صراط: برنامه «دیروز، امروز، فردا» این هفته با حضور مصطفی کواکبیان دبیرکل حزب مردم سالاری، امیر محبیان دبیر کل حزب نو اندیشان و با موضوع «پیش نویس لایحه تاسیس و فعالیت احزاب در کشور» از شبکه سه سیما پخش شد. همچنین کاظم میرولد به صورت تلفنی در این برنامه تلویزیونی شرکت کرد.
محبیان در ابتدای برنامه گفت: قانون اولیه احزاب در سال 60 به تصویب رسید که ما باید حال و هوای آن زمان را در نظر بگیریم. آن زمان حال و هوای اول انقلاب بود و همه به این اصل پی برده بودند احزاب باید به فعالیت خود ادامه دهند. این قانون اگرچه قانون قدرتمندی است اما قانون جامع تر و قوی‌تر نیازمند فعالیت احزاب امروز کشور است.
وی ادامه داد: به نظر می‌رسد ظرف 35 سال گذشته احزاب به نوعی بلوغ رسیده‌اند و قانونی خاص لازم دارند. تکامل 35 ساله درس‌های زیادی در این زمینه به ما داده و باید رویکردمان را در مورد احزاب مجدداً تنظیم کنیم. برای رسمی شدن این قانون یا باید این قانون مجدداً تصویب شود یا مجدداً تنظیم گردد. قانون امروز ما باید نقشی را برای احزاب تنظیم کند که در برگیرنده نقاط مثبت آن باشد نه نقاط منفی آن.
دبیر کل حزب نواندیشان همچنین گفت: خلاء های زیادی در قانون اولیه احزاب وجود دارد که فکر می‌کنم پیش نویس جدید هم این خلاء ها را برطرف می‌کند. اینکه وزرات کشور این پیش نویس را در معرض تحلیل تحلیل گران و فعالان احزاب قرار داده شده، اتفاق خوبی است. در این صورت این پیش نویس با کمترین نقطه ضعف آماده تصویب خواهد شد. پیش نویس تهیه شده در کنار نقاط قوتی که دارد، نقاط ضعفی هم دارد که نیاز به بررسی دارد. مسئولین وزارت کشور باید نظرات کارشناسان را مد نظر قرار دهند تا به قانونی برسیم که هم دوام و هم تاثیر گذاری بیشتری داشته باشد.
وی افزود: ما با تحلیل فضای سیاسی کشور می‌توانیم به بسیاری از اشکالات پی ببریم. معمولاً می‌گویند احزاب در کشور ریشه ندوانده اند که من این را قبول ندارم. مسئولان ارشد کشور پیش از انقلاب اسلامی اعلام کردند می خواهیم حزبی تشکیل دهیم که به صورت جدی فعالیت انقلاب را سامان بدهد که در نهایت حزب جمهوری اسلامی تشکیل شد، این یعنی تقریباً همه رئوس کشور فعالیت حزبی داشته اند.
محبیان همچنین گفت: اینکه احزاب نتوانسته اند بین مردم ریشه بدوانند، دلایلی دارد که می توان به آن پرداخت.
مصطفی کواکبیان هم در بخش ابتدایی صحبت هایش گفت: بحث انتخابات 24 خرداد 92 در بین سیاسیون بارقه امیدی بود که در حوزه سیاسی کشور فضای بازتری ایجاد شود. به خصوص در مورد توسعه سیاسی و بحث حقوق شهروندی که آقای روحانی پیش از انتخابات اعلام کرده بودند. بحث اعزام یکی از نمادهای دفاع از حقوق شهروندان در مقابل دولت، حاکمیت و مسئولین قوای مختلف است. در این چند ماه معتقدم کار چندان جدی در این زمینه صورت نگرفته است. ما امروز با مشکلات زیادی در بحث احزاب روبه رو هستیم.
وی ادامه داد: امروز همه پذیرفته‌اند که وجود حزب در کشور واجب است چون نظام ما یک نظام مردم سالار است. امروز دیگر عضو حزب نبودن افتخار نیست، من به این پیش نویس که ارائه شده چند ایراد اساسی را وارد می دانم. نگاه این پیش نویس چندان انتخاباتی نیست و بیشتر بحث به وجود آمدن احزاب است. حزبی که نتواند در انتخابات نقش آفرینی کند چه فایده ای دارد؟ در مجلس هشتم طرحی برای استانی شدن انتخابات مجلس دادیم که در این طرح احزاب هم دیده شده بودند که مردم در مرحله اول به احزاب رای می دادند که این طرح در کمیسیون شوراها به یک شیر بی یال و دم تبدیل شد و بحث حزبی آن حذف شد که در نهایت تصمیم گرفتیم این طرح را پس بگیریم.
کواکبیان گفت:باید به احزاب نگاه انتخاباتی داشت. شاید عده ای بگویند برای این موضوع باید قانون اساسی تغییر کند، اگر لازم باشد باید به این موضوع هم فکر کرد. از طرف دیگر در صدا و سیما تبلیغ احزاب به خوبی صورت نمی گیرد. آیا همانقدر که برای برنامه‌های ورزشی وقت گذاشته می شود برای احزاب مختلف کشور هم وقت در نظر گرفته می شود؟ در این پیش نویس جایی برای تبلیغات احزاب برای ارائه دیدگاه های خود به مردم دیده نمی شود.
وی افزود: مورد دیگر، جرائم سیاسی است. بعد از 35 سال هنوز تعریف درستی از جرم سیاسی نداریم. بین جرم امنیتی و جرم سیاسی چه مرز بندی وجود دارد؟ همه ما معتقدیم کسی که جرم امنیتی مرتکب می شود باید با او برخورد شود اما با کسی که از راه مسالمت آمیز می خواهد بحث های سیاسی را پیش ببرد چطور باید برخورد شود؟
دبیرکل حزب مردم سالاری ادامه داد: احزاب نباید به سادگی منحل شوند که در این پیش نویس به این موضوع به درستی توجه نشده است. نکته دیگر این است که در مورد اجتماعات احزاب در این پیش نویس خیلی سختگیری شده است. بحث یارانه احزاب هم باید مطرح شود اما نکته مهم تر بحث خانه احزاب است. در این پیش نویس به خانه احزاب هیچ توجهی نشده است. چطور در هیات نظارت بر مطبوعات نماینده از سوی مدیران مسئول عضو است، چه اشکالی دارد یکی- دو نفر از بین حزب ها در کمسیون احزاب حضور داشته باشند.
محبیان هم در بخش دیگری از این برنامه تلویزیونی گفت: در مورد بحث تبلیغات و صدا سیما فکر می‌کنم در یکی از تبصره‌های این پیش نویس ذکر شده که صدا و سیما مکلف به پوشش خبر احزاب است. یکی از مواردی که برای احزاب اهمیت دارد عدم برخورد تبعیض آمیز از سوی رسانه ملی است. تجربه ما در عمل این را نشان می دهد که حضور نماینده ای از احزاب در کمیسیون احزاب، تصمیم درستی است. حضور نماینده احزاب یا خانه احزاب در این زمینه می تواند منشاء اثر باشد و به تعدیل احکام و نظرات مطرح شده در این کمسیون می تواند کمک داشته باشد.
وی ادامه داد: در این پیش نویس وقتی بحث منابع درآمد احزاب مطرح می شود، به موضوع گرفتن کمک از شخصیت های حقیقی و حقوقی اشاره می شود و هیچ شرطی هم برای آن پیش بینی نشده، یکی از خطرهایی که در این زمینه وجود دارد، بحث پیوند قدرت و ثروت است که شاید به فساد منجر شود. در سال 2007 تحقیقی صورت گرفت و اعلام کردند بحث رشوه در بین احزاب و مسئولین سیاسی 1000 میلیارد دلار است. این یک خطر بزرگ برای نظام مردم سالاری دینی ماست که باید مراقب باشیم رخ ندهد. کسی که در حزب به قدرت می رسید، به اطلاعات و رانت های اقتصادی- خبری دست پیدا می کند. اگر یک حزبی بیاید و از پشت صحنه یک حزب بسازد و به این اطلاعات دست پیدا کند، خطرات زیادی متوجه کشور خواهد شد.
دبیر کل حزب نواندیشان همچنین گفت: احزاب باید بیانگر دید مردم باشند اما اگر شرایطی که عرض کردم پیش بیاید، احزاب به نام مردم و به کام گروه های سرمایه داری خواهند بود. نکته دیگر این است که ما بنگاه های سیاسی به نام حزب داریم اما حوزه رقابت برای این بنگاه های سیاسی وجود ندارد و در حوزه رای نهایی به عنوان یک شخصیت حقوقی نمی تواند حضور داشته باشد، این یعنی حزب به عنوان نردبان عمل می کند و در نهایت کسی که با کمک حزب انتخاب می شوند، اولین کاری که می کنند نردبان را به پایین پرتاب می کنند و با افتخار می گویند ما عضو هیچ حزبی نیستیم.
کواکبیان هم اظهار داشت: اگر پرونده های فساد اقتصادی را بررسی کنیم می بینیم هیچ کدام به حزب کمک نکرده اند بلکه به دولتمردان کمک کرده اند. اگر احزاب شفافی در کشور وجود داشته باشد، دستگاه های نظارتی می توانند بر فعالیت های مالی احزاب به خوبی نظارت داشته باشند. حزب با برنامه است و دارای کادر و برنامه ریزی است و نمی توان یک حزب را به راحتی فریب داد. در این 35 سال هیچ وقت دولت حزبی نداشته ایم و این یک اشکال است.
وی ادامه داد: در این پیش نویس گفته شده احزاب نباید کار اقتصادی داشته باشند. خب اگر یارانه احزاب هم ارائه نشود، حزب چطور می تواند فعالیت داشته باشد؟ پیشنهاد ما این است که برای احزاب منابع مالی تعریف شود و بدون اینکه خود ِ حزب درگیر شود، هزینه های حزب تامین شود.
کواکبیان همچنین با اشاره به گلایه اخیر آقای روحانی در مورد فعالیت موسمی احزاب گفت: حرف آقای روحانی درست نبوده، حزب جمهوری اسلامی آقای روحانی را در سمنان تبدیل به نماینده کرد و در این انتخابات هم احزاب در انتخاب ایشان موثر بودند. احزاب فعالیت خوبی دارند. هستند احزابی که اصلاً فصلی نیستند. اگر خانه احزاب داشتیم معلوم می شد که هر حزب چه فعالیتی دارد. اگر بتوانیم قانون احزاب فعالی را درست کنیم و به مجلس بفرستیم، خیلی از مشکلات حل می شود. فکر می کنم باید دیدگاه ها را بیان کنیم و مجلس هم اگر به دنبال توسعه سیاسی است باید در این جهت کمک کند.
محبیان هم در بخش دیگری از صحبت هایش گفت: در دنیا بازار یابی سیاسی توسط احزاب صورت می گیرد. انتخابات کلیدی ترین زمان برای هر حزب است و حزب ثمرات زحمات خود را در زمان انتخابات می گیرند. اینکه فعالیت احزاب در زمان انتخابات بیشتر می شود، طبیعی است. اما آیا احزاب وظیفه ساماندهی توده ها و شبکه های اجتماعی سیاسی را در طول سال انجام می دهند یا خیر؟ این وظیفه اصلی احزاب است که نتیجه آن را در زمان انتخابات می‌بینند.
محبیان همچنین گفت: حزب بر فرد این برتری را دارد که جلوی ترجیح منافع شخصی بر منافع ملی را می گیرد. اعتبار حزب برای حزب اولویت دارد. احزاب بر اساس یک انتخاب عقلانی انتخاب می کنند. یک حزب وقتی بین بقای خود و بقای یکی از اعضای خود تعارض می بیند، بر اعتبار حزب رای می دهد و این یعنی احتمال خطا کمتر می شود. اگر بخواهیم مجموعه ای از احزاب معصوم را به وجود بیاوریم، امکان پذیر نیست بلکه باید سعی کنیم درصد خطا را کاهش دهیم.
کاظم میرولد معاون سیاسی وزارت کشور هم در بخشی از این برنامه تلویزیونی به صورت تلفنی روی خط «دیروز،امروز،فردا» بود، اظهار داشت: در دوره قبلی مجلس شورای اسلامی تلاش شده بر قانون احزاب اصلاحیه‌ای زده شود. دوستان ما در مجلس جلسات زیادی داشتند و از نمایندگان احزاب هم در این جلسات دعوت شده و اظهار نظر کرده اند. در دولت جدید با توجه به تاکیداتی که ریاست محترم جمهور داشتند، بنا بر این است که فعالیت سیاسی احزاب پررنگ تر باشد و فعالیت اجتماعی سیاسی آن ها پویاتر و بهتر باشد.
وی ادامه داد: طرحی که در مجلس وجود دارد از طرف وزارت کشور واجد یک سری از اشکالات هست. ترجیح دادیم این موضوع را با احزاب کشور در میان بگذاریم و در جلسه ای که حدود سه هفته با احزاب داشتیم، ضمن بحث های کلی که صورت گرفت، قرار شد این پیش نویس به نظر احزاب و صاحب نظران سیاسی کشور رسانده شود تا پیش نویس جامعی تهیه شود و از طریق سیر مراحل قانونی به مجلس ارائه شود.
میرولد با بیان این که تا امروز نظرات زیادی از سوی احزاب در مورد این پیش نویس به دست ما نرسیده و ما توقع داریم نظرات بیشتری به دست ما برسد، افزود: بنا بر این است که احزاب جایگاه فعال تری را در مسائل سیاسی کشور داشته باشند. وزارت کشور هم در تلاش است از طریق قانون بسترهای لازم را برای این موضوع فراهم کند. ما در نهایت به هرجمع بندی که برسیم آن را هم در معرض نظر احزاب و سیاسیون کشور قرار خواهیم داد و تلاش می کنیم در روند تصویب قانون شفاف برخورد کنیم.
کواکبیان هم در ادامه برنامه گفت: قطعاً خرد جمعی بهتر از تصمیمات فردی است. باید پذیرفت که اگر قرار باشد منافع ملی تحت شعاع تصمیماتی خاص قرار بگیرد، افراد بهتر از احزاب می توانند منافع ملی را دور بزنند. اگر قرار است همین پیش نویس به مجلس ارسال شود، بهتر است قانون تغییر نکند اما اگر قرار است این قانون به صورت جدی متحول شود، احزاب در این زمینه کار می کنند و نظرات خود را به وزارت کشور ارائه خواهد شد. اینکه بگوییم احزاب ابزار دست حکومت هستند درست نیست بلکه حکومت ها باید ابزار دست احزاب قوی باشند. سوال ما از دوستانی که می گویند احزاب فصلی عمل می کنند این است که در این 35 سال کشور دست چه کسانی بوده است؟
میرولد هم گفت: ما در مورد این پیش نویس جدی هستیم. سیاست دولت این است که احزاب نقش چشمگیرتری را در فضای سیاسی کشور ایفا کنند. بنای ما هم این است که با مردم و جریان های سیاسی کشور خیلی شفاف برخورد کنیم و زمینه مناسب فعالیت های سیاسی را فراهم کنیم. قطعاً اگر نظرات احزاب به دست ما برسد این نظرات را در جمع بندی های خود لحاظ خواهیم کرد.
محبیان هم در بخش دیگری از «دیروز،امروز،فردا» گفت: نباید با موضوع بدبینانه برخورد کرد. باید بنا را بر این گذاشت که وزارت کشور و دولت قصد توجه به نظرات را دارند. در جلسه ای که داشتیم من شاهد این بودم که دوستان وزارت کشور خیلی جدی با این مساله برخورد می کردند و احساس من این بود که یک حرکت جدی و نه یک کار صوری در حال انجام است. البته متاسفانه دیدگاهی هم وجود دارد که ممکن است نظرات به دلیل شکل صرفی دموکرات منشانه گرفته شود که البته من این برداشت را ندارم.
وی اظهار داشت: تصویب قانون بد ولی زود بدتر از این است که زمان بیشتری برای تدوین این قانون صرف کنیم. فکر می کنم باید زمان بیشتری برای تدوین و آماده سازی این قانون در نظر گرفته شود و در کارگروه های مختلف در مورد این قانون بحث و تبادل نظر شود تا در نهایت به نتیجه خوبی برسیم.
میرولد هم گفت: مشکل ما الان سقف زمانی نیست. اگر احساس کنیم در درون احزاب، کار می شود و موضوعات تعقیب می شود و به ما اطلاع بدهند، این زمان یک ماهه تمدید خواهد شد. ما بنا نداریم یک قانون بد را به سرعت به تصویب برسانیم اما نمی توانیم صبر کنیم و احزاب هم تحرک چندانی نداشته باشند.
وی همچنین در مورد انتخاب خراسان رضوی هم گفت: تصمیم در این مورد در اختیار دولت است و می دانم دولت در این زمینه مصمم است و روی افراد مختلف در حال فکر است.