روزهای ابتدایی که بحث استقلال از انگلیس مطرح شد، این موضوع نه چندان جدی گرفته شد و نه حامیان زیادی داشت. حالا اما اوضاع تغییر کرده و نظرسنجی‌ها از روند رو به رشد حمایت از کمپین موسوم به «آری» حکایت دارد.
منابع عظیم نفتی، ثروت طبیعی، مساحت زیاد اسکاتلند، حضور ناوگان هسته‌ای انگلیس در این کشور، به علاوه آثار منفی گسترده‌ای که استقلال اسکاتلند بر جلوه سیاسی پادشاهی انگلیس دارد، موجب شده تا لندن تمام تلاش خود را برای منصرف کردن اسکاتلندیها از رأی آری، به کار گیرد.
سه حزب اصلی انگلیس، یعنی محافظه‌کار، کارگر و لیبرال‌دموکرات اخیرا به اسکاتلندیها وعده داده‌اند که در صورت مخالفت با استقلال، امتیازات اقتصادی به اسکاتلند می‌دهند. «دیوید کامرون» نخست‌وزیر انگلیس در تازه‌ترین موضع‌گیری در این رابطه، گفته از احتمال استقلال اسکاتلند «مضطرب» شده و امیدوار است که اسکاتلندیها به استقلال رأی ندهند.
«حزب ملی اسکاتلند» که از سال 2007 با کسب کرسی‌های لازم دولت محلی را به دست گرفت، اصلی‌ترین حامی استقلال از لندن است. «الکس سموند» وزیر ارشد اسکاتلند که نقش نخست‌وزیر دولت محلی را ایفا می‌کند، تلاش گسترده‌ای کرده تا حمایت‌ها از استقلال را افزایش دهد. او هفته گذشته مناظره داغی هم با «آلیستر دارلینگ» عضو حزب کارگر و رهبر جنبش مخالفت با استقلال داشت. مناظره‌ای که 71درصد اسکاتلندیها سموند را پیروز آن دانسته‌اند و موجب شد تا میزان حمایت عمومی از استقلال به رقم بی‌سابقه 47درصد برسد.
در همین رابطه گفت‌وگویی داشتم با «حمزه یوسف» معاون وزارت امور خارجی اسکاتلند، که او نیز به شدت از استقلال از لندن حمایت می‌کند و می‌گوید این کار منافع اقتصادی بسیاری برای اسکاتلند دارد. از دید او «بزرگترین مزیت استقلال این است که کسانی در مورد اسکاتلند تصمیم می‌گیرند که بیش از هرچیز به اسکاتلند اهمیت می‌دهند؛ کسانی که کار و زندگی‌شان همین‌جاست.»
اسکاتلندی‌های حامی استقلال، تاکنون بارها از دوری سیاستمداران انگلیسی از مشکلات اسکاتلند گله کرده و می‌گویند سفر اخیر «دیوید کامرون» به اسکاتلند هم از بیم جدایی این منطقه که یک سوم مساحت بریتانیا را تشکیل داده، صورت گرفته است. آقای حمزه سفر کامرون را «توهینی به اسکاتلندیها» می‌داند و می‌گوید: «نخست‌وزیر تنها وقتی که بحث همهپرسی مطرح شده، به یاد سفر به اسکاتلند افتاده است.»
با وجود آنکه در نظرسنجی‌ها آرای جنبش آری هنوز اندکی کمتر از حامیان اتحاد با انگلیس است، اما معاون وزیر خارجه اسکاتلند می‌گوید «اوضاع به نفع کمپین «آری» پیش می‌رود»، و اگر روند کنونی ادامه یابد، «ما می‌توانیم و در همهپرسی پیروز می‌شویم.»
آقای حمزه در بخشی از این مصاحبه در مورد سیاست خارجی اسکاتلند مستقل هم صحبت کرد و گفت تلاش برای استقلال «ریشه‌های عمیقی در جهان گرایی دارد» و اسکاتلند مستقل «بازیگری متعهد و فعال در جامعه جهانی» خواهد بود. به گفته وی، دولت محلی اسکاتلند در جریان بحران غزه نیز «رویکردی متفاوت از لندن و واشنگتن» اتخاذ و به اقدامات اسرائیل اعتراض کرد.
در طول عملیات رژیم‌صهیونیستی در نوار غزه که به شهادت بیش از 2100 فلسطینی منجر شد، انگلیس از جمله کشورهایی بود که از محکومیت اقدامات تل‌آویو خودداری کرد. همین امر موجب شد تا «حمزه یوسف» که اولین مسلمانی است که در اسکاتلند به پست وزارتی رسیده، در تماس تلفنی با «ویلیام هیگ» وزیر خارجه وقت، به موضع خنثی لندن اعتراض کرده و خواستار توقف ارسال سلاح به فلسطین اشغالی شود.
آقای یوسف در این رابطه هم از لندن انتقاد کرده و می‌گوید: «انگلستان نتوانسته وظیفه خود را انجام دهد و به اسرائیل فشار آورد تا رفتاری متناسب داشته باشد. سازمان ملل باید به طور کامل در مورد جرایمی که علیه کودکان و مردم بی‌گناه صورت گرفته، تحقیق کند. انگلستان هم باید از این امر حمایت کرده و خواستار انجام چنین تحقیقاتی شود.»
معاون وزیر امور خارجه اسکاتلند در مورد روابط دیپلماتیک با تهران هم می‌گوید ادینبورو از گام‌های برداشته‌شده برای بهبود روابط با ایران استقبال می‌کند. وی همچنین با بیان اینکه «ایران می‌تواند نقشی سازنده در خاورمیانه ایفا کند»، می‌گوید ایران اراده خود برای مذاکره در راستای حل مسئله هسته‌ای را نشان داده است.
در ادامه متن کامل مصاحبه با معاون وزیر امور خارجی اسکاتلند آمده است:
ابتدا میخواهم در رابطه با کمپین «آری» از شما سوال بپرسم. فکر می‌کنم این جریان در هفته‌های اخیر حمایت‌های بیشتری را جلب کرده است. شما نتیجه همهپرسی استقلال را چطور پیش‌بینی می‌کنید؟
اوضاع به نفع کمپین «آری» پیش می‌رود، به خصوص بعد از مناظره‌ای که روز دوشنبه انجام شد. نظرسنجی که «آی‌سی‌ام» برای «گاردین» انجام داد، معلوم کرد که 71درصد مردم «الکس سموند» را پیروز مناظره می‌دانند. مهم این است که فعالان و طرفداران جنبش «آری» آرامش خود را حفظ کرده و روحیه مثبت داشته باشند. هنوز کارهای بسیار زیادی مانده که باید انجام دهیم، اما فکر می‌کنم که ما می‌توانیم و در همهپرسی پیروز می‌شویم.
استقلال از انگلستان چه مزیتی برای اسکاتلند دارد؟ آیا این کار اوضاع اقتصادی اسکاتلندیها را بهبود می‌بخشد؟
استقلال، سرنوشت اسکاتلند را در دستان اسکاتلندیها قرار می‌دهد. یعنی این پارلمان و دولت اسکاتلند خواهند بود که اختیارات گسترده‌ای می‌یابند تا سیاست‌هایی را اتخاذ کنند که مناسب اسکاتلند است. بزرگترین مزیت استقلال این است که کسانی در مورد اسکاتلند تصمیم می‌گیرند که بیش از هرچیز به اسکاتلند اهمیت می‌دهند؛ کسانی که کار و زندگی‌شان همین‌جاست. هیچ‌کس بهتر از این افراد نمی‌تواند این کار را انجام دهد.
اسکاتلند اگر مستقل شود، چهاردهمین کشور ثروتمند دنیا خواهد بود. با سرانه ثروتی بیشتر از ژاپن، فرانسه، انگلستان و اغلب کشورهای توسعه‌یافته. و این یعنی اسکاتلند می‌تواند بدون نگرانی مستقل شود. استقلال موجب می‌شود تا اسکاتلند خود بر نظام مالیاتی خود کنترل داشته باشد و به این واسطه ما می‌توانیم فرصت‌های شغلی بهتر و بیشتری را ایجاد کنیم. از این طریق ما همین‌طور می‌توانیم با تلاش در راستای معکوس کردن روند کاهشی تعداد مشاغل صنعتی پردرآمد، بار دیگر اسکاتلند را صنعتی کنیم. ما همچنین با سرمایه‌گذاری بخشی از ثروت‌های عظیم نفتی خود در یک صندوق برای نسل‌های آینده، می‌توانیم آینده فرزندنمان را تأمین کنیم.
لندن وعده داده است که اگر اسکاتلندیها به استقلال رأی منفی بدهند، امتیازات اقتصادی را برای این منطقه در نظر می‌گیرد. آیا این وعده‌ها آنقدر موثر هستند که رأی‌دهندگان را از استقلال منصرف کنند؟
هیچ تضمینی وجود ندارد که اختیارات اضافه وعده‌داده شده، پس از رأی منفی به استقلال، تحقق یابد. احزاب مخالف استقلال در بیانیه‌های انتخاباتی خود تنها وعده داده‌اند که طرح‌هایی را مورد بررسی قرار دهند. می‌دانیم که این وعده‌ها می‌تواند بعدا به فراموشی سپرده شود، درست مثل وعده لیبرال دموکرات‌ها برای کاهش شهریه دانشگاه‌ها در انگلیس. اینکه نخست‌وزیر تنها وقتی که بحث همهپرسی مطرح شده، به یاد سفر به اسکاتلند می‌افتد، توهینی به اسکاتلندیها است. همین یک نمونه نشان می‌دهد مشکل دولت انگلیس چیست.
احزابی که از اتحاد حمایت می‌کنند، قبلا هم چنین قول‌هایی دادند، اما سر حرف خود نماندند. اسکاتلندیها چرا باید دوباره به آن‌ها اعتماد کنند؟ 13 فوریه 1979، دو هفته قبل از همهپرسی تفویض اختیار، سر «الک داگلاس هوم» (نخست‌وزیر وقت) گفت اگر نتیجه همهپرسی منفی باشد، طرح بهتری برای تفویض اختیار با ارائه اختیارات مالیاتی و سیستم نمایندگی تناسبی ارائه می‌شود. اما به جای آن، اسکاتلندیها تحت حکومت دولتی محافظه‌کار قرار گرفتند که به آن رأی نداده بودند.
یکی از سوالاتی که در مورد اسکاتلند وجود دارد، بحث واحد پولی است. آیا اسکاتلند به یورو می‌پیوندد؟
اسکاتلند بعد از استقلال نیز پوند را به عنوان واحد پولی خود باقی نگه می‌دارد. کارگروه کمیسیون مالی استقلال در فوریه 2013 گزارشی را منتشر کرد که در آن چندین گزینه برای واحد پولی مورد ارزیابی قرار گرفته بود، اما نهایتا به این جمع‌بندی رسید که اتحاد بر سر واحد پولی با دیگر بخش‌های انگلستان به نفع اسکاتلند است و مجموعا به نفع اقتصاد انگلستان هم خواهد بود.
اسکاتلند کشوری بزرگ است و اگر مستقل شود، می‌تواند بازیگری مهم باشد. استقلال چه تأثیری بر سیاست خارجی اسکاتلند می‌گذارد؟ آیا اسکاتلند در موضوعات مختلف مثل غزه، خاورمیانه، مسئله هسته‌ای ایران و غیره، همچنان دنباله‌رو مواضع لندن و واشنگتن خواهد بود؟
ایده دولت اسکاتلند برای استقلال ریشه‌های عمیقی در جهان گرایی دارد و بر این عقیده استوار است که اسکاتلند به عنوان یک کشور مستقل، می‌تواند نقشی برجسته و ارزشمند در امور جهانی داشته باشد. اسکاتلند بازیگری متعهد و فعال در جامعه جهانی خواهد بود.
اسکاتلند تصمیم گرفت در قبال مناقشه کنونی در غزه، رویکردی متفاوت از انگلستان و ایالات متحده اتخاذ کند. دولت اسکاتلند از نخست‌وزیر انگلستان خواست تا موضعی قاطعانه‌تر و سریع‌تر در قبال بحران غزه گرفته و از تحقیقات سازمان ملل در مورد اینکه حملات صورت‌گرفته بین غیرنظامیان و افراد مسلح تفاوتی قائل نشده، حمایت کند. اسکاتلند از پاسخ اسرائیل انتقاد کرده و آن را نامتناسب خوانده است، کاری که لندن از آن سر باز زد.
میخواهم در مورد مناقشه غزه نیز سوالی بپرسم. شما ماه گذشته با «ویلیام هیگ» که هنوز وزیر خارجه بود تماس گرفتید، تا به لندن توصیه کنید که ارسال سلاح به اسرائیل را متوقف کند. نظر شما در مورد این درگیری و آمار بالای تلفات غیرنظامیان چیست؟
دولت اسکاتلند به شدت نسبت به خشونت در غزه نگران است و بارها خواستار رفع محاصره غزه شده است. دولت اسکاتلند محاصره غزه را یک مجازات جمعی می‌داند. دولت اسکاتلند خواستار پایان فوری مخاصمات، هم توقف شلیک راکت‌ها و هم حملات هوایی، شده بود. انگلستان نتوانسته وظیفه خود را انجام دهد و به اسرائیل فشار آورد تا رفتاری متناسب داشته باشد. سازمان ملل باید به طور کامل در مورد جرایمی که علیه کودکان و مردم بی‌گناه صورت گرفته، تحقیق کند. انگلستان هم باید از این امر حمایت کرده و خواستار انجام چنین تحقیقاتی شود.
در پایان میخواهم در مورد روابط اسکاتلند با ایران در صورت استقلال سوال کنم. موضع اسکاتلند در قبال مسائل مرتبط با ایران از جمله مذاکرات هسته‌ای، تحریم‌ها و روابط اقتصادی چیست؟
ما با اظهارات «ویلیام هیگ» وزیر خارجه سابق موافقیم که گفت ایران می‌تواند نقشی سازنده در خاورمیانه ایفا کند. ما از گام‌هایی که انگلستان برای ایجاد روابط نزدیک‌تر با ایران برداشته، استقبال می‌کنیم. نگرانی‌های موجود نیز باید از طریق مذاکره برطرف شود. دولت ایران هم اراده خود برای مذاکره را نشان داده است.