بررسی اجمالی عوامل بروز سیلاب

در پی بارندگی های اخیر کشور که در بعضی از نقاط باعث به وجود آمدن سیلاب و ایجاد خسارات اندوه بار جانی و مالی گردید، اظهار نظرات و نقل قول های فراوانی در خصوص علت های طبیعی و ماورایی این حوادث از جانب شخصیت های مختلف سیاسی، ورزشی ، اجتماعی و سلبریتی های داخلی و خارجی مطرح شد که به دلیل گستردگی و اهمیت یافتن فضای وسیع رسانه های امروزی، به سرعت در اذهان عمومی جامعه نقش بسته است که البته در این بین نباید از تلاش رسانه های زنجیره ای دشمن در جهت ایجاد عملیات روانی با هدف تلقین منفی بافی علیه حاکمیت نظام جمهوری اسلامی ، غفلت ورزید.
اما نکته ی قابل اهمیت در این دسته از حوادث ، بررسی منطقی و عقلانی فارغ از جهت گیری های سیاسی و جناحی است . طبیعتاً بارش نزولات آسمانی در فصل بهار، امری کاملاً طبیعی و پذیرفته شده است اما مسئله ای که می تواند این نعمت الهی را به حادثه مبدل کند، عدم توقع و به تبع آن عدم برنامه ریزی و آمادگی برای پذیرش آن می باشد. تقریباً کلیه ی نقاطی که طی روزهای گذشته شاهد جاری شدن سیلاب بودند، در مسیر رودخانه ها و روان آب های فصلی و دائمی اتفاق افتاده است. مسیرهایی که به علت خشکسالی های دو دهه اخیر، با نگاه های غیر کارشناسی و کوته بینانه منطبق بر گسترش غیر منطقئ بافت شهری، یا تبدیل به جاده و اتوبان و خیابان شده اند و یا ساخت و سازهای گسترده ای در آن اتفاق افتاده و تغییر کاربری های تجاری یافته اند.
قاعدتاً هر مقطع خشکسالی، یک روز به پایان می رسد و عدم وجود تمهیدات لازم با آغاز مجدد بارش ها ، می تواند زمینه ساز بروز حوادثی اینچنین ناگوار و غیر قابل جبران باشد. اما در این بین نقش و مردم و دولت با هم دیده می شود، چرا که چه ساخت و سازهای غیر مجاز شخصی و چه صدور بی رویه و غیر کارشناسانه و تغییر کاربری در بستر مسیر رودخانه ها با اهداف درآمدزایی و منفعت طلبی و چه عدم نظارت و بازرسی نهادهای مسئول، همه در وقوع چنین اتفاقاتی سهیم هستند.
در بررسی اینچنین حوادثی از بعد غیر طبیعی آن، باید ابتدا به مفهوم و ماهیت بلا واقف بود، در آموخته های مذهبی ، هرگونه مصائب و بلایی ، بازتاب رفتار و عملکرد شخصی و گروهی افراد یک جامعه و محدوده است. اما نمی توان به راحتی از هر حادثه ای اطلاق بلا کرد. به عنوان مثال پدیده ی طبیعی زلزله که بر اثر جابجایی لایه های پوسته زمین اتفاق می افتد، در نقاطی که بر روی گسل فعال قرار گرفته اند، امری کاملاً طبیعی و پذیرفته شده است و معمولاً در این نقاط با توجه به خطرات ناشی از وقوع زلزله، استحکامات و ملزومات ایمنی با بهره گیری از قوانین مورد نیاز و با بالا ترین سطح برنامه ریزی در جهت ایجاد کمترین خسارات، تحقق می یابد. اما حدوث همین زلزله در نقاطی که گسل غیر فعال دارند ، می تواند منجر به وقوع حوادثی ناگوار و زیانبار و غیر قابل جبرانی شود که تنها علت آن هم عدم وجود برنامه ریزی دقیق و نداشتن آمادگی پذیرش و نبود قوانین مورد نیاز در جهت به حداقل رساندن این خطر بالقوه است، و طبیعتاً نمی توان لفظ بلا یا مصیبت را به آن اختصاص داد. اما همین اتفاق اگر در محدوده ای که خارج از گسل های فعال و غیر فعال و بدون سابقه و تجربه زلزله در تاریخ زمین شناسی رخ دهد، می تواند فهم را نسبت به پذیرش وقوع بلا ، سهل نماید.
جاری شدن سیل بر اثر شدت بارندگی در دامنه های کوهپایه ای و دشت های وسیع، امری کاملاً طبیعی و علمی و قابل بررسی است اما وقوع طوفان های مهیب دریایی که منجر به تخریب گسترده محدوده و اراضی وسیعی از شهرها و روستاها می شود و عوامل وقوع آن از لحاظ علمی هنوز به تثبیت نرسیده است ، قطعاً غیر طبیعی و ماورایی تر به نظر می رسد.
پس با اندک تعقل و محاسبه می توان اظهارات سو و هدفمند افراد و رسانه های غیر متخصص در این زمینه را رد و در جهت ایجاد مطالبه برای رفع موانع و وضع قوانین کارشناسی شده و همکاری در زمینه پیشگیری از وقوع چنین اتفاقات انسان محور ، قدم برداشت.