صراط: در این پژوهش، بر مبنای دو بحث اثـرات رسـانه بـر جامعه‌پذیری و فرهنگ
مردم‌پسند و رویکردهای فمینیستی در مورد بازنمایی زنان در سینما به بررسی
پوشش زنان در سـینمای پس از انـقلاب خواهیم پرداخت. بدین منظور كوشش شده
است تا از گستره نسبتاً وسیع و ابعاد مختلف حـضور زن در سـینما، تـنها
به بعد چگونگی پوشش زنان در فیلم‌های سینمایی و بررسی وضعیت آن و نیز
میزان القای ارزش‌های مطلوب جـامعه در مـورد پوشش زنان پرداخته شود.
روششناسی
پژوهش حاضر با استفاده از روش اسنادی و تحلیل محتوای فیلم‌ها صورت گرفته است. برای این مـنظور از میان روش‌های مختلف تحلیل محتوا، تحلیل محتوای معنایی مورد استفاده قرار گرفته است.
جامعه آماری تحقیق حاضر، كلیه فیلم‌های سینمایی اكران‌شده پس از انقلاب اسلامی (تا سـال 1380) اسـت كه طبق برآورد صورت‌گرفته 989 فیلم است. برای انتخاب نمونه آماری و تجزیه و تحلیل داده‌ها، سینمای پس از انقلاب به سه دوره كلی: 1) دوران انـقلاب و جنگ، 2) دوران بازسازی و 3) دوران پس از دوم خرداد تقسیم و نمونه‌ها از بین فیلم‌های هر دوره و به صورت تصادفی انتخاب شده است.
لیست فیلم‌های سینمایی انـتخاب‌شـده برای تحلیل محتوا به تفكیك سال به ترتیب زیر است:
سال 1358ـ 1359: فریاد مجاهد، تا آخرین نفس، حكم تیر، موج طـوفان، سـرباز اسـلام.
سال 1360ـ1364: مرز، فصل خون، دادا، شیلات، مردی كه زیاد می‌دانست، آن سفر كرده، فرار، گـل‌های داودی، زنگ اول، آفتاب‌نشین‌ها، دادشاه.
سال 1365ـ 1368: سایه‌های غم، سمندر، مأموریت، تیغ و ابریشم، اجاره‌نشین‌ها، جدال در تاسوكی، آن سوی آتش، مسافران، ردپایی بر شـن، ویزا، سـرب، عـروسی خوبان، آخرین لحظه، یوزپلنگ، سامان، دبیرستان، غریبه، گنج.
سال 1369ـ 1371: ماه عـسل، سـاوالان، عروس، شب بیست‌ونهم، فرار از جهنم، دو نفر و نصفی، شهر در دست بچه‌ها، مسافران، گلنار، سارا، از كرخه تـا راین، بـای سـیكل ران، گریز، درخت گلابی، دو فیلم با یك بلیط، آپارتمان شماره 13.
سال 1372ـ1373: بلندی‌های صفر، دیگـه چـه خـبر؟!، روز واقعه، پری، در كمال خونسردی، خون‌بس، همسر، می‌خواهم زنده بمانم، هنرپیشه، تابع قانون، دشمن.
سـال 1374ـ 1375: بـرج مـینو، تنگنا، روسری آبی، سكوت، عشق بدون مرز، لاك‌پشت، بچه‌های آسمان، سجده بر آب، اعاده امـنیت، حـمله خرچنگ، عصیان، مرضیه، هدف.
سال 1376ـ 1378: آدم‌برفی، تنها، شور زندگی، ساغر، مهر مادری، روانـی، مـرد عـوضی، خلبان، حاجی واشنگتن، شوخی، تا آخرین نفس.
سال 1379ـ1382: شوكران، زیر پوست شهر، نسل سوخته، سـحرگاه پیروزی، شـام آخر، شب یلدا، آواز قو، دارا و ندار، تكیه بر باد، شب‌های روشن، عروس خوش‌قدم، عزیزم مـن كوك نـیستم، مـانی و ندا، آدمك‌ها، توكیو بدون توقف، دختر ایرونی، من ترانه پانزده سال دارم.
یافته‌های تـحقیق
پوشش بدن زنان نقش اول فیلم‌ها در داخل و خارج از منزل
در دوره جنگ زنان چه در داخل و چه خارج از منزل با چادر نمایش داده می‌شدند
در بررسی نقش زنان در سینما یك مسئله عمده بررسی وضع پوشش آنان است. یافته‌های مـا دربـاره وضعیت پوشش زنان نقش اصـلی فـیلم‌ها نشان می‌دهد که چادر پوششی است که در فیلم‌های دوره جنگ بیش از سـایر انـواع حجاب برای نقش اول زنان مشاهده می‌شود. بـر‌اساس آمار مـوجود در این دوره 61.5 درصـد از زنـان در داخل منزل (در مقابل مـحارم و نامحرمان وضعیت یکسان بوده است) با چادر حاضر می‌شدند، اما حجاب غالب در دوره سازندگی مانتو بـلند اسـت. 38.6 درصـد زنـان در داخـل مـنزل از این نوع حجاب بـهره بـرده‌اند؛ بعد از آن نیز چادر و بلوز و شلوار با فراوانی 30.7درصد قرار دارند.
در دوره اصلاحات چه تغییری در نوع پوشش زنان صورت می‌گیرد؟
در دوره اصلاحات در وضع حجاب تفاوت عمده‌تری مـشاهده می‌شود. در این دوره مهم‌ترین پوشش زنان در داخل خانه به بـلوز و شـلوار (58.4درصـد) تـغییر کـرده اسـت. بعد از آن نیز چادر و مانتو کوتاه هر‌یک با فراوانی 16.6 درصد مشاهده شده است.
پرکاربردترین پوشش بدن زنان در دوره جنگ در خارج از منزل، چادر با فراوانی 52.1 درصد و پس از آن هم مانتو با فـراوانی 43.7 درصد بوده است. بنابراین در دوره جنگ زنان چه در داخل و چه خارج از منزل با چادر نمایش داده می‌شدند.
افزایش 17 درصدی پوشش مانتو کوتاه در دوره اصلاحات
در دوره سازندگی استفاده از چادر در خارج از منزل 11.4 درصد کاهش داشته است. در این دوره پوشش اول مانتو بـلند بـا فراوانی 51.8 درصد و سپس چادر با فراوانی 40.7 درصد بوده است. در دوره اصلاحات در 54.1 درصد موارد از مانتو بلند استفاده شده است. در این دوره استفاده از چادر 15.7 درصد نسبت به دوره قبل کاهش یافته به 25 درصد رسـیده و در مـقابل استفاده از مانتو کوتاه، 17 درصد افزایش یافته و به 20.7 درصد رسیده است.
پوشش بدن زنان نقش مـکمل در داخـل و خارج از منزل
کاهش 29.1 درصدی پوشش چادر برای نقش مکمل زن در دوره اصلاحات
در دوره جنگ چـادر بـا فراوانی 71.4 درصد رایجترین پوشش برای بدن زنان نقش مكمل بوده است. بعد از آن مانتو بلند و بلوز و شلوار در 14.3 درصد موارد مشاهده می‌شود. در دوره سازندگی نیز 41.6 درصد زنـان پوشـش چادر، 50 درصد مانتو بـلند و 8.3 درصـد هم بلوز و شلوار را اختیار كرده‌اند. در دوره اصلاحات استفاده از چادر با 29.1 درصد کاهش به 12.5 درصد رسیده است و در مقابل 50 درصد از شخصیت‌های مکمل مانتو بلند و 25 درصد بلوز و شلوار داشتهاند. به این ترتیب، به‌تدریج در طول سـه دوره از پوشـش چادر زن نقش مكمل نیز در منزل كاسته شده است.
بالاترین فراوانی پوشش خارج از منزل زنان نقش مكمل در دوره جنگ مربوط به چادر با 61.6 درصد فراوانی بوده است. در همین دوره مانتو بـلند 23 درصـد فراوانی داشـته است. در دوره سازندگی، مانتو بلند با 65.3 درصد و چادر با 34.7 درصد دارای بیشترین فراوانی بوده‌اند. این آمارها برای چادر كاهـشی در حدود 27 درصد و برای مانتو بلند افزایشی 42.3درصدی را نسبت به دوره قبل نـشان مـی‌دهد. در دوره اصـلاحات استفاده از چادر مجدداً کاهش یافته و به 18.7 درصد رسیده است. در مقابل 68.7 درصد افراد مانتو بلند و 6.3 درصد مانتو كوتـاه بـر تن داشتهاند.
پوشش سر زن نقش اول داخل و خارج از منزل
رایجترین پوشش سر زنان در داخـل مـنزل و در دو دوره جـنگ و سازندگی روسری با حجاب کامل بوده است (46.2 در صد در دوره جنگ، 48.7 درصد در دوره سازندگی) بعد از آن در دوره جنگ روسری بـا حجاب کم 26.9 درصد و چادر 19.3 درصد موارد را شامل می‌شود و در دوره سازندگی روسری با حجاب کـم 39.2درصد و سپس چادر 9 درصـد را بـه خود اختصاص داده‌اند.
روسری با حجاب کم؛ رایجترین پوشش در دوره اصلاحات/ حذف پوش چادر نقش اول زن در داخل خانه
در دوره اصلاحات رایجترین پوشش سر روسری با حجاب کم است (53.8 درصد). سپس در 38.4 درصد موارد روسری با حجاب کامل قرار دارد. تغییر عمده‌ای که در این بخش رخ داده است حذف پوشش چادر برای زن نـقش اول در داخل خانه در دوره اصلاحات و تغییر حجاب اول از روسری با حجاب کامل، به روسری با حجاب کم است.
در بررسی پوشش سر زن نـقش اول در خـارج از خانه مشخص شد که در دوره جنگ 50 درصد از چادر استفاده شده است. سپس به ترتیب در 19.3 درصد از موارد روسری با حجاب کامل و همین میزان نیز روسری با حجاب کم به کار رفته اسـت.
در دوره سـازندگی پرکاربردترین حجاب، روسری با حجاب کامل با 40 درصد فراوانی و سپس چادر و روسری کم حجاب با 28.6درصد فراوانی بوده است. در دوره اصلاحات رایجترین حجاب روسری با حجاب کم با 44.5 درصد و بـعد از آن چـادر با 22.2 درصد فراوانی است. سپس در 18.5 درصد موارد از مقنعه و 14.8 درصد روسری با حجاب کامل استفاده شده است.
پوشش سر زن نقش مكمل داخل و خارج از منزل
در دوره جنگ روسری با حجاب كامل بـا 35.7 درصـد و روسـری با حجاب كم با 28.5 درصد فـراوانی رایجترین حـجاب در داخل منزل بوده است. در این دوره 21.5 درصد شخصیت‌ها چادر و 14.3 درصد مقنعه بر سر داشتهاند. در دوره سازندگی 58.3 درصد روسری با حجاب كامل و 33.3 درصد روسری بـا حـجاب كم داشـته‌اند. در این دوره چادر حجاب تنها 4.2 درصد از شخصیت‌ها بوده است.
در دوره اصـلاحات 50 درصـد شخصیت‌ها روسری با حجاب كامل و 45 درصد روسری با حجاب كم استفاده كرده‌اند و چادر تنها حجاب 5 درصد افراد بوده است. تـغییر نـسبت اسـتفاده از چادر بین دوره جنگ و سازندگی 17.3 درصد و بین دوره اصلاحات و سازندگی یك درصـد بوده است؛ به میزانی كه از حجاب چادر و مقنعه كاسته شده، بر میزان روسری به عنوان پوشش سر در منزل افـزوده شـده اسـت.
فراوانی استفاده از چادر برای نقش مكمل در خارج از خانه و در دوره جنگ 50 درصد بـوده اسـت؛ همچنین در 28.5 درصد موارد روسری با حجاب کم به کار رفته است. استفاده از روسری با حجاب کـامل در این دوره 7.2 درصـد مـوارد را شامل شده است. در دوره سازندگی رایجترین حجاب روسری با حجاب کامل با 38.6 درصـد و سـپس روسـری کم حجاب با 26.9 درصد فراوانی است. در این دوره در 23 درصد موارد نیز چادر به کار رفـته اسـت. در دوره اصـلاحات رایجترین حجاب روسری با حجاب کم (47.4 درصد) و بعد از آن روسری با حجاب کامل (31.7 درصـد) بـوده است و سپس در 15.7درصد از چادر استفاده شده است.
به این ترتیب وجود رابطه میان این متغیر‌ها به این صورت ثابت می‌شود کـه بـا تـغییر دوره‌های تاریخی، نوع حجاب زنان در فیلم‌ها نیز تغییر یافته و به سمت اسـتفاده از حـجاب با پوشیدگی کمتر متمایل شده است. همچنین نتایج و آمارهای محاسبه‌شده تأییدکننده غلبه استفاده از روسری با حجاب کم به عنوان پوشش سر زنان در دوره‌های اخیر اسـت.
چادر؛ پوششی تحقیرشده در سینمای ایران
از سویی آن‌چه امروزه بیشتر مشاهده می‌شود این است که حجاب سنتی و کاملِ چادر، بیش از سایر نمادها تحقیر و در سینما به دست فراموشی سپرده شده است. از این حجاب چنان نازیبا و نابه‌جا استفاده می‌شود کـه یا بـه عنوان یک لباس غیرارزشی و لباس زنان طبقات پایین معرفی می‌شود و یا در طبقات بالا چنان تصنعی و غیر‌واقعی و ناشیانه به نمایش درمی‌آید که هرگونه اثرگذاری را زایل می‌کند و تنها تـأییدکننده این نـکته است که در سال‌های اخیر، سـینما از ارایه تـصویری مثبت از «زن با پوشش چادر» فاصله گرفته است.
لازم به ذکر است پژوهش حاضر با عنوان کامل " پوشش زنان در سینمای پس از انقلاب اسلامی" توسط دکتر محمدرضا جوادی‌یگانه و حمیده هاتفی انجام و سال 1387 در فصل‌نامه مطالعات فرهنگی و ارتباطات منتشر شده است.
منبع: مهرخانه
روششناسی
پژوهش حاضر با استفاده از روش اسنادی و تحلیل محتوای فیلم‌ها صورت گرفته است. برای این مـنظور از میان روش‌های مختلف تحلیل محتوا، تحلیل محتوای معنایی مورد استفاده قرار گرفته است.
جامعه آماری تحقیق حاضر، كلیه فیلم‌های سینمایی اكران‌شده پس از انقلاب اسلامی (تا سـال 1380) اسـت كه طبق برآورد صورت‌گرفته 989 فیلم است. برای انتخاب نمونه آماری و تجزیه و تحلیل داده‌ها، سینمای پس از انقلاب به سه دوره كلی: 1) دوران انـقلاب و جنگ، 2) دوران بازسازی و 3) دوران پس از دوم خرداد تقسیم و نمونه‌ها از بین فیلم‌های هر دوره و به صورت تصادفی انتخاب شده است.
لیست فیلم‌های سینمایی انـتخاب‌شـده برای تحلیل محتوا به تفكیك سال به ترتیب زیر است:
سال 1358ـ 1359: فریاد مجاهد، تا آخرین نفس، حكم تیر، موج طـوفان، سـرباز اسـلام.
سال 1360ـ1364: مرز، فصل خون، دادا، شیلات، مردی كه زیاد می‌دانست، آن سفر كرده، فرار، گـل‌های داودی، زنگ اول، آفتاب‌نشین‌ها، دادشاه.
سال 1365ـ 1368: سایه‌های غم، سمندر، مأموریت، تیغ و ابریشم، اجاره‌نشین‌ها، جدال در تاسوكی، آن سوی آتش، مسافران، ردپایی بر شـن، ویزا، سـرب، عـروسی خوبان، آخرین لحظه، یوزپلنگ، سامان، دبیرستان، غریبه، گنج.
سال 1369ـ 1371: ماه عـسل، سـاوالان، عروس، شب بیست‌ونهم، فرار از جهنم، دو نفر و نصفی، شهر در دست بچه‌ها، مسافران، گلنار، سارا، از كرخه تـا راین، بـای سـیكل ران، گریز، درخت گلابی، دو فیلم با یك بلیط، آپارتمان شماره 13.
سال 1372ـ1373: بلندی‌های صفر، دیگـه چـه خـبر؟!، روز واقعه، پری، در كمال خونسردی، خون‌بس، همسر، می‌خواهم زنده بمانم، هنرپیشه، تابع قانون، دشمن.
سـال 1374ـ 1375: بـرج مـینو، تنگنا، روسری آبی، سكوت، عشق بدون مرز، لاك‌پشت، بچه‌های آسمان، سجده بر آب، اعاده امـنیت، حـمله خرچنگ، عصیان، مرضیه، هدف.
سال 1376ـ 1378: آدم‌برفی، تنها، شور زندگی، ساغر، مهر مادری، روانـی، مـرد عـوضی، خلبان، حاجی واشنگتن، شوخی، تا آخرین نفس.
سال 1379ـ1382: شوكران، زیر پوست شهر، نسل سوخته، سـحرگاه پیروزی، شـام آخر، شب یلدا، آواز قو، دارا و ندار، تكیه بر باد، شب‌های روشن، عروس خوش‌قدم، عزیزم مـن كوك نـیستم، مـانی و ندا، آدمك‌ها، توكیو بدون توقف، دختر ایرونی، من ترانه پانزده سال دارم.
یافته‌های تـحقیق
پوشش بدن زنان نقش اول فیلم‌ها در داخل و خارج از منزل
در دوره جنگ زنان چه در داخل و چه خارج از منزل با چادر نمایش داده می‌شدند
در بررسی نقش زنان در سینما یك مسئله عمده بررسی وضع پوشش آنان است. یافته‌های مـا دربـاره وضعیت پوشش زنان نقش اصـلی فـیلم‌ها نشان می‌دهد که چادر پوششی است که در فیلم‌های دوره جنگ بیش از سـایر انـواع حجاب برای نقش اول زنان مشاهده می‌شود. بـر‌اساس آمار مـوجود در این دوره 61.5 درصـد از زنـان در داخل منزل (در مقابل مـحارم و نامحرمان وضعیت یکسان بوده است) با چادر حاضر می‌شدند، اما حجاب غالب در دوره سازندگی مانتو بـلند اسـت. 38.6 درصـد زنـان در داخـل مـنزل از این نوع حجاب بـهره بـرده‌اند؛ بعد از آن نیز چادر و بلوز و شلوار با فراوانی 30.7درصد قرار دارند.
در دوره اصلاحات چه تغییری در نوع پوشش زنان صورت می‌گیرد؟
در دوره اصلاحات در وضع حجاب تفاوت عمده‌تری مـشاهده می‌شود. در این دوره مهم‌ترین پوشش زنان در داخل خانه به بـلوز و شـلوار (58.4درصـد) تـغییر کـرده اسـت. بعد از آن نیز چادر و مانتو کوتاه هر‌یک با فراوانی 16.6 درصد مشاهده شده است.
پرکاربردترین پوشش بدن زنان در دوره جنگ در خارج از منزل، چادر با فراوانی 52.1 درصد و پس از آن هم مانتو با فـراوانی 43.7 درصد بوده است. بنابراین در دوره جنگ زنان چه در داخل و چه خارج از منزل با چادر نمایش داده می‌شدند.
افزایش 17 درصدی پوشش مانتو کوتاه در دوره اصلاحات
در دوره سازندگی استفاده از چادر در خارج از منزل 11.4 درصد کاهش داشته است. در این دوره پوشش اول مانتو بـلند بـا فراوانی 51.8 درصد و سپس چادر با فراوانی 40.7 درصد بوده است. در دوره اصلاحات در 54.1 درصد موارد از مانتو بلند استفاده شده است. در این دوره استفاده از چادر 15.7 درصد نسبت به دوره قبل کاهش یافته به 25 درصد رسـیده و در مـقابل استفاده از مانتو کوتاه، 17 درصد افزایش یافته و به 20.7 درصد رسیده است.
پوشش بدن زنان نقش مـکمل در داخـل و خارج از منزل
کاهش 29.1 درصدی پوشش چادر برای نقش مکمل زن در دوره اصلاحات
در دوره جنگ چـادر بـا فراوانی 71.4 درصد رایجترین پوشش برای بدن زنان نقش مكمل بوده است. بعد از آن مانتو بلند و بلوز و شلوار در 14.3 درصد موارد مشاهده می‌شود. در دوره سازندگی نیز 41.6 درصد زنـان پوشـش چادر، 50 درصد مانتو بـلند و 8.3 درصـد هم بلوز و شلوار را اختیار كرده‌اند. در دوره اصلاحات استفاده از چادر با 29.1 درصد کاهش به 12.5 درصد رسیده است و در مقابل 50 درصد از شخصیت‌های مکمل مانتو بلند و 25 درصد بلوز و شلوار داشتهاند. به این ترتیب، به‌تدریج در طول سـه دوره از پوشـش چادر زن نقش مكمل نیز در منزل كاسته شده است.
بالاترین فراوانی پوشش خارج از منزل زنان نقش مكمل در دوره جنگ مربوط به چادر با 61.6 درصد فراوانی بوده است. در همین دوره مانتو بـلند 23 درصـد فراوانی داشـته است. در دوره سازندگی، مانتو بلند با 65.3 درصد و چادر با 34.7 درصد دارای بیشترین فراوانی بوده‌اند. این آمارها برای چادر كاهـشی در حدود 27 درصد و برای مانتو بلند افزایشی 42.3درصدی را نسبت به دوره قبل نـشان مـی‌دهد. در دوره اصـلاحات استفاده از چادر مجدداً کاهش یافته و به 18.7 درصد رسیده است. در مقابل 68.7 درصد افراد مانتو بلند و 6.3 درصد مانتو كوتـاه بـر تن داشتهاند.
پوشش سر زن نقش اول داخل و خارج از منزل
رایجترین پوشش سر زنان در داخـل مـنزل و در دو دوره جـنگ و سازندگی روسری با حجاب کامل بوده است (46.2 در صد در دوره جنگ، 48.7 درصد در دوره سازندگی) بعد از آن در دوره جنگ روسری بـا حجاب کم 26.9 درصد و چادر 19.3 درصد موارد را شامل می‌شود و در دوره سازندگی روسری با حجاب کـم 39.2درصد و سپس چادر 9 درصـد را بـه خود اختصاص داده‌اند.
روسری با حجاب کم؛ رایجترین پوشش در دوره اصلاحات/ حذف پوش چادر نقش اول زن در داخل خانه
در دوره اصلاحات رایجترین پوشش سر روسری با حجاب کم است (53.8 درصد). سپس در 38.4 درصد موارد روسری با حجاب کامل قرار دارد. تغییر عمده‌ای که در این بخش رخ داده است حذف پوشش چادر برای زن نـقش اول در داخل خانه در دوره اصلاحات و تغییر حجاب اول از روسری با حجاب کامل، به روسری با حجاب کم است.
در بررسی پوشش سر زن نـقش اول در خـارج از خانه مشخص شد که در دوره جنگ 50 درصد از چادر استفاده شده است. سپس به ترتیب در 19.3 درصد از موارد روسری با حجاب کامل و همین میزان نیز روسری با حجاب کم به کار رفته اسـت.
در دوره سـازندگی پرکاربردترین حجاب، روسری با حجاب کامل با 40 درصد فراوانی و سپس چادر و روسری کم حجاب با 28.6درصد فراوانی بوده است. در دوره اصلاحات رایجترین حجاب روسری با حجاب کم با 44.5 درصد و بـعد از آن چـادر با 22.2 درصد فراوانی است. سپس در 18.5 درصد موارد از مقنعه و 14.8 درصد روسری با حجاب کامل استفاده شده است.
پوشش سر زن نقش مكمل داخل و خارج از منزل
در دوره جنگ روسری با حجاب كامل بـا 35.7 درصـد و روسـری با حجاب كم با 28.5 درصد فـراوانی رایجترین حـجاب در داخل منزل بوده است. در این دوره 21.5 درصد شخصیت‌ها چادر و 14.3 درصد مقنعه بر سر داشتهاند. در دوره سازندگی 58.3 درصد روسری با حجاب كامل و 33.3 درصد روسری بـا حـجاب كم داشـته‌اند. در این دوره چادر حجاب تنها 4.2 درصد از شخصیت‌ها بوده است.
در دوره اصـلاحات 50 درصـد شخصیت‌ها روسری با حجاب كامل و 45 درصد روسری با حجاب كم استفاده كرده‌اند و چادر تنها حجاب 5 درصد افراد بوده است. تـغییر نـسبت اسـتفاده از چادر بین دوره جنگ و سازندگی 17.3 درصد و بین دوره اصلاحات و سازندگی یك درصـد بوده است؛ به میزانی كه از حجاب چادر و مقنعه كاسته شده، بر میزان روسری به عنوان پوشش سر در منزل افـزوده شـده اسـت.
فراوانی استفاده از چادر برای نقش مكمل در خارج از خانه و در دوره جنگ 50 درصد بـوده اسـت؛ همچنین در 28.5 درصد موارد روسری با حجاب کم به کار رفته است. استفاده از روسری با حجاب کـامل در این دوره 7.2 درصـد مـوارد را شامل شده است. در دوره سازندگی رایجترین حجاب روسری با حجاب کامل با 38.6 درصـد و سـپس روسـری کم حجاب با 26.9 درصد فراوانی است. در این دوره در 23 درصد موارد نیز چادر به کار رفـته اسـت. در دوره اصـلاحات رایجترین حجاب روسری با حجاب کم (47.4 درصد) و بعد از آن روسری با حجاب کامل (31.7 درصـد) بـوده است و سپس در 15.7درصد از چادر استفاده شده است.
به این ترتیب وجود رابطه میان این متغیر‌ها به این صورت ثابت می‌شود کـه بـا تـغییر دوره‌های تاریخی، نوع حجاب زنان در فیلم‌ها نیز تغییر یافته و به سمت اسـتفاده از حـجاب با پوشیدگی کمتر متمایل شده است. همچنین نتایج و آمارهای محاسبه‌شده تأییدکننده غلبه استفاده از روسری با حجاب کم به عنوان پوشش سر زنان در دوره‌های اخیر اسـت.
چادر؛ پوششی تحقیرشده در سینمای ایران
از سویی آن‌چه امروزه بیشتر مشاهده می‌شود این است که حجاب سنتی و کاملِ چادر، بیش از سایر نمادها تحقیر و در سینما به دست فراموشی سپرده شده است. از این حجاب چنان نازیبا و نابه‌جا استفاده می‌شود کـه یا بـه عنوان یک لباس غیرارزشی و لباس زنان طبقات پایین معرفی می‌شود و یا در طبقات بالا چنان تصنعی و غیر‌واقعی و ناشیانه به نمایش درمی‌آید که هرگونه اثرگذاری را زایل می‌کند و تنها تـأییدکننده این نـکته است که در سال‌های اخیر، سـینما از ارایه تـصویری مثبت از «زن با پوشش چادر» فاصله گرفته است.
لازم به ذکر است پژوهش حاضر با عنوان کامل " پوشش زنان در سینمای پس از انقلاب اسلامی" توسط دکتر محمدرضا جوادی‌یگانه و حمیده هاتفی انجام و سال 1387 در فصل‌نامه مطالعات فرهنگی و ارتباطات منتشر شده است.
منبع: مهرخانه