اروپا و 3 کشور اروپایی از آمریکا در این حمله حمایت می کند و تحرکات دیپلماتیک جدید انها که جدی تر خواهد بود بیشتر در جهت کنترل واکنش ایران است.
همه چیز به واکنش ایران و چگونگی روند جنگ ایران با اسرائیل و آمریکا بستگی دارد
***حمله آمریکا به تاسیسات چه تاثیری بر پیگیری اسنپ بک یا مکانیسم ماشه از سوی ۳ کشور اروپایی دارد؟
به طور طبیعی با فرض اینکه آمریکا و غرب به اهداف خود در از بین بردن توان غنی سازی ایران رسیده باشند، رجوع به مکانیسم ماشه از بین رفته اما واقعیت این است که همه چیز به واکنش ایران و چگونگی روند جنگ ایران با اسرائیل و آمریکا و تعیین تکلیف منابع اروانیوم غنی سازی شده بستگی دارد.
چین و روسیه علی‌رغم داشتن قراردادهای مشارکت راهبردی با ایران، متاسفانه تاکنون نقش موثر و مفیدی ایفا نکردند
***تحرکات و تلاش های قدرتهایی مانند روسیه و چین که مناسبات خوبی با ایران دارد در این زمینه تا چه حدی قابل اشاره است؟
چین و روسیه علی رغم داشتن قراردادهای مشارکت راهبردی با ایران ، اما متاسفانه نه در روند مذاکرات ایران و آمریکا و نه در جریان حمله اسرائیل به ایران و توقف جنگ ، نقش موثر و مفیدی ایفا نکردند. معاهده جامع مشارکت راهبردی ایران و روسیه که اخیرا توسط دو کشور امضا و تصویب شد نیز فاقد هر گونه تعهد روسیه برای مداخله درجنگ به سود ایران است و این مساله عملا ماهیت راهبردی آن را زیر سوال برده است هرچند در این زمینه ایران نیز تعهدی به روسیه برای حمله کشوری ثالث ندارد. در عین حال می توان گفت دو کشور روسیه و چین توان و ظرفیت و یا اراده ای برای جلوگیری از مداخله امریکا در جنگ به سود اسرائیل نیز نداشته و ندارند و در این زمینه بسیار منفعل عمل کرده و می کنند . لذا روی این 2 کشور نمی توان حساب کرد.
نگرانی بزرگ موقعیت اسرائیل و عدم امکان کنترل و مهار آن در منطقه پس از جنگ با ایران است
***در این زمینه کشورهای منطقه و کشورهای مسلمان نیز تلاش هایی را به صورت یک جانبه و چند جانبه آغاز کرده اند . این تلاشها به نظر شما تا چه حدی می تواند به جلوگیری از گسترش جنگ کمک کند؟
بر خلاف دو دسته کشورهایی که در بالا اشاره شد و بر خلاف گذشته ، اتفاقا تلاش و تحرکات به قول شما دوجانبه و چندجانبه منطقه‌ای ، از توان و ظرفیت بیشتری برای جلوگیری از دخالت آمریکا در جنگ و حتی توقف جنگ برخوردار است. بسیاری از کشورهای منطقه و اسلامی مشخصا تجاوز اسرائیل و آمریکا به ایران را محکوم کرده اند و کشورهایی مانند عربستان ، قطر ، عمان ، امارات ، ترکیه ، عراق و حتی پاکستان به صورت آشکار و پنهان و به صورت یکجانبه یا در قالب اتحادیه عرب و سازمان همکاری اسلامی تلاش می کنند از گسترش جنگ و دخالت امریکا جلوگیری کنند. دلیل این مهم این است که منافع نظامی و امنیتی آمریکا در کشورهای منطقه از عراق گرفته تا عربستان ، قطر ، بحرین و امارات گسترده شده و همه این کشورها می تواند هدف انتقام ایران از آمریکا باشد .در این میان اما نگرانی بزرگ موقعیت اسرائیل و عدم امکان کنترل و مهار آن در منطقه پس از جنگ با ایران است.
درست است که کشورهای منطقه در سالهای گذشته نسبت به قدرت و جایگاه منطقه ای ایران نگران بوده اند اما ایران قوی و قدرتمند یک عامل موازنه قدرت در مقابل اسرائیل در منطقه بوده است که این کشورها از مواهب سیاسی و امنیتی ان بهره برده‌اند هرچند علنا به ان اعتراف نکرده‌اند . بنابراین هرگونه گسترش جنگ به نفع کشورهای منطقه نیست و انها تلاش وافری خواهند کرد که این اتفاق جلوگیری کنند.
اسرائیل یک تنه تاوان بزرگ حمله آمریکا به ایران را پرداخت خواهد کرد
*** درنهایت واکنش ایران به حمله آمریکا به تاسیسات هسته ای را چگونه ارزیابی می کند؟
آمریکا و ترامپ با درگیر شدن در جنگ علیه ایران در کنار اسرائیل ریسک بزرگی را مرتکب شد. ریسکی که تجربه ثابت کرده همراه با هزینه های زیاد بوده و امکان کنترل و مهار ان به راحتی نخواهد بود. به عبارت دیگر این مساله می تواند برای مدتی طولانی طرفین جنگ و به خصوص آمریکا و کشورهای منطقه و اقتصاد جهان را برای مدتی غیرقابل پیش‌بینی درگیر سازد. اما به نظر می رسد اسرائیل یک تنه تاوان بزرگ حمله آمریکا به ایران را پرداخت خواهد کرد و به عبارت دیگر اسرائیل هدف اصلی انتقام ایران از آمریکا خواهد بود.
منبع: خبر آنلاین
