صراط: تهران برای اولین بار توسط کریم خان زند برای مدت کوتاهی به پایتختی
برگزیده شد اما به دلایل اقلیمی و زیست محیطی آب و هوای گرم تابستان و بوی
نامطبوع ، پایتخت خود را به شهر شیراز، که از اعتدال هوا برخوردار بود،
منتقل نمود .
سال 1364 هـ . ش. که دویستمین سال پایتختی تهران بود کم کم بحث انتقال پایتخت از تهران برای دومین بار مطرح شد ولی بر حسب شرایط آن دوران این طرح مسکوت ماند.
اما پس از پایان جنگ تحمیلی (1368) ، این امر به طور جدی پیگیری شد ولی مراجع مسئول در آن زمان « ساماندهی تهران » را عملی‌تر و مناسب‌تر تشخیص دادند و از اجرای آن منصرف گشتند.
به رغم تلاش بسیار و اجرای طرحهای عمرانی متعدد ، هنوز هم بسیاری از مسایل تهران حل نشده باقی مانده است. به همین دلیل از اواخر دهه هفتاد بحث انتقال پایتخت مجدداً از سوی برخی مسئولان مطرح شده است. اهدافی که موافقان انتقال پایتخت مطرح می‌کنند، تمرکززدایی و حل مسایل تهران (مسایل ناشی از اندازه جمعیت و فعالیت از قبیل آلودگی هوا، ترافیک سنگین و غیره) از یک سو ، و حفاظت از ارکان حکومت و امنیت ملی در برابر آسیبهای وسیع ناشی از زلزله و سایر خطرات احتمالی از سوی دیگر، می باشد (غمامی ، 1378). مطالعات اولیه در این زمینه در سال 1368 با عنوان « بررسی مقدماتی انتقال مرکز اداری ـ سیاسی کشور » انجام شده است.
به هر حال با گذشت این سالها طرح انتقال پایتخت از تهران در حد حرف باقی مانده است و تا کنون اقدام درخوری در این خصوص صورت نگرفته . اما به نظر می‌رسد که در روزهای اخیر این بحث دوباره شدت گرفته و شاید آلودگی های اخیر هوای پایتخت عاملی برای کلید خوردن دوباره این بحث باشد و مسئولین بار دیگر به فکر جابجایی پایتخت بیفتند بطوری کهچند روز پیش در مجلس شورای اسلامی نمایندگان طرحی را برای انتقال به تصویب رساندند.
امروز نمایندگان مجلس شورای اسلامی در جلسه علنی صبح امروز به کلیات طرح ساماندهی و انتقال پایتخت سیاسی و اداری رای دادند. و مقرر شد شورایی متشکل از رییس‌جمهور یا معاون اول و برخی وزرا حداکثر ظرف دو سال مکان مناسب برای انتقال پایتخت سیاسی و اداری را انتخاب کند.
غلام رضا نوری قزلچه در مورد انتقال طرح پایتخت گفت: کلیات طرح انتقال پایتخت از تهران با 51 درصد آراء به تصویب مجلس رسید و در ادامه وارد جزئیات آن خواهیم شد. من جزو مخالفین این طرح هستم. منتقدان معتقد هستند که با انتقال پایتخت مشکل آلودگی هوا، تراکم جمعیتی و ترافیک تهران حل نمی شود.
وی افزود: موضوع دیگر این است که چه جایی را می خواهند انتخاب کنند. کدام شهر می تواند امکانات و شرایطی را که در تهران وجود دارد، فراهم کند تا مرکز سیاسی و اداری کشور باشد؟ تهران در یک قرن اخیر بزرگ شده و تمام اقوام و اقشار ایرانی و مردم اقصی نقاط کشور در تهران زندگی می کنند و می توان گفت تهران چکیده ای از ایران است.
نوری گفت: همه مردم ایران تهران را از خود می دانند و در صورتی که پایتخت بخواهد منتقل شود این شبهه پیش می آید که چرا فلان شهر را انتخاب کرده اند. این کار مباحث سیاسی بسیاری به دنبال خواهد داشت و یکی از دلایل مخالفت من همین است.
نماینده بستان آباد با بیان اینکه اگز کل سلسله قاجار یک کار مثبت کرده باشد آن هم انتخاب تهران به عنوان پایتخت بود، گفت: تهران از نظر جغرافیای و آب و هوایی و دسترسی به منابع آب و همچنین از نظر ژئوپلیتیکی بهترین نقطه کشور بوده که به عنوان پایتخت انتخاب شده است.
وی گفت: اما می توان فعالیتهای اقتصادی و اداری را از تهران بیرون برد. برای تمرکز زدایی کارخانجات و ادارات می توانیم بسیاری از کارها را به استان ها واگذار کنیم و این همه بروکراسی را نداشته باشیم. می توان فعالیت های اقتصادی را به سایر استانها منتقل کرد. چاره کار انتقال نیست بلکه سرمایه گذاری در استانها و شهرهای کوچک است تا بتوانیم امکانات و خدمات را به تمام کشور برسانیم و تعادل جمعیتی را بر اساس آمایش سرزمین و توان و پتانسیل مناطق داشته باشیم.
نوری در توضیح اینکه به هر حال انتقال پایتخت در مجلس رای آورده و اینکه آیا این تصمیم عملیاتی خواهد شد یا در حد مصوبه باقی خواهد ماند، گفت: تلاش ما این است که بحث سیاسی را از طرح حذف کنیم. انتقال پایتخت سیاسی عملیاتی نیست و مشکلات و عوارض آ ن به مراتب بیشتر از مزایایی است که موافقان طرح ذکر می کنند.
سال 1364 هـ . ش. که دویستمین سال پایتختی تهران بود کم کم بحث انتقال پایتخت از تهران برای دومین بار مطرح شد ولی بر حسب شرایط آن دوران این طرح مسکوت ماند.
اما پس از پایان جنگ تحمیلی (1368) ، این امر به طور جدی پیگیری شد ولی مراجع مسئول در آن زمان « ساماندهی تهران » را عملی‌تر و مناسب‌تر تشخیص دادند و از اجرای آن منصرف گشتند.
به رغم تلاش بسیار و اجرای طرحهای عمرانی متعدد ، هنوز هم بسیاری از مسایل تهران حل نشده باقی مانده است. به همین دلیل از اواخر دهه هفتاد بحث انتقال پایتخت مجدداً از سوی برخی مسئولان مطرح شده است. اهدافی که موافقان انتقال پایتخت مطرح می‌کنند، تمرکززدایی و حل مسایل تهران (مسایل ناشی از اندازه جمعیت و فعالیت از قبیل آلودگی هوا، ترافیک سنگین و غیره) از یک سو ، و حفاظت از ارکان حکومت و امنیت ملی در برابر آسیبهای وسیع ناشی از زلزله و سایر خطرات احتمالی از سوی دیگر، می باشد (غمامی ، 1378). مطالعات اولیه در این زمینه در سال 1368 با عنوان « بررسی مقدماتی انتقال مرکز اداری ـ سیاسی کشور » انجام شده است.
به هر حال با گذشت این سالها طرح انتقال پایتخت از تهران در حد حرف باقی مانده است و تا کنون اقدام درخوری در این خصوص صورت نگرفته . اما به نظر می‌رسد که در روزهای اخیر این بحث دوباره شدت گرفته و شاید آلودگی های اخیر هوای پایتخت عاملی برای کلید خوردن دوباره این بحث باشد و مسئولین بار دیگر به فکر جابجایی پایتخت بیفتند بطوری کهچند روز پیش در مجلس شورای اسلامی نمایندگان طرحی را برای انتقال به تصویب رساندند.
امروز نمایندگان مجلس شورای اسلامی در جلسه علنی صبح امروز به کلیات طرح ساماندهی و انتقال پایتخت سیاسی و اداری رای دادند. و مقرر شد شورایی متشکل از رییس‌جمهور یا معاون اول و برخی وزرا حداکثر ظرف دو سال مکان مناسب برای انتقال پایتخت سیاسی و اداری را انتخاب کند.
غلام رضا نوری قزلچه در مورد انتقال طرح پایتخت گفت: کلیات طرح انتقال پایتخت از تهران با 51 درصد آراء به تصویب مجلس رسید و در ادامه وارد جزئیات آن خواهیم شد. من جزو مخالفین این طرح هستم. منتقدان معتقد هستند که با انتقال پایتخت مشکل آلودگی هوا، تراکم جمعیتی و ترافیک تهران حل نمی شود.
وی افزود: موضوع دیگر این است که چه جایی را می خواهند انتخاب کنند. کدام شهر می تواند امکانات و شرایطی را که در تهران وجود دارد، فراهم کند تا مرکز سیاسی و اداری کشور باشد؟ تهران در یک قرن اخیر بزرگ شده و تمام اقوام و اقشار ایرانی و مردم اقصی نقاط کشور در تهران زندگی می کنند و می توان گفت تهران چکیده ای از ایران است.
نوری گفت: همه مردم ایران تهران را از خود می دانند و در صورتی که پایتخت بخواهد منتقل شود این شبهه پیش می آید که چرا فلان شهر را انتخاب کرده اند. این کار مباحث سیاسی بسیاری به دنبال خواهد داشت و یکی از دلایل مخالفت من همین است.
نماینده بستان آباد با بیان اینکه اگز کل سلسله قاجار یک کار مثبت کرده باشد آن هم انتخاب تهران به عنوان پایتخت بود، گفت: تهران از نظر جغرافیای و آب و هوایی و دسترسی به منابع آب و همچنین از نظر ژئوپلیتیکی بهترین نقطه کشور بوده که به عنوان پایتخت انتخاب شده است.
وی گفت: اما می توان فعالیتهای اقتصادی و اداری را از تهران بیرون برد. برای تمرکز زدایی کارخانجات و ادارات می توانیم بسیاری از کارها را به استان ها واگذار کنیم و این همه بروکراسی را نداشته باشیم. می توان فعالیت های اقتصادی را به سایر استانها منتقل کرد. چاره کار انتقال نیست بلکه سرمایه گذاری در استانها و شهرهای کوچک است تا بتوانیم امکانات و خدمات را به تمام کشور برسانیم و تعادل جمعیتی را بر اساس آمایش سرزمین و توان و پتانسیل مناطق داشته باشیم.
نوری در توضیح اینکه به هر حال انتقال پایتخت در مجلس رای آورده و اینکه آیا این تصمیم عملیاتی خواهد شد یا در حد مصوبه باقی خواهد ماند، گفت: تلاش ما این است که بحث سیاسی را از طرح حذف کنیم. انتقال پایتخت سیاسی عملیاتی نیست و مشکلات و عوارض آ ن به مراتب بیشتر از مزایایی است که موافقان طرح ذکر می کنند.