بیشتر مردم آزمایش CBC را به نام آزمایش غلظت خون می‌شناسند؛ اما این تست اطلاعاتی بسیار بیشتر و جزئیاتی دقیق‌تر از آنچه گفته شد، در اختیار پزشک قرار می‌دهد. به لحاظ پزشکی غلظت خون یعنی افزایش درصدی تعداد سلول‌های قرمز خون در مقابل کل سلول‌های خونی که با شاخص هماتوکریت سنجش می‌شود.
در این مقاله قصد داریم به یکی از پرکاربردترین اطلاعات تست CBC یا شمارش سلول‌های خونی؛ یعنی شمارش گلبول‌های قرمز خون یا RBCها بپردازیم. کم‌تر یا بیشتر شدن این سلول‌ها هرکدام می‌تواند بیان‌گر چه بیماری‌ای باشد؟ چه عواملی در کاهش یا افزایش این گویچه‌های قرمز نقش دارند؟ و چه راهکار‌های درمانی برای این حالات وجود دارد؟ تا پایان این مطلب با ما همراه باشید.
اصلی‌ترین و مهم‌ترین وظیفه گلبول‌های قرمز درون خون انسان حمل اکسیژن (O ۲) به بافت‌ها و برداشت دی اکسید کربن (CO ۲) از آن‌هاست. کاهش یا افزایش این سلول‌ها هریک مشکلات خاصی را برای بدن ایجاد می‌کند. به کم‌تر شدن تعداد RBCها یا گلبول‌های قرمز کم خونی می‌گویند که خود به انواع مختلفی تقسیم می‌شود. بیشتر بودن تعداد این سلول‌ها هم مشکلی اساسی به نام اریتروسیتوز ایجاد می‌کند.
اگر تعداد گلبول‌های قرمز کم‌تر از حالت طبیعی خود باشد، عوارض زیر را تجربه خواهید کرد:
• خستگی
• تنگی نفس
• سرگیجه
• ضعف یا سبکی سر به‌ویژه هنگامی که سریع موقعیت خود را تغییر می‌دهید.
• افزایش ضربان قلب
• سردرد
• پوست رنگ‌پریده
بیشتر بودن تعداد سلول‌های قرمز خونی نیز علائم زیر را دارد:
• خستگی
• تنگی نفس
• درد مفصل
• حساسیت به ناحیه کف دست یا کف پا
• خارش پوست به‌ویژه پس از استحمام
• اختلال خواب
دامنه طبیعی سلول‌های قرمز خونی بسته به محل جغرافیایی، سن، جنس و نژاد افراد متفاوت است. به صورت کلی برای ارزیابی طبیعی یا غیرطبیعی بودن تعداد این سلول‌ها از محدوده مرجع استفاده می‌شود که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.
o زنان: ۴.۲ تا ۵.۴ میلیون در میلی‌لیتر
o مردان: ۴.۷ تا ۶.۱ میلیون در میلی‌لیتر
o کودکان: ۴.۱ تا ۵.۵ میلیون در میلی‌لیتر
چه مواردی باعث غلظت خون می‌شود؟
اگر میزان RBC بالاتر از حد نرمال باشد، اریتروسیتوز دارید. این ممکن است به دلیل موارد زیر باشد:
• سیگار کشیدن: مصرف سیگار بافت¬های بدن را با کمبود اکسیژن مواجه می¬سازد و بدن برای مقابله با این شرایط مجبور است تعداد بیشتری از سلول¬های حمل کننده اکسیژن به بافت یا همان RBC را تولید کند.
• بیماری قلبی مادرزادی
• کمبود آب بدن
• سرطان سلول کلیوی (نوعی سرطان کلیه)
• فیبروز ریوی
• پلی سیتمی ورا: یک بیماری مغز استخوان که باعث تولید بیش از حد RBC می‌شود و با جهش ژنتیکی همراه است.
• هنگامی که به ارتفاع بیشتری می‌روید، ممکن است تعداد RBC شما برای چندین هفته افزایش یابد؛ زیرا اکسیژن کم‌تری در هوا وجود دارد.
• دارو‌های خاصی مانند جنتامایسین و متیل‌دوپا می‌توانند میزان RBC شما را افزایش دهند. جنتامایسین آنتی بیوتیکی است که برای درمان عفونت‌های باکتریال در خون استفاده می‌شود.
• متیل‌دوپا اغلب برای درمان فشارخون بالا استفاده می‌شود. مکانیسم این دارو با شل کردن رگ‌های خونی باعث می‌شود که خون به‌راحتی در بدن جریان یابد.
• تعداد بالای RBC ممکن است درنتیجه آپنه خواب، فیبروز ریوی و سایر شرایطی باشد که باعث کمبود اکسیژن در خون می‌شود.
• دارو‌های تقویت کننده عملکرد مانند تزریق پروتئین و استروئید‌های آنابولیک نیز می‌توانند اریتروسیتوز ایجاد کنند.
اگر دچار اریتروسیتوز و افزایش تعداد سلول‌های قرمز خونی هستید، توصیه می‌شود موارد زیر را رعایت کنید:
o برای بهبود عملکرد قلب و ریه ورزش کنید.
o گوشت قرمز و غذا‌های غنی از آهن کم‌تر بخورید.
o از مصرف مکمل‌های آهن خودداری کنید.
o خود را به خوبی هیدراته نگه دارید.
o از دارو‌های ادرارآور ازجمله قهوه و نوشیدنی‌های کافئین‌دار خودداری کنید.
o سیگار کشیدن را متوقف کنید. به‌خصوص اگر به COPD یا فیبروز ریوی مبتلا هستید.
o استفاده از استروئیدها، اریتروپویتین و سایر دارو‌های تقویت کننده عملکرد را متوقف کنید.
o یکی از بهترین راه‌ها برای کاهش غلظت خون اهدای خون است.
بهترین خوراکی‌های برای بهبود غلظت خون
اگر به غلظت خون مبتلا هستید، باید به دنبال خوراکی‌هایی باشید که جریان خون درون رگ‌های شما را بهبود بخشند. در ادامه به معرفی بهترین خوراکی‌هایی می‌پردازیم که باعث بهبود جریان خون و تصفیه خون می‌شوند:
۱. فلفل قرمز
فلفل قرمز، طعم تند خود را از یک ماده شیمیایی گیاهی به نام کپسایسین می‌گیرد. کپسایسین با بهبود جریان خون و تحریک ترشح نیتریک اکسید و سایر گشاد کننده‌های عروقی یا ترکیباتی که به گسترش رگ‌های خونی شما کمک می‌کنند، جریان خون را در بافت‌ها تقویت می‌کند.
گشاد کننده‌های عروق با شل‌سازی عضلات ریز موجود در دیواره رگ‌های خونی باعث بهبود جریان خود داخل رگ‌ها می‌شود.
تحقیقات نشان می‌دهد که خوردن فلفل قرمز باعث افزایش گردش خون، بهبود قدرت رگ‌های خونی و کاهش تجمع پلاک در رگ‌های شما می‌شود.
علاوه‌بر این فلفل‌های تند اغلب در کرم‌های تسکین دهنده درد موجود هستند؛ زیرا می‌توانند جریان خون را در منطقه آسیب دیده تقویت کنند.
۲. انار
انار دارای آنتی اکسیدان‌های پلی فنول و نیترات است که ماده گشادکنندگی قوی عروق محسوب می‌شود.
مصرف فلفل ممکن است جریان خون و اکسیژن رسانی بافت عضلانی را بهبود بخشد که به‌ویژه می‌تواند به افراد دارای فعالیت زیاد کمک کند.
یک مطالعه بر روی ۱۹ فرد فعال نشان داد که خوردن ۱۰۰۰ میلی‌گرم عصاره انار ۳۰ دقیقه قبل از کار کردن باعث افزایش جریان خون، افزایش قطر رگ‌های خونی و بهبود عملکرد ورزشی می‌شود.
مطالعه دیگری نشان داد که مصرف روزانه ۱۷ اونس (۵۰۰ میلی لیتر) آب انار در طول یا قبل از تمرین باعث کاهش درد، آسیب عضلانی و التهاب در وزنه برداران می‌شود.
۳. پیاز و سیر
پیاز منبع عالی آنتی اکسیدان‌های فلاونوئیدی است که برای سلامت قلب مفید هستند.
این سبزی با کمک به عروق و رگ‌های شما با افزایش جریان خون گردش خون را بهبود می‌بخشد.
در یک مطالعه ۳۰ روزه روی ۲۳ مرد مصرف روزانه ۴.۳ گرم عصاره پیاز به طور قابل توجهی جریان خون و گشادی عروق را بعد از غذا بهبود بخشید.
پیاز همچنین دارای خواص ضدالتهابی است که می‌تواند جریان خون و سلامت قلب را با کاهش التهاب در رگ‌ها تقویت کند.
سیر نیز باعث رقیق شدن خون می‌شود و جریان آن را تسهیل می‌کند. سیر با تولید اکسید نیتریک به گشادی رگ‌های خونی و حل شدن لخته‌های خون کمک می‌کند.
۴. زردچوبه
بهبود جریان خون یکی از مزایای سلامتی زردچوبه است. درحقیقت طب سنتی چینی از زمان‌های بسیار قدیم از زردچوبه برای باز کردن رگ‌های خونی و بهبود گردش خون استفاده می‌کردند.
تحقیقات نشان می‌دهد که ترکیب موجود در زردچوبه به نام کورکومین به افزایش تولید اکسید نیتریک، کاهش استرس اکسیداتیو و کاهش التهاب کمک می‌کند.
۵. گوجه فرنگی
گوجه فرنگی ممکن است به کاهش فعالیت آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE) کمک کند و از این طریق باعث انقباض رگ¬های خونی برای کنترل فشار خون می‌شود.
تحقیقات نشان می‌دهد که عصاره گوجه فرنگی مشابه دارو‌های مهار کننده ACE است که رگ‌های خونی شما را باز می‌کند و جریان خون را بهبود می‌بخشد.
مطالعات نشان می‌دهد که عصاره گوجه فرنگی می‌تواند ACE را مهار کند، التهاب را کاهش بدهد، تجمع پلاکت‌ها را مختل کند و گردش خون را بهبود ببخشد.
منبع:فرارو