این مقاله با هدف پاسخ دادن به برخی از پرسش‌های رایجی که درباره مقاوم سازی ساختمان‌ها در برابر زلزله مطرح می‌شود، نوشته شده است. شاید شما هم پس از شنیدن خبر وقوع زلزله در گوشه و کنار دنیا و دیدن خسارت‌های ناشی از آن، به فکر فرو رفته باشید و سوالاتی مثل این به ذهنتان رسیده باشد: «آیا ممکن است در منطقه ما زلزله رخ دهد؟»، «اگر زلزله‌ای در اینجا اتفاق بیفتد، چقدر آسیب خواهد رساند؟»، «ساختمانی که در آن زندگی یا کار می‌کنم، چقدر در برابر زلزله مقاوم است؟» یا «چطور می‌توانم ساختمانم را ایمن‌تر کنم؟» این پرسش‌ها برای خیلی از افراد آشناست. برای اینکه بتوانیم پاسخ مناسبی به آن‌ها بدهیم، بهتر است ابتدا با مفهوم زلزله آشنا شویم.
زلزله یا زمین لرزه چیست؟
زلزله یا زمین لرزه به لرزش ناگهانی زمین گفته می‌شود که به دلیل آزاد شدن انرژی ذخیره شده در لایه‌های سنگی پوسته زمین رخ می‌دهد. این انرژی معمولاً زمانی آزاد می‌شود که توده‌های سنگی که تحت فشار قرار گرفته‌اند، می‌شکنند و در جهات مختلف بر روی هم حرکت می‌کنند. این شکست و جابه‌جایی سنگ‌ها، انرژی را به شکل امواج در سراسر زمین پخش می‌کند و باعث لرزش و حرکت در ساختارهای زمین می‌شود.
مهم‌ترین روش‌های مقاوم سازی ساختمان در برابر زلزله
مقاوم سازی ساختمان در برابر زلزله به معنای ایجاد تغییرات و تقویت المان‌های باربر سازه‌های موجود یا جدید است تا توانایی آن‌ها برای تحمل نیروهای ناشی از زلزله افزایش یابد. این تعریف ساده‌ترین توضیح از فرآیند مقاوم سازی است. روش‌های مقاوم سازی متنوعی وجود دارند که انتخاب آن‌ها به عوامل مختلفی مانند نوع سازه، شکل طراحی، نوع مصالح و وضعیت فعلی ساختمان بستگی دارد.
خدمات ساختمان سازی محسن زینلی در ساخت و مقاوم سازی انواع سازه‌ها، متناسب با شرایط هر پروژه روش‌های مختلفی را به کار گرفته است. در ادامه به مهم‌ترین روش‌هایی که این مجموعه برای افزایش ایمنی و دوام سازه‌ها به کار می‌برد اشاره می‌کنیم.
تقویت ستون‌ها و تیرها برای افزایش مقاومت سازه
یکی از روش‌های مقاوم سازی، افزایش تعداد یا ابعاد ستون‌ها و تیرها برای تقویت مقاومت خمشی و برشی ساختمان است. البته اضافه کردن ستون‌ها به دلیل محدودیت‌های معماری معمولاً آخرین گزینه است، اما افزایش ابعاد اعضای باربر (که به آن ژاکتینگ می‌گویند) می‌تواند راهکاری مناسب برای تقویت سازه باشد. نکته کلیدی در این روش، نحوه اتصال اعضای جدید به ساختار قدیمی است که باید با دقت طراحی و اجرا شود.
تقویت فونداسیون با افزایش ابعاد کلاف‌های پی
برای افزایش مقاومت فونداسیون، می‌توان عمق و عرض کلاف‌های پی را افزایش داد یا از فونداسیون‌های مقاوم‌تر استفاده کرد. این روش زمانی به کار می‌رود که بارهای وارد بر خاک زیر فونداسیون بیشتر از حد مجاز باشد؛ شرایطی که ممکن است در اثر اضافه شدن طبقات، تغییر کاربری سازه یا ایرادات طراحی و ساخت به وجود بیاید.
استفاده از مصالح سبک برای کاهش وزن سازه
کاهش وزن ساختمان از طریق به کارگیری مصالح سبک، می‌تواند نیروی زلزله را کاهش دهد. سبک‌سازی سازه به جای افزایش مقاومت، با کاهش نیروی وارده بر ساختمان، به ایمن‌تر شدن آن کمک می‌کند.
تقویت اعضای سازه با ژاکت بتنی یا فولادی
در روش ژاکتینگ، با افزودن لایه‌های بتنی یا فولادی به اعضای ضعیف سازه مانند تیرها، ستون‌ها و دیوارها، ظرفیت خمشی، برشی و فشاری آن‌ها افزایش می‌یابد. البته در استفاده از این روش، باید محدودیت‌های معماری ساختمان نیز مدنظر قرار گیرد.
استفاده از دیوار برشی یا بادبند
در مواقعی که سازه توانایی پاسخ به الزامات مربوط به کنترل دریفت یا خیز را ندارد، طراحان مقاوم سازی معمولاً استفاده از المان‌های باربر جانبی نظیر دیوار برشی یا بادبند را پیشنهاد می‌کنند. این مشکلات می‌توانند به دلیل ایرادات طراحی، ضعف در مصالح، افزایش ارتفاع طبقات در ساختمان‌های تجاری، حذف ستون‌ها برای زیبایی و باز کردن فضا، یا اضافه کردن طبقات و کنسول‌ها پس از اتمام طراحی رخ دهند. خوشبختانه این موارد قابل رفع بوده و با اجرای دیوار برشی یا بادبند می‌توان سختی و ایمنی سازه را به‌طور قابل‌توجهی بهبود بخشید.
استفاده از کابل‌های پس کشیده
استفاده از کابل‌های پس کشیده یکی از روش‌های افزایش مقاومت و شکل‌پذیری سازه است. پس کشیدگی در المان‌های بتنی باعث افزایش سطح فشاری مقطع شده و در نهایت امکان استفاده بهینه از بتن را فراهم می‌کند. با این حال، باید توجه داشت که سازه باید قابلیت اجرای این عملیات را داشته باشد. این فرآیند معمولاً با اعمال بارهای متمرکز در نقاط خاصی از سازه همراه است، بنابراین بررسی قابلیت سازه برای تحمل این بارها پیش از اجرا ضروری است.
تقویت اعضا با استفاده از FRP
استفاده از لایه‌های کامپوزیتی FRP (Fiber Reinforced Polymer) یکی از روش‌های جدید مقاوم سازی ساختمان در برابر زلزله است. این مواد که ترکیبی از الیاف و رزین هستند، مقاومت خمشی، برشی و فشاری سازه را افزایش می‌دهند و به دلیل وزن کم، مقاومت بالا در برابر خوردگی و انعطاف‌پذیری، بسیار کارآمد هستند.
استفاده از جداساز لرزه‌ای
جداسازهای لرزه‌ای با قرارگیری بین سازه و زمین، از انتقال مستقیم نیروی زلزله به ساختمان جلوگیری می‌کنند. این فناوری شامل انواع مختلفی از جمله جداساز لغزشی، جداساز با هسته سربی و جداساز الاستومری است که هرکدام بر اساس شرایط سازه انتخاب می‌شوند.
به کارگیری میراگرهای لرزه‌ای
دمپرها یا میراگیرها تأثیر زیادی در کاهش شدت امواج ناشی از زلزله دارند و می‌توانند تا ۵۰ درصد از جابه‌جایی ساختمان جلوگیری کنند. این تجهیزات معمولاً در نقاط خاصی از ساختمان، به‌ویژه بین ستون‌ها و تیرها نصب می‌شوند تا نوسانات سازه در هنگام زلزله را به حداقل برسانند. میراگیرها انواع مختلفی دارند و از پرکاربردترین آن‌ها می‌توان به میراگیر اصطکاکی، سربی، ویسکوز، هیسترزیس، تشعشعی و کمانش‌تاب اشاره کرد.
ایمن سازی ساختمان با خدمات تخصصی مجموعه محسن زینلی
اگر همچنان نگران ایمنی ساختمان خود در برابر زلزله هستید، می‌توانید از خدمات مشاوره‌ای مجموعه محسن زینلی بهره‌مند شوید. این مجموعه با بیش از ۱۸ سال تجربه در زمینه ساخت و بازسازی ساختمان، پروژه‌های متعددی را با موفقیت به اتمام رسانده است. خدمات ساختمان سازی محسن زینلی در ساخت و مقاوم سازی انواع سازه‌ها، با استفاده از روش‌های نوین و دانش روز، تحت نظر متخصصین این حوزه انجام می‌شود.
متخصصین ما با تکیه بر دانش روز مهندسی سازه و زلزله و استفاده از تکنیک‌های نوین مقاوم سازی، می‌توانند ساختمان شما را در برابر زلزله و سایر بارهای وارده مقاوم سازی کنند. همچنین دپارتمان طراحی مجموعه محسن زینلی با داشتن کادری متخصص و باتجربه، از آخرین دستاوردهای علمی و فنی در زمینه مهندسی زلزله استفاده می‌کند تا با رعایت آیین‌نامه‌های مربوطه، پروژه‌های شما را با سرعت و دقت بالا انجام دهد.
ما در این مجموعه مفتخریم که تاکنون توانسته‌ایم با انجام پروژه‌های متعدد و متنوع، رضایت کارفرمایان خود را جلب کنیم. این امر جز با ارائه خدمات شایسته در زمان کوتاه و متناسب با نیاز کارفرما و شرایط متنوع هر پروژه میسر نبوده است.
