آشنایی با کمیسیون های مجلس

"صراط" - کمیسیون‌های تخصصی مجلس شورای اسلامی، گروه‌هایی از نمایندگان هستند که با هدف بررسی تخصصی طرح‌ها و لوایح مطرح شده در مجلس تشکیل می‌شوند.
 

برپایه اصل ۶۶ قانون اساسی، تعداد کمیسیون‌ها و دوره تصدی نمایندگان در آنها در آیین نامه داخلی مجلس مشخص خواهد شد.
 
همچنین در اصل ۸۵ قانون اساسی آمده‌است: «مجلس نمی‌تواند اختیار قانونگذاری را به شخص یا هیأتی واگذار کند ولی در موارد ضروری می‌تواند اختیار وضع بعضی از قوانین را با رعایت اصل هفتاد و دوم به کمیسیون‌های داخلی خود تفویض کند، در این صورت این قوانین در مدتی که مجلس تعیین می‌نماید به صورت آزمایشی اجرا می‌شود و تصویب نهایی آنها با مجلس خواهد بود. همینین مجلس شورای اسلامی می‌تواند تصویب دایمی اساسنامه سازمان ها، شرکت ها، موُسسات دولتی یا وابسته به دولت را با رعایت اصل هفتاد و دوم به کمیسیون‌های ذیربط واگذار کند و یا اجازه تصویب آن ها را به دولت بدهد...».
 
به صورت معمول، طرح‌ها و لوایح مجلس ابتدا در کمیسیون‌های مربوط مورد بررسی کارشناسی قرار می‌گیرد و در هنگام طرح در صحن علنی مجلس، نظر نهایی کمیسیون پرسیده و اعلام می‌شود.
 
در حال حاضر، کمیسیون‌های تخصصی مجلس شورای اسلامی عبارت اند از:

 کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی
 کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی
 کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی
 کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی
 کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی
 کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی
 کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی
 کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی
 کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی
 کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی
 کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس شورای اسلامی
 کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس شورای اسلامی
 کمیسیون اصل نود قانون اساسی مجلس شورای اسلامی
 کمیسیون تحقیق مجلس شورای اسلامی
 کمیسیون سیاست داخلی و شوراها مجلس شورای اسلامی
 کمیسیون تدوین آیین نامه داخلی مجلس مجلس شورای اسلامی
 کمسیون تلفیق مجلس شورای اسلامی
 

این كمیسیون به منظور اجرای اصل نودم قانون اساسی تشكیل می شود تا طبق قوانین مصوب مربوط به خود اداره و انجام وظیفه کند.

اصل نودم قانون اساسی به این شرح است:
هر كسی شكایتی از طرز كار مجلس یا قوه مجریه یا قوه قضائیه داشته باشد، می‌تواند شكایت خود را كتبا به مجلس شورای اسلامی عرضه كند. مجلس موظف است به این شكایات رسیدگی كند و پاسخ كافی دهد و در مواردی كه شكایت به قوه مجریه و یا قوه قضائیه مربوط است رسیدگی و پاسخ كافی از آنها بخواهد و در مدت متناسب نتیجه را اعلام نماید و در موردی كه مربوط به عموم باشد به اطلاع عامه برساند.

 

این كمیسیون برای انجام وظایف محوله در محدوده آموزش و پرورش عمومی، آموزش فنی و حرفه‌ای، آموزش عالی، تحقیقات و فناوری تشكیل می شود.

این كمیسیون برای انجام وظایف محوله در محدوده امور اداری و استخدامی، كار، اشتغال، روابط كار و تعاون تشكیل می شود.

 

این كمیسیون برای انجام وظایف محوله در محدوده اقتصاد و دارایی، بازرگانی داخل و بازرگانی خارجی تشكیل می‌شود.

 

این كمیسیون برای انجام وظایف محوله در محدوده سیاست و روابط خارجی، سیاست داخلی، شوراها، شهرداری‌ها، اطلاعات و امنیت داخلی، دفاع و امنیت خارجی و ثبت احوال مطابق این آیین‌نامه تشكیل می‌شود.

 

این كمیسیون برای انجام وظایف محوله در محدوده نفت، گاز، برق، سدها و نیروگاه‌های آبی و برقی، انرژی اتمی و انرژی‌های نو مطابق ضوابط این آیین‌نامه تشكیل می‌شود.

 

این كمیسیون برای انجام وظایف محوله در محدوده برنامه، بودجه، نظارت برنامه و بودجه و دیوان محاسبات و امور مالی مجلس و آمار و خدمات عمومی فنی و همچنین نظارت و مراقبت بر اجرای مقررات بودجه و امور مالی مجلس و نحوه هزینه كردن آن.

رسیدگی به عملكرد بودجه سالیانه مجلس و ارایه گزارش آن حداكثر تا پایان شهریور ماه سال بعد جهت چاپ و تفریغ بین نمایندگان و بازرسی و رسیدگی دقیق و نظارت در مورد كلیه اموال و اشیا منقول و غیرمنقول مجلس شورای اسلامی و ارایه گزارش سالیانه جهت چاپ و توزیع بین نمایندگان تشكیل می شود.

این كمیسیون برای انجام وظایف محوله در محدوده بهداشت و درمان، امداد، بهزیستی، تامین اجتماعی و بیمه‌های اجتماعی و هلال احمر تشكیل می شود.

كمیسیونی است كه به منظور بررسی اعتبارنامه‌هایی كه توسط شعب مورد تایید قرار نگرفته است یا از سوی نمایندگان مورد اعتراض واقع شده است تشكیل می شود.
این كمیسیون دارای پانزده عضو اصلی و پانزده عضو علی‌البدل است.

اعضای اصلی و علی‌البدل این كمیسیون توسط شعب تعیین می‌ شود. بدین صورت كه هر یك از شعبه‌های مجلس پس از تعیین هیات رئیس خود دو نفر از اعضای خود را كه آگاهی بیشتری به مسایل حقوقی داشته و از صلاحیت لازم برخوردار باشند را به عنوان اعضای اصلی و علی‌البدل كمیسیون تحقیق انتخاب می‌نمایند.

این كمیسیون به منظور بررسی طرح‌های مربوط به مواد آیین‌نامه داخلی مجلس و اعلام نظر درباره آنها تشكیل می شود. اعضای این كمیسیون 15 نفر هستند كه با معرفی یك نفر از هر شعبه تعیین می‌شوند.

این كمیسیون برای انجام وظایف محوله در محدوده صنایع، پست، مخابرات، معادن، پتروشیمی، صنایع هوافضا و ارتباطات تشكیل می‌شود.

این كمیسیون برای انجام وظایف محوله در محدوده راه و ترابرای، مسكن، عمران شهری و عمران روستایی تشكیل می شود.

 

 

گاهی كار یك كمیسیون جنبه‌های مختلفی پیدا می‌كند كه هر چند محتاج بررسی جداگانه و تخصصی است كه در این صورت گروهی از اعضای كمیسیون اصلی كه مامور بررسی جنبه‌های خاص می‌شوند در قالب كمیسیون‌های فرعی قرار می‌گیرند.

 

این كمیسیون برای انجام وظایف محوله در محدوده فرهنگ و هنر، ارشاد و تبلیغات، صدا و سیما و ارتباطات جمعی، تربیت بدنی و جوانان و زنان و خانواده تشكیل می شود.

این كمیسیون برای انجام وظایف محوله در محدوده قضایی و حقوقی تشكیل می شود.
كمیسیون كشاورزی، آب و منابع طبیعی
این كمیسیون برای انجام وظایف محوله در محدوده كشاورزی، منابع آب، دام و طیور، شیلات، محیط زیست و هواشناسی تشكیل می‌شود.

در مواردی كه طرح یا لایحه‌ای در مجلس مطرح می‌شود و به تشخیص هیات رئیسه بررسی آن در حیطه كار چند كمیسیون باشد، كمیسیونی‌ مشترك از اعضای كمیسیون‌های مرتبط برای بررسی طرح یا لایحه مذكور تشكیل می‌ شود.

تعداد اعضای كمیسیون مشترك 23 نفر می‌باشد كه سهم هر یك از كمیسیون‌های مرتبط به وسیله هیات رئیسه مجلس مشخص می‌شود.

در كمیسیون مشترك یك نفر به عنوان رئیس و دو نفر به عنوان نایبان رئیس یك نفر به عنوان مخبر و دو نفر به عنوان منشی مجموعا به عنوان هیات رئیسه كمیسیون با رای مخفی با ورقه و با اكثریت نسبی آرای اعضای كمیسیون انتخاب می‌شوند.

در مواردی كه مسایل مهم و استثنایی در كشور رخ می‌دهد مجلس به پیشنهاد حداقل 15 نفر و با تصویب در جلسه علنی كمیسیون ویژه‌ای برای رسیدگی و تهیه گزارشی در این ارتباط تشكیل می‌دهد.

اعضای این كمیسیون بنابه نظر پیشنهاد دهندگان هفت تا 15 نفر خواهند بود كه در جلسه علنی مجلس و با رای مخفی با ورقه و براساس اكثریت نسبی آرای نمایندگان حاضر انتخاب می‌شوند.
هیات رئیسه این كمیسیون با انتخاب یك نفر به عنوان رئیس دو نفر به عنوان نایبان رئیس یك نفر به عنوان مخبر و دو نفر به عنوان منشی شكل خواهد گرفت.

 

مجلس شورای اسلامی دارای 12 كمیسیون تخصصی می‌باشد كه هر یك در محدوده تخصصی خود به بررسی طرح‌ها و لوایح و سایر امور مرتبط با مجلس می‌پردازند.

 

12 كمیسیون تخصصی مجلس عبارتند از: آموزش و تحقیقات، اجتماعی، اقتصادی، امنیت ملی و سیاست خارجی، انرژی، برنامه و بودجه و محاسبات، بهداشت و درمان، صنایع و معادن، عمران، قضایی و حقوقی، كشاورزی، آب و منابع طبیعی

 

كمیسون‌های خاص مجلس شورای اسلامی عبارتند از كمیسیون‌ تحقیق، كمیسیون تدوین آیین‌نامه داخلی مجلس، كمیسیون اصل نودم قانون اساسی و كمیسیون‌های تخصصی.