
اما یکی از دلایل مخالفت این است که اعلام می کنند ممکن است آنها در آینده وارد مناصب دولتی و شغلهای تاثیرگذار بشوند و این مغایر با قانون اساسی است؟
اسلامیپناه: از نظر من این موضوع هم اگر وجود داشته باشد، قابل جمع است و مشکلزا نیست. ما به این فرزندان شناسنامه ایرانی می دهیم ولو افغانستان هم به آنها شناسنامه افغانی بدهد. بعد اگر واقعا محرز بشود که این فرد دارای دوتابعیت است بعدها شامل منعهای افراد دوتابعیتی میشود. ما بعدا میتوانیم از احراز پستهایی که در قانون مدنی آمده است، این افراد را منع کنیم.
موضوع دیگری که مطرح است این است که بند چهار ماده 976 قانون مدنی میگوید که اگر زن و مردی غیر ایرانی در ایران ازدواج کنند و فرزندی در ایران از آنها متولد بشود، فرزند آنها تابع ایران است. جالب اینجاست که در این بند آمده که ولو هردوی زن و مرد خارجی باشند. حالا که یک کدامشان در ایران متولد شده باشد، هم فرزندشان تابع ایران است. یکی از دیگر دلایلی که مخالفان این طرح میآورند این است که ممکن است این افراد طعمهای برای سازمانهای جاسوسی خارجی بشوند. ولی از نظر من خیلی درست نیست که به خاطر احتمالی که خیلی هم تحقق یافتنش در آینده معلوم نیست، این طرح را رد کنیم.
ارفعنیا: از نظر من مشکل اساسی این است که در قانون ما به تابعیت ایرانی زن هیچگونه اشارهای نشده است. همانطور که گفته شد طبق ماده 976، قانون فرزند زوج خارجیای که یکی از آنها در ایران متولد شده باشد را ایرانی دانسته اما من متوجه نمیشوم که چرا وقتی یکی از این دوتا، به جای اینکه خارجی باشد، ایرانی باشد، یعنی مادر ایرانی باشد چرا نباید هیچگونه تاثیری در تحصیل تابعیت داشته باشد. بند پنج ماده 976 هم تولد در ایران را به اضافه اقامت در ایران در نظر گرفته و در این صورت باید تحصیل تابعیت ایرانی بشود اما من خودم موردی را داشتم که فردی در ایران متولد شده بود و تا 27 سالگی هم در ایران اقامت داشت و از کشور حتی خارج هم نشده بود اما قاضی بیرودربایستی به من گفت که صلاح نیست؛ یعنی قانون وجود دارد اما اجرا نمیشود. اگر این دو بند بد است پس چرا حذف نمیشود؟ اگر خوب است چرا حکم صادر نمی شود و اجرا نمیشود؟ چرا ما مواردی که شامل بند چهار ماده 976 را امنیتی نمیکنیم اما اینجا را میکنیم؟ در حال حاضر این بند باعث شده که تفاوت زیادی بین زنان ایرانی و غیرایرانی گذاشته شود.
در ماده 980 آمده است که هیئت وزیران میتواند که به کسی که زن ایرانی دارد و بچهدار هم شود میتواند برای اقامت از شرط پنج سال حضور در کشور هم مجوز بدهد. پس یعنی قانون به این مردان امتیازات زیادی داده اما برای زنان امتیازاتی را در نظر نگرفته است.
وقتی ما تعداد زیادی از کودکان را که گفته میشود حالا تعدادشان به 400 هزار نفر رسیده است، به رسمیت نمیشناسیم و حتی به آنها شناسنامه هم نمیدهیم، در آینده چه اتفاقی برای آنها میافتد؟
اشرفی: ما در سال 86 تحقیقی را در هرات افغانستان انجام دادیم و درآن 400 نفر ا ز زنان ایرانی ای که با مردان افغان ازدواج کرده بودند و به افغانستان رفته بودند، شناسایی شد. قریب اکثر به این زنان، کسانی بودند که ساکن شهرهای مرزی بودند و خلاف اینکه خانم ارفع نیا میگویند که قانون پشت آنها نیست، آنها خودشان هم چون اهل سنتند قائل به ثبت شرعی این ازدوجها هستند نه ثبت رسمی.
از همه مهمتر این است که خیلی از اینها جهل به قانون دارند و نمیدانند که با ازدواج با این مردان دچار مشکلاتی میشوند. ما الان میبینیم که با وجود مصوبه وزارت کشور برای ثبت این ازدواجها، به ندرت کسی پیدا میشود که علم به این قانون داشته باشد و بخواهد ازدواج کند و ثبت کند و ... . نکته جالب این است که خیلی از این زنان ایرانی، دلیل و مدرک احراز ایرانی بودن هم نداشتند حتی من خاطرم این است که کنسولگری ایران در هرات به خاطر شرایط فلاکتبار این زنان میخواست آنها را به ایران برگرداند اما خیلی از این زنان حتی شناسنامهای که ثابت کند ایرانیاند، نداشتند.
هم اکنون حداقل 20 هزار زن ایرانی وجود دارند که در عراق زندگی میکنند و شرایط زندگی خوبی ندارند و وضعیشان نگرانکننده است. به نظر میرسد که تعدادی از این زنان مورد سوء استفاده قرار گرفته اند و مردان افغان یا عراقی برای اینکه بتوانند اقامت ایران را بگیرند با آنها ازدواج کردهاند.
آقای دکتر چرا تا این حد با این موضوع در مجلس مخالفت می شود؟
اسلامیپناه: مهمترین مسئلهای که هست همان بحث امنیتی است. اینکه نکند مثلا اینها تعلق خاطری به ایران نداشته باشند و ... . نگاه اینطور است که اگر ما به حجم عظیمی از این بچهها شناسنامه ایرانی بدهیم در آینده چه مشکلاتی دامنگیر ما خواهد شد. مثلا اینکه اینها افغانیاند و ممکن است مثلا به افغانستان برگردند و گرفتار سلفیها و وهابیها بشوند و مشکلاتی را برای ما ایجاد کنند و ... . دلایل مخالفت فقط حول این موضوعات دور میزند که ممکن است در آینده اینها مشکلات اقتصادی٬ سیاسی و فرهنگی برای ما ایجاد کنند. یکی از دیگر دلایلی که مخالفان می آورند این است که اگر هرمقدار که به افغانها محبت کنیم و بچه هایشان را هم ایرانی محسوب کنیم، باز هم آنها با ما یک خصومت دیرینه دارند.