جایگاه گذرنامه ترکیه در جهان و اهداف ۲۰۲۱

بر اساس نتایجی که از گزارش های بین المللی اعتبارسنجنی گذرنامه کشورها به دست آمده، شهروندانی که پاسپورت جمهوری ترکیه را در دست دارند، می توانند بدون ویزا، به 110 کشور جهان سفر کنند.

اما این جایگاه مورد پسند دستگاه دیپلماسی ترکیه و  مدیران بخش های تجارت و گردشگری نیست و آنکارا تلاش می کند جایگاه و اعتبار جهانی پاسپورت خود را بر پله بهتری بنشاند. اما در این مسیر، چالش ها و موانعی وجود دارد و امضای توافق لغو ویزا با کشورهای مختلف، کار چندان آسانی نیست.

به گزارش های جهانی اعتماد کنیم یا نه؟

در مورد گزارش ها و روند فعالیت موسسات و شرکت های جهانی سنجش اعتبار پاسپورت یا گذرنامه، دیدگاه های مختلفی وجود دارد. برخی از دیپلمات های باتجربه معتقدند که این لیست ها فقط موضوعات تجاری و سفر را مد نظر قرار می دهد و توجهی به رفتار شهروندان و اتباع کشورهای مختلف در کشور مقصد ندارد.

گروهی نیز معتقدند که به هر حال، این گزارش ها، بر اساس آمار و اطلاعات مبادی سفرهای هوایی، زمینی و دریایی استخراج شده و می توان نتایج نهایی آنها را به عنوان یک سنجه و معیار قابل قبول، مورد ارزیابی قرار داد.

یکی از موسساتی که در این حوزه، به طور گسترده فعالیت می کند، یک موسسه بین‌المللی به نام «هنلی و شرکا» (Henley and Partners) است که در حوزه مسائل اقامت و شهروندی مشغول به فعالیت است.

تازه ترین گزارش Henley and Partners مورد توجه بسیاری از رسانه های جهان قرار گرفت و روزنامه ها، شبکه های تلویزیونی و پایگاه های خبری ترکیه نیز، به نتایج این گزارش، توجه ویژه ای نشان دادند.

همین جا باید به این نکته هم اشاره کرد که در دست گرفتن پاسپورتی که دارنده آن می تواند به بسیاری از کشورهای جهان، بدون ویزا سفر کند، لزوماً نشانه توسعه یافتگی و قدرت کشور صادرکننده آن گذرنامه نیست.

در اینجا، پای یک مساله دیپلماتیک و سیاسی مهم، به نام ملاحظات خاص کشورها و مصلحت سنجی در مورد توافق لغو ویزا در میان است. به عنوان مثال، چین که هم اکنون به عنوان یک قدرت جهانی بزرگ، توان خود را اثبات کرده، در لیست سالانه 2021 در رده 70 قرار گرفته، هندوستان در رده 85 است و سریلانکا نیز در رده 100 قرار گرفته است.

ترکیه بر جایگاه جهانی پنجاه و سوم

بر اساس گزارش امسال که در رسانه های ترکیه با عنوان «قدرتمندترین پاسپورت های جهان» منتشر شده، در حال حاضر، بر اساس آخرین اطلاعات و در چهارمین سال متوالی، پاسپورت ژاپن به عنوان معتبرترین پاسپورت جهان شناخته شده و شهروندانی که پاسپورت ژاپنی در دست دارند، می توانند بدون ویزا به 191 کشور جهان، سفر کنند.

سنگاپوری ها با داشتن مجوز سفر به 190 کشور جهان بر پله دوم ایستاده ­اند، آلمان و کره ­جنوبی با مجوز 188 کشور بر رده سوم ایستاده ­اند.

شهروندانی که گذرنامه ترکیه را دارند، می ­توانند بدون ویزا، به 110 کشور جهان سفر کنند و پاسپورت ترکیه از این حیث در رده پنجاه و سوم جهان است. افغانستان با مجوز سفر به 26 کشور، در رده پایین جدول قرار دارد.

بر اساس گزارش موسسه بین‌المللی به نام «هنلی و شرکا» 10 رده نخست گذرنامه های جهان، در اختیار 27 کشور جهان است.

از میان 27 کشوری که در 10 رده نخست جای دارند، نام 3 کشور آسیایی ژاپن، سنگاپور و کره جنوبی در وضعیت ایده آلی مشاهده می شود، سه رده دیگر از آنِ آمریکا،کانادا و استرالیا است و 21 کشور دیگر لیست، همگی اروپایی هستند.

مقایسه ترکیه با همسایگان و منطقه

ترکیه در شرایطی در لیست اعتبار پاسپورت های جهان بر جایگاه 51 ایستاده که 4 قدم آن سوتر از ترکیه و در آب های زیبای مدیترانه، یونان و مالت، هر دو بر پله هشتم جهانی هستند و اتباعشان می توانند بدون ویزا به 184 کشور جهان سفر کنند.

کمی این سوتر و در مجاورت ترکیه، قبرس بر پله پانزدهم جهانی است. شهروندان قبرسی، می توانند بدون ویزا به 174 کشور جهان سفر کنند (شهروندان قبرس ترک چنین امتیازی ندارند چرا که یک دولت مستقل تشکیل داده اند که فقط ترکیه آن را به رسمیت شناخته است.)

در میان رقبای منطقه ای ترکیه نیز، امارات متحده عربی، تنها 1 پله بعد از قبرس در جایگاه شانزدهم است و شهروندان اماراتی نیز می توانند به 173 کشور سفر کنند. همسایه اروپایی ترکیه یعنی بلغارستان، بر پله هجدهم ایستاده و بلغارها می توانند بدون ویزا به 171 کشور جهان سفر کنند. گرجستان نیز اندکی بهتر از ترکیه است و در جایگاه 51 قرار دارد و گرجی ها می توانند بدون ویزا به  115 کشور جهان سفر کنند.

جالب اینجاست که اعتبار جهانی گذرنامه ترکیه، اندکی از اعتبار دو رفیق عرب ترکیه یعنی قطر و کویت بهتر است. ترکیه بر پله 53 ایستاده و شهروندانش می توانند به 110 کشور جهان سفر کنند اما کویت و قطر در رده های 55 و 56 قرار گرفته اند. کویتی ها اجازه دارند بدون ویزا به 96 کشور دنیا سفر کنند و این عدد برای قطری ها 95 کشور است.

بحرین، عمان و عربستان سعودی هم به ترتیب در رده های 64 و 65 و 66 جهانی هستند. دوست مهم منطقه ای ترکیه یعنی جمهوری آذربایجان نیز در رده 76 است و شهروندان این کشور می توانند بدون ویزا به 67 کشور دنیا سفر کنند و ارمنستان نیز در رده 80 جهان قرار دارد و ارامنه می توانند به 63 کشور سفر کنند.

با پرتغال دوست شو

در شرایطی که تنش و اختلاف بین ترکیه و اتحادیه اروپا به فرجام نرسیده، آنکارا منتظر آن است که اروپایی ها حتی قبل از تکمیل روند عضویت، در مورد ویزا، تجدیدنظر کنند.

در سال 2020 میلادی و در شرایطی که به خاطر قدرت نمایی ترکیه در شرق مدیترانه، فرانسه، یونان و قبرس، پیشنهاد تحریم ترکیه را بر میز اتحادیه اروپا گذاشتند، آنگلا مرکل صدر اعظم آلمان، دم از مدارا زد و اعلام کرد که اروپا، حتی باید موضوع معافیت ویزایی برای سفر اتباع ترکیه به اروپا را بررسی کند. حالا ریاست ادواری اتحادیه اروپا در دست پرتغال است و ترکیه تلاش می کند خود را به پرتغال نزدیک تر کند.

مولود چاووش اوغلو وزیر امور خارجه ترکیه، نخستین سفر خود در سال جدید میلادی را به دیدار با مقامات پرتغالی اختصاص داد. حال باید دید آیا در سال 20021 میلادی، ترکیه خواهد توانست برای امضای لغو ویزای متقابل با کشورهای دیگر قدم بردارد، یا در رده فعلی، باقی خواهد ماند.