تجارت الکترونیکی ایران در مسیر رشد

علی رهبری در نشست  رونمایی از گزارش تجارت الکترونیکی ایران در نیم‌سال اول 1399 که به صورت ویدئو کنفرانسی برگزار شد، شد گفت: ارزش معاملات تجارت االکترویکی  در نیمه اول امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته 3.84 درصد برابر یعنی حدود 4 برابر شده است و همچنین تعداد نمادهای اعتماد صادره با توجه به کاهش فرآیند صدور اینماد از 5 روز به یک روز در 6 ماهه ابتدای امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل تقریبا سه برابر شده است و تعداد گواهی امضا الکترونیکی نیز تقریبا 2 و نیم طی مدت مذکور در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته شده است. 

رئیس مرکز توسعه تجارت الکترونیکی کشور افزود: شیوع ویروس کرونا یکی از عوامل اصلی برداشتن لایه های مقاومت بین مردم و کسب و کارها برای حرکت به سمت تجارت الکترونیک بود و لذا کسب و کارها به صورت کاملا جدی  در ارتقا ظرفیت خود در بخش های نرم افزاری، بسته بندی و تحویل کالا اقدام کردند و برخی از کسب و کارها نیز پیرو این قضیه آگاهی استخدام چند هزار نفر صادر کردند. 

وی بیان داشت: از طرفی دولت و مرکز توسعه تجارت الکترونیک نیز سعی کردند که مدت دریافت نماد را کاهش دهند و هم اکنون صدور مجوز کسب و کار به یک روز کاهش یافته است. 

رهبری گفت: جشنواره فروش مجازی بهاره و رمضان که اواخر سال 98 و اوایل سال 99 برگزار شد باعث شد تا شتابی در این زمینه ایجاد شود و رویدادهای خوبی را برای تقویت این مسیر رقم زد و اتفاق مهم که مرکز تلاشی زیادی برای تحقق آن انجام داده تا مدل و داده ها آن جمع بندی و سامانه مورد نیاز آن راه اندازی شود بحث فعال شدن ستاره های دوم و سوم نماد اعتماد بود که در رتبه بندی کسب و کارهای اینترنتی کار خود را انجام داد. 

رئیس مرکز توسعه تجارت الکترونیکی همچنین به بحث رسیدگی به شکایت از کسب و کارهای اینترنتی اشاره کرد و گفت: این موضوع در مرکز تقویت شده و برای آن فرآیند ساده تری در نظر گرفته شده است و در آینده نزدیک مجهز به زیر سامانه اختصاصی خواهد شد و پیگیری ها در مرکز به صورت جدی تر انجام خواهد شد. 

وی با اشاره ایجاد سامانه ای در مرکز گفت: توسط این سامانه ارتباط بین واحدهای فروش سنتی که فروش آفلاین دارند با گروه ها و فروشگاه های اینترنتی که فروش آنلاین دارند برقرار می شود. 

* سایت‌های دارای نماد اعتماد الکترونیک شناسنامه و سابقه قابل بررسی دارند

رهبری اظهار داشت: در حوزه رتبه بندی در سال 97 مدل سازی ها انجام شد و در سال 98 هم یک فاز از رتبه بندی انجام شد و 3 شاخص از عملکرد کسب و کارها منتشر شد. 

وی افزود: بسیاری  از خریداران نمی دانند که هر سایتی که دارای نماد است دارای یک پروفایل و شناسنامه است که از طریق آن سابقه آن سایت قابل شناسایی و بررسی است لذا از رسانه ها می خواهیم تا در این زمینه به ما کمک کنند. 

رئیس مرکز توسعه تجارت الکترونیکی بیان داشت: کسب و کارهای کوچک و بزرگ اینترنتی از رتبه بندی یا همان دریافت ستاره ها، استقبال کرده اند و در یک ماه اخیر که این کار آغاز شده است  حدود 100 کسب و کار تاکنون درخواست رتبه بندی داشته اند که تاکنون 26 کسب و کار رتبه بندی شده اند و مابقی نیز در انتظار بررسی هستند. 

به گزارش فارس،  در گزارشی که توسط مرکز توسعه تجارت الکترونیکی به منظور اندازه گیری وضعیت تجارت الکترونیکی در کشور  تهیه اطلاعات آن  برای سیاستگذاری و برنامه ریزی  در این نشت ارائه شد  به پایش شاخص های تجارت الکترونیکی در سه بخش زیر ساخت تجارت الکترونیکی، عملکرد تجارت الکترونیکی و روش شناسی و جمعیت شناسی تجارت الکترونیکی پرداخته شد. 

از مهمترین اهداف تهیه این گزارش می توان به رصد و پایش وضعیت تجارت الکترونیکی کشور، فراهم شدن امکان مقایسه وضعیت تجارت الکترونیکی در کشور با سایر کشورها، فراهم شدن امکان هدف گذاری های مبتنی بر داده در حوزه تجارت الکترونیکی و همچنین انتشار داده ها و اطلاعات به روز از وضعیت تجارت الکترونیکی در کشور اشاره داشت. 

داده های مورد نیاز برای اندازه گیری شاخص های زیر ساخت و عملکرد، از منابعی مانند گزارش های بانک مرکزی، مرکز آمار ایران، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، و داده های روش شناسی و جمعیت شنااسی اعم از فعالان و مشتریان، با نمونه گیری از واحدهای تجارت الکترونیکی دارای نماد اعتماد الکترونیکی و تکمیل پرسشنامه گرد آوری شده و اهم نتایج به شرح زیر است: 

* زیر ساخت های تجارت الکترونیکی 

در این بخش، ضریب نفوذ اینترنت به 102 درصد رسیده که نسبت به سال قبل 9 درصد رشد داشته است. همچنین ضریب نفوذ تلفن همراه هوشمند به 65 درصد رسیده که نسبت به سال قبل، 20 درصد رشد داشته و حدود 185 هزار گواهی امضا الکترونیکی صادر شده که نسبت به مدت مشابه سال قبل، 123 درصد رشد داشته است. 

* عملکرد تجارت الکترونیکی 

در این بخش، ارزش اسمی معاملات تجارت الکترونیکی 639 هزار میلیارد تومان بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل، 284 درصد رشد داشته است. ارزش حقیقی معاملات تجارت الکترونیکی 1110 میلیارد تومان بوده که نسبت به مدت زمان مشابه سال قبل، 217 درصد رشد داشته و مبلغ هر خرید الکترونیکی به‌ طور میانگین 417 هزار تومان برآورد شده که نسبت به مدت مشابه سال قبل، 153 درصد رشد داشته است. همچنین تعداد کل معاملات تجارت الکترونیکی حدود یک و نیم میلیارد فقره بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل، 52 درصد رشد داشته و تعداد معاملات الکترونیکی دولتی حدود 151هزار فقره بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل، 34 درصد رشد داشته است.

* روش ‌شناسی و جمعیت ‌شناسی تجارت الکترونیکی

در این بخش، تعداد اینمادهای اعطا شده در نیمه اول سال 99 نسبت به مدت زمان مشابه سال قبل با رسیدن به 16 هزار اینماد، 196 درصد رشد داشته است. حدود 76 هزار واحد تجارت الکترونیکی دارای نماد اعتماد هستند که 23 درصد از تعداد کل واحدهای تجارت الکترونیکی را شامل می ‌شود و 81 درصد از واحدهای تجارت الکترونیکی دارای نماد اعتماد، علاوه بر وب‌ سایت از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌ کنند. حدود 86 درصد از واحدهای تجارت الکترونیکی، از سرمایه‌گذار شخصی به منظور توسعه خود استفاده می ‌کنند و حدود 43 درصد از واحدهای تجارت الکترونیکی از پست جمهوری اسلامی ایران به منظور ارسال و تحویل کالا استفاده می‌ کنند.

46 درصد از صاحبان واحدهای تجارت الکترونیکی دارای نماد اعتماد، بین 30 تا 40 سال سن دارند و 75 درصد از اینمادهای اعطا شده در نیمه نخست سال 99، مربوط به واحدهای تجارت الکترونیکی با ماهیت حقیقی بوده است.

بطور کلی، با در نظر گرفتن آمار ارائه شده در گزارش در حوزه زیرساخت تجارت الکترونیکی، از جمله رشد 7 درصدی در حوزه ضریب نفوذ تلفن همراه نسبت به مدت زمان مشابه در سال 98، با رسیدن به عدد 149 درصد و همچنین رشد 17 درصدی در ضریب نفوذ اینترنت پهن باند با رسیدن به عدد 102 درصد که بالاتر از میانگین جهانی و منطقه است؛ می‏ توان گفت زیرساخت ارتباطی قابل قبولی برای رشد تجارت الکترونیکی در کشور وجود دارد.

* رشد 248 درصدی ارزش معاملات الکترونیک

از سوی دیگر، آمار شاخص‏ های عملکرد تجارت الکترونیکی نشان از رشد مبلغی و تعدادی در تراکنش‏ ‏های تجارت الکترونیکی دارد. ارزش اسمی معاملات تجارت الکترونیکی نسبت به مدت زمان مشابه در سال 98 با رشد 284 درصدی همراه بوده است. بعلاوه تعداد کل معاملات تجارت الکترونیکی با رشد 52 درصدی نسبت به مدت زمان مشابه در سال 98 مواجه بوده است که نشان از استقبال بیشتر خریداران از خرید اینترنتی بوده است.

همچنین، بررسی آمار جمعیت ‏شناسی نشان‏ دهنده تعداد رو به رشد واحدهای تجارت الکترونیکی است. با اینحال در نیمه نخست سال 99 نیز سهم زنان از مالکیت واحدهای تجارت الکترونیکی همچنان ثابت (13درصد) بوده و بسیار کمتر از مردان است. علاوه بر این، بیش از 86 درصد از واحدهای تجارت الکترونیکی از سرمایه شخصی خود جهت راه ‏اندازی و توسعه استفاده می ‏کنند.

نهایتاً اینکه، با در نظر گرفتن آمار ارائه شده می ‏توان نتیجه گرفت که هر چند تجارت الکترونیکی در ایران به طور کلی در مسیر رشد قرار دارد اما همچنان با موانعی از قبیل شرایط اقتصادی پرنوسان، ایجاد محدودیت‏ های متعدد، سیاستگذاری ‏های نادرست و عدم آموزش و اطلاع رسانی کافی به عموم در خصوص تجارت الکترونیکی روبروست که می بایست جهت رفع آنها، به بهبود عملکرد در حوزه سیاستگذاری، فرهنگ‏ سازی و آموزش پرداخته شود.