اختلاف و نارضایتی در محل کار امری ناخوشایند اما رایج است. قوانین و مقررات کشور و سازمان کار در اکثر موارد برای رفاه و حفظ حقوق کارگران فعالیت می کنند. این امر باعث می شود که کارکنان بتوانند با عدم توافقات موجود مقابله کرده و در صورت بروز اختلاف، از حق شکایت در برابر کارفرما استفاده کنند. در صورتی که یک نیروی کار بدون هیچ قراردادی فعالیت کند و با مشکلاتی از سوی کارفرما مواجه شود، می تواند شکایت خود را ثبت کند؟ در این مقاله قصد داریم به بررسی دقیق و جامع شکایت از کارفرما بدون قرارداد بپردازیم و تمام جنبه های قانونی و اصلی آن را مورد بررسی قرار دهیم.
کارگر کیست؟
قبل از آغاز بحث، درباره برخی اصطلاحات حقوق کار ضروری است آگاه شویم. در معنای واژگانی، کارگر به شخصی اطلاق می شود که یک وظیفه خاص را انجام می دهد و این واژه به طور کلی هر نوع فعالیتی را شامل می شود. در استعاری، کارگر به فردی گفته می شود که به طور منظم و در یک محیط مشخص، مانند کارخانه، کارگاه و غیره، کار می کند و به عنوان پاداش بابت انجام کار برای کسی دیگر (مثلاً کارفرما یا کارفرمایی) حقوق دریافت می کند.
کارفرما کیست؟
کارفرما یک فرد حقیقی یا حقوقی است که با امضای قرارداد، با پیمانکار، مشاور یا کارگر به منظور اجرای عملیات مورد توافق در قرارداد همکاری می کند. کارفرما می تواند یک فرد، یک شرکت، یک سازمان، یک سازمان دولتی یا هر نهاد دیگری باشد که افراد را برای انجام وظایف و پروژه های خاص استخدام کرده و به آن ها در مقابل انجام وظایف مشخص دستمزد و حقوق می پردازد. کارفرما معمولاً مسئولیت هایی مانند ارائه شرایط کاری، پرداخت حقوق، ارائه ابزارها و منابع لازم برای انجام کار و حفظ ایمنی و بهداشت کارگران را بر عهده دارد.
وکیل دیوان عدالت اداری کیست؟
وکیل دیوان عدالت اداری قادرند به عنوان نمایندگان حقوقی در مورد قبول پرونده و اقدام به شکایت علیه دولت، شهرداری ها و سایر ارگان های دولتی از سراسر کشور فعالیت کنند. همچنین، با استفاده از سامانه ثنا، که امکان قبول پرونده از راه دور را فراهم می کند، وکیل دیوان عدالت اداری می تواند با دریافت و بررسی مدارک به صورت آنلاین از طریق واتساپ، مشاوره از راه دور را ارائه کرده و موفقیت پرونده را در حضور غیرحضوری بررسی کنند. در صورت توافق طرفین، می توانند از طریق سامانه ثنا وکالت را قبول کنند. این روش امکان سنجی غیرحضوری و رسیدگی به پرونده ها را فراهم می کند.
چرا کارفرما بدون قرارداد کسی را استخدام می کند؟
قرارداد شفاهی ممکن است وجود داشته باشد، اما در چنین حالتی، توازن قدرت به نفع کارفرما است و کارگر ممکن است مجبور شود قوانین و مقرراتی را قبول کند که توسط کارفرما تعیین می شود. در قراردادهای شفاهی بسیاری، حقوق بیمه هم معمولاً پرداخت نمی شود، که این می تواند برای کارگران خطراتی را به همراه داشته باشد.
اگرچه برخی افراد ممکن است به دلیل نیاز ماسازی و شرایط بازار کار، قبول شرایط نامناسبی را پذیرفته و بدون قرارداد کار را آغاز کنند، اما این به هیچ وجه بهانه ای برای عدم رعایت حقوق کارگران و ضعف در حمایت قانونی نیست. حفظ حقوق کارگران و انجام کارها به صورت قانونی و با قرارداد مناسب برای حفظ حقوق و منافع آنها بسیار مهم است.
عدم بستن قرارداد کتبی توسط کارفرماهای سودجو می تواند یک راه فرار از پرداخت هزینه ها و عدم رعایت حقوق کارگران باشد. این عمل می تواند به کارگران ضربه وارد کند و آن ها را از حقوق و مزایای قانونی محروم کند.
بسیاری از کارگران، به خاطر نداشتن قرارداد کتبی، تصور می کنند که نمی توانند به مراجع قضایی یا نهادهای معتبر مراجعه کرده و شکایتی علیه کارفرما خود را ثبت کنند. اما واقعیت این است که در بسیاری از حالات، حتی در صورت عدم وجود قرارداد کتبی، قوانین و مقررات حقوقی می توانند به کارگران کمک کنند و حقوق آن ها را حفظ کنند.
بنابراین، در صورتی که کارگر با مشکلاتی در محیط کار مواجه شود، بهتر است به مراجع حقوقی و نهادهای معتبر مراجعه کند و شرایط خود را شرح دهد. این نهادها می توانند براساس قوانین مربوطه و شواهد موجود، به او کمک کنند و در صورت لزوم، شکایت از کارفرما را برای حفظ حقوقش ثبت کند.
نحوه شکایت از کارفرما بودن قرارداد
کارگر حتی بدون داشتن مدارک کتبی قادر است از کارفرما شکایت کند و حقوق و حق قانونی خود را طلب کند. وجود یک قرارداد کتبی در این مرحله مهم است، اما عدم وجود آن نمی تواند از حقوق کارگر کاسته شود.
در صورتی که کارگر با مشکلات و نقض قوانین کاری مواجه شود، می تواند از طریق سازمانها و نهادهای مختلف، مانند دیوان عدالت کار یا سازمان حمایت از کارگران وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی درخواست رسیدگی به این موضوع را داشته باشد. این نهادها بر اساس قوانین و مقررات مربوطه، بررسی می کنند و در صورت تخلف کارفرما، اقدامات لازم را انجام می دهند و حقوق کارگر را حفظ می کنند.
بنابراین، بدون وجود قرارداد کتبی، کارگر می تواند از حقوق و حق قانونی خود استفاده کند و مشکلات را اعلام کند تا مراجع ذیصلاح در این زمینه اقدامات لازم را انجام دهند.
در واقع، قرارداد کتبی تنها یک شکل از قرارداد کاری است و می توان قرارداد کاری را به صورت شفاهی نیز برقرار کرد. قانون کار و قوانین مربوطه، برای حفظ حقوق کارگران به صورت کلی تدابیری اتخاذ کرده اند و تنها بر اساس وجود قرارداد کتبی، حقوق کارگر را پایمال می کنند.
توافقات شفاهی نیز می توانند به عنوان قرارداد کاری قابل قبول برای اثبات رابطه کاری مورد قبول قرار بگیرند. البته در مواردی که قرارداد کاری شفاهی بوده و برای اثبات آن نیاز به مدارک و شواهد محکم تری است، اثبات ممکن است کمی دشوارتر باشد.
مهمترین نکته این است که حقوق کارگران براساس قوانین مربوطه تعیین می شود و حتی در صورت عدم وجود قرارداد کتبی، آنها می توانند از مراجع قانونی و معتبر برای دفاع از حقوق خود استفاده کنند. استناد به شواهد دیگری مانند تصاویر، اسناد و اظهارنامه ها نیز در این رابطه می تواند به اثبات رابطه کاری کمک کند.
پس همانطور که اشاره کردیم، وجود قرارداد کتبی تنها یکی از روش های اثبات رابطه کاری است و توافقات شفاهی نیز معتبر بوده و در صورت نیاز می توان به آن ها استناد کرد.
سخن پایانی
برای اثبات حضور و فعالیت در محل کار بدون قرارداد کتبی، کارگر باید مدارک و شواهد مناسبی را جمع آوری کند. این مدارک و شواهد می توانند به عنوان دلیل و اثبات برای ادعای حضور و انجام فعالیت های کاری در محل کار استفاده شوند. این مدارک می تواند بیمه، برگه های مرخصی ، پرینت بانکی و فیش های حقوقی باشد که رابطه کارگر و کارفرمایی را اثبات می کند.