رابطه تنگاتنگ رژیم غذایی با بیماری قلبی

اصول کلی رژیم غذایی در بیماران قلبی از همان اصول تغذیه سالم در جمعیت عمومی پیروی می‌کند. رعایت رژیم غذایی می‌تواند علاوه در پیشگیری از بیماری‌های قلبی عروقی، نقش موثر و مفیدی در درمان بیماری قلب نیز داشته باشد. اصول رژیم غذایی در بیماران با انسداد عروق کرونری یا سابقه سکته قلبی شامل پرهیز کامل از روغن‌های اشباع (مانند روغن نباتی جامد و دنبه حیوانی) و غذا‌های پر کلسترول است.

در اصول رژیم غذایی بیماران نارسایی قلبی باید از مصرف مایعات زیاد به ویژه پشت سر هم (مثلا صرف چند لیوان چای، آب و… پشت سر هم) پرهیز شود و همچنین در موارد پیشرفته رژیم سختگیرانه‌ترى در مورد حذف کامل نمک از غذا (کمتر از ۲ گرم نمک در روز) نیاز است.

علاوه بر رعایت الگوی سالم تغذیه، حذف مواد محرک مانند چای پررنگ یا کهنه دم (بعد از ۱۰-۱۵ دقیقه دم کردن چای، در صورت عدم جدا کردن تفاله چای از قوری، چای کهنه دم تلقی می‌شود.)، قهوه و نسکافه، شکلات، ادویجات تند و فلفل و … ضروری است.

اگر می‌خواهیم به یک هدف خاص برای مثال کاهش فشارخون یا کاهش سطح کلسترول خون یا کنترل دیابت و کاهش وزن برسیم، جهت نیل به این هدف و در طراحی یک برنامه مطلوب غذایی، با پزشک خود مشورت کنیم.

در منابع معتبر علمی توصیه شده برای سلامتی کلی هرگز الکل مصرف نشود. الکل کالری زیادی دارد که منجر به چاقی و افزایش وزن می‌شود، فشارخون را بالا برده، سطح تری‌گلیسیرید‌های را افزایش می‌دهد و سبب بیماری دیابت می‌شود؛ بنابراین می‌تواند منجر به سکته قلبی و مغزی، آسیب عضلات قلبی (کاردیومیوپاتی) و اختلالات ریتم قلبی (آریتمی) شود.

هر روز مقدار کالری دریافتی را با مقدار کالری‌که می‌سوزانیم، متعادل کنیم. وزن خود با واحد کیلوگرم را درعدد ۷/۶ ضرب کنیم. حاصل ضرب نشان‌دهنده میزان کالری‌است که روزانه با فعالیت متوسط می‌سوزانیم. اگر فعالیت بسیار اندکی دارید، بجای عدد ۷/۶ وزن خود را در عدد ۸/۵ ضرب کنید. ۱۵۰ دقیقه فعالیت فیزیکی با شدت متوسط طی هفته به سلامت قلب و عروق کمک می‌کند.

داشتن الگوی غذایی، بهترین روش مبارزه با بیماری‌های قلبی و عروقی

مرجان عجمی مسئول ترجمان دانش انستیتو تحقیقات تغذیه‌ای و صنایع غذایی کشور اظهار کرد: کنترل وزن یکی از اصول مهم حفظ سلامتی است به طوری که ۷۵ دقیقه فعالیت فیزیکی شدید یا ۱۵۰ دقیقه فعالیت فیزیکی با شدت متوسط طی هفته به سلامت قلب و عروق کمک می‌کند.

او گفت: داشتن یک الگوی غذایی و سبک زندگی سالم، بهترین روش مبارزه با بیماری‌های قلبی و عروقی است که باید گام‌های ساده‌ای را برداریم تا به سبک زندگی سالم نزدیک‌تر شویم و شاهد فواید آن برای سلامتی و بخصوص سلامت قلب و عروق خود باشیم.

عجمی با اشاره به اینکه کنترل وزن یکی از اصول مهم برای حفظ سلامتی است و ۱۵۰ دقیقه فعالیت فیزیکی شدید در هفته می‌تواند به سلامت قلب و عروق کمک کند، افزود: یک رژیم غذایی سالم، بر مصرف میوه ها، سبزی ها، غلات کامل، حبوبات و مغزها، مصرف گوشت‌های سفید مانند مرغ (بدون پوست) و ماهی، لبنیات کم چرب تاکید دارد و بهتر است مصرف گوشت قرمز و فرآوری شده (مثل انواع سوسیس و کالباس)، اقلام غذایی حاوی کربوهیدرات تصفیه شده بالا (مثل انواع کیک و شیرینی)، قند و شکر محدود شود.

مسئول ترجمان دانش انستیتو تحقیقات تغذیه‌ای و صنایع غذایی کشور ادامه داد: روغن‌های مایع گیاهی مثل کانولا، آفتابگردان و زیتون که منبع خوب اسید‌های چرب غیر اشباع هستند به جای روغن حیوانی، کره پاستوریزه و دنبه که سرشار از اسید‌های چرب اشباع بوده است، باید استفاده شوند. مصرف روغن‌های نیمه جامد گیاهی مانند کره گیاهی که حاوی اسید‌های چرب ترانس هستند، برای حفظ سلامت قلب و عروق باید به حداقل برسد.

عجمی بر محدودیت مصرف غذا‌های پر نمک، گوشت قرمز، انواع شیرینی جات، قند و شکر و کربوهیدرات‌های ساده در رژیم غذایی تاکید کرد و گفت: ما باید بدانیم دریافت کالری اضافی ناشی از چربی‌های اشباع و شکر به همراه نمک زیاد و غلات تصفیه شده نه تنها موجب افزایش چاقی و اضافه وزن می‌شود بلکه خطر ابتلا باعث فشار خون، اختلالات چربی خون، مقاومت به انسولین و ابتلا به دیابت را افزایش می‌دهد؛ بنابراین مصرف این گونه غذا‌هایی که صرفا کالری زیادی دارد و مواد مغذی در آن‌ها کمتر است باید در رژیم غذایی روزانه محدود شود.

او  به کاهش فشار خون اشاره کرد و گفت: برای کاهش فشار خون بهتر است دریافت سدیم به کمتر از ۲۳۰۰ میلی گرم طی روز (۱ قاشق چایخوری نمک حدود ۶ گرم) برسد یا حتی برای کنترل بهتر فشار خون مصرف نمک طی روز به نصف قاشق چایخوری کاهش یابد.

مسئول ترجمان دانش انستیتو تحقیقات تغذیه‌ای و صنایع غذایی کشور افزود: مصرف میوه‌ها و سبزیجات برای سلامت قلب و عروق بسیار موثر است. این گروه از موادغذایی نه تنها فیبر خوبی را برای بدن فراهم می‌کند بلکه حاوی ویتامین ها، مواد معدنی و رنگدانه‌های گیاهی (فیتوکمیکال ها) گوناگونی هستند و در عین حال کالری کمی دارند و به حفظ و ارتقای سلامت کمک می‌کند. مصرف ماهی حداقل دوبار در هفته بخصوص انواع ماهی‌های چرب که حاوی اسید‌های چرب امگا ۳ هستند مثل ماهی سالمون تاکید می شود.

او درباره مصرف غذا در رستوران و خارج از منزل تصریح کرد: بهتر است حتی الامکان غذا در منزل صرف شود، چون معمولا در رستوران‌ها میزان وعده غذایی که برای یک نفر درنظر می‌گیرند بیش از میزان مورد نیاز است و اندازه غذا گاهی برای ۲ یا ۳ نفر مناسب است شاید که بهتر است توجه ویژه‌ای به آن شود. از طرف دیگر در کنار غذا، اشتها آور‌ها و دورچین‌هایی فراتر می‌دهند (مثل چیپس سیب زمینی) که چربی و نمک بالایی دارد؛ بنابراین کالری زیاد به غذا اضافه می‌شود و در عین حال مصرف چربی و نمک هم بالا می‌رود که مجموع این عوامل اگر به دفعات تکرار شود می‌تواند زمینه ساز بروز بیماری‌های مزمنی همچون بیماری‌های قلب و عروق شود.

مسئول ترجمان دانش انستیتو تحقیقات تغذیه‌ای و صنایع غذایی در ادامه به میزان دریافت شکر به طور روزانه اشاره کرد و افزود: بهتر است میزان دریافت شکر برای مردان طی روز کمتر از ۹ قاشق چایخوری معادل ۳۶ گرم و برای خانم‌ها کمتر از ۶ قاشق چایخوری معادل ۲۵ گرم باشد. البته منظور از شکر فقط قند و شکر نیست بلکه سایر شیرین کننده‌ها مثل مالتوز، ساکاروز، شربت ذرت حاوی فروکتوز بالا که در شیرینی جات و با نوشیدنی‌های شیرین (مثل انواع کیک، کلوچه، آب نبات و آب میوه) استفاده می‌شود، بهتر است محدود شود.

او با بیان اینکه برای بیماران مبتلا به فشار خون و مشکلات قلبی- عروقی پیروی از اصول سبک زندگی سالم یک اولویت است، گفت: سبک زندگی سالم بر رژیم غذایی سالم، متنوع و متعادل فعالیت فیزیکی سالم و مستمر تاکید می‌کند.

 عجمی در پایان یادآوری کرد: علاوه بر تبعیت از الگوی غذایی سالم، داشتن فعالیت فیزیکی کافی، کنترل وزن و پیشگیری از افزایش وزن، چاقی و سیگار نکشیدن به حفظ سلامت قلب و عروق کمک می‌کند.