زیرکی و هوشمندی، یکی از صفات اخلاقی مومن است که امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) بدان اشاره می کند. اما دلیل اینکه چرا مومن زیرک و هوشمند است، چون نسبت به عقائدش تردید و شکی ندارد و تغییرات محیطی براحتی در او تأثیری نمی گذارد. هم سیستم دنیا را به خوبی می شناسد و هم سیستم آخرت و برای همه مسیر دنیا تا قیامت برنامه دارد.
به گزارش منتظران منجی «عج»، در جلسه 6 «بحث شادی» مورخ ۹۴/10/5، استاد محمد شجاعی به ادامه بحث پرداختند که شرح آن را در زیر می خوانید:
چهره‌ی مؤمن درکلام امیر ....
امیرمؤمنان علی (علیه‌السلام) می‌فرمایند:
« اَلمُؤمِنُ بَشرُهُ فی وَجِهِهِ وَحُزنُهُ فی قَلبِهِ ، هشاشٌ و بشاشٌ، لا بِعَبّاس و لا بجسّاس، صلیب، كظّامّ بسّام تَراهُ بَعیدا كَسَلُهُ ، دائِما نَشاطُهُ؛ مؤمن شادی‌اش در چهره‌اش نمایان است و غمش در قلب او پنهان، گشاده چهره و خوشروست، عبوس و گرفته نیست و جستجوگر و فضول نیست. با صلابت و محکم است، خشمش را فرو می‌خورد، تبسمی دائمی دارد. بعید است او را کسل ببینی، اما نشاطش دائمی است».
واژه‌ی «مؤمن» به چه معناست؟
این تعبیر امیرمؤمنان، چونان آیینه‌ی روشن است که به ما فرصت محک زدن خود حقیقی‌مان را داده و تصویر روشنی از حقیقت درونی و دارایی‌های نفس‌مان را برایمان ترسیم می‌کند. حضرت علی (علیه‌السلام) مؤمن را زیرک و هوشمند می‌خواند، استفاده از کلمه‌ی مؤمن، نشان می‌دهد که منظور ایشان، فردی مسلمانی که اسلام را بواسطه‌ی مسلمان بودن خانواده‌اش پذیرفته و به صورت قومی، به تشیع ورود پیدا کرده است، نمی‌باشد. منظور از مؤمن در روایات، کسی است که دلش، در سایه‌ی اعتقاداتش به امنیت رسیده باشد. او در سایه‌ی باورهای قلبی خود به چنان استحکامی رسیده است که حضورش در هیچ مکان و زمانی، او را در انجام وظایف دینی و ابراز عشق قلبی به اهل آسمان، باز نمی‌دارد!!! شک و تردید در قلب مؤمن راه ندارد، و تغییر محیط یا تغییر شرایط، باورهای او را تغییر نمی‌دهد.... او کسی است که ایمان در قلب او رسوخ کرده ودلش را به امنیت رسانیده است. اساس کلمه‌ی مؤمن، از ریشه‌ی «امن» به همین معنا می‌باشد.
اما کسی که ایمان در قلبش نفوذ نکرده و در باورهای خود به استحکام نرسیده است، در نتیجه‌ی تغییرهای مکانی و یا زمانی، در عقاید خود دچار تزلزل شده و قلبش با هر حادثه‌ای، دچار سقوط‌های شدید و قطع ارتباط با غیب می‌گردد. به چنین کسی واژه‌ی مؤمن اطلاق نمی‌گردد، زیرا قلبش در پناه اعتقاداتش به امنیت نرسیده است. او مسلمانی است که اسلام را پذیرفته و ظاهراً به احکامِ آن تن می‌دهد.
ویژگی‌های مؤمن، از نگاه امیرمؤمنان
تنها مؤمن از نگاه اهل آسمان، انسانِ حقیقی است. هر انسان دیگری غیر از مؤمن، انسانی مجازی است، یعنی ظاهراً انسان است، اما باطنش، باطن انسانی نیست.
1- چرا مؤمن زیرک و هوشمند است!!
زیرا مؤمن به هر دو سیستم عالم دنیا و آخرت آشناست. او دنیا را خوب می‌شناسد و هم آخرت را. و این شناخت، به او این امکان را می‌دهد که برای هر سیستم، به اندازه‌ی قدر و قیمتش وقت گذاشته و سرمایه‌گذاری کند. یک مؤمن زیرک است؛ چون خودش را موجودی جاودانه دیده و بیشترین تلاش و سرمایه‌گذاری خود را در مدت زمان عمر دنیایی‌اش، معطوف زندگی ابدی‌اش، می‌نماید. هوشمندی او سبب می‌شود که برای یک عمر بی‌نهایت، برنامه‌ریزی کرده و زندگی‌اش را صرف ساختن یک زندگی سعادتمندِ ابدی می‌کند. او دائماً در حال برنامه‌ریزی برای لحظه‌ی باشکوه تولدش به برزخ است و همواره با یاد این لحظه شاد و امیدوار زندگی می‌کند.
او اساساً زندگی دنیا را جدی نمی‌گیرد؛ بلکه آن را فقط یک زمان رحمی برای آماده شدن جهت زندگی آخرتی‌اش می‌داند. لذا با شکست‌ها و فقدان‌ها و مصائب آن، هیچ تزلزی درحرکتش به سمت آخرت رخ نمی‌دهد.
2- چرا شادی‌های مؤمن در چهره‌اش نمایان و غمش در قلبش نهان است !!
زیرا غم‌های مؤمن، از جنس غم‌های الهی (فوق عقلانی) است. اساساً او در تمام غمها و مصائبش با الله معامله می‌کند، لذا آنچه که میان او و خداست را جار نمی‌زند.
3- مؤمن گشاده چهره و خوشروست و همچنین مؤمن عبوس و تجسس گر نیست. چرا؟
زیرا او آنقدر سرگرم زندگی ابدی‌اش، و آماده شدن برای لحظه‌ی تولدش هست، که اساساً زمانِ ریز شدن در زندگی دیگران را ندارد. او آنقدر مشغول رفع ضعف‌ها و عیوب خودش هست، که اساساً عیوب دیگران را نمی‌بیند، بلکه خوبی‌ها و کمالات‌شان را دیده و از آن‌ها لذت می‌برد. ارتباط او با اهل آسمان دائماً به قلب او انبساط و آرامش وارد کرده، و هرگونه انقباض و گرفتگی را از چهره‌اش می‌زداید.
4- منظور از اینکه مؤمن باصلابت و محکم است، چیست!!
او با اعتماد به الله، شخصیت قدرتمند و محکمی دارد، و از نظر عاطفی به هیچکس وابسته نیست.
5- چگونه مؤمن براحتی عصبانی نمی‌شود!!
او در عین صلابت و استحکامش، کاملاً بر خود مسلط است، بگونه‌ای که کمتر چیزی می‌تواند، عصبانی‌اش کند.
6- ویژگی‌های دیگر مؤمن همچون تبسم دائمی، کسل نبودن و در عین حال نشاط دائمی را انشاءالله جلسه آینده، با روایتی از امام صادق (علیه‌السلام) پیرامون معرفت الله در شادی انسان، آشنا خواهیم شد.
«والحمدلله رب العالمین»
مطالب بیشتر: