صراط: «محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه ایران چند روز قبل مصاحبه‌ای با شبکه خبری «الجزیره» داشته است. در این مصاحبه که پیشتر نسخه کوتاه آن منتشر شده بود، آقای ظریف به موضوعات متنوعی از جمله روابط با همسایگان، تحولات سوریه و توافق هسته‌ای پرداخته است. در ادامه مشروح این مصاحبه آمده است:
الجزیره: آقای «محمدجواد ظریف» وزیر خارجه ایران از شما واقعا به خاطر مصاحبه با الجزیره بسیار سپاسگزارم. ابتدا بگذارید با این سوال آغاز کنم. شما گفته‌اید که به دنبال همکاری‌های مشترک با عربستان در راستای ثبات منطقه هستید، با این حال، در سفر اخیر خود به کشورهای منطقه عربستان در دستور کار شما نیست، آیا این نشانه‌ای از تداوم سردی روابط دوجانبه است؟
ظریف: من گفته‌ام که عربستان یکی از کشورهای منطقه ماست. ما اعتقاد داریم روابط ما با عربستان برای ایران بسیار مهم است و در کل روابط با همسایگانمان در صدر اولویت‌های سیاست خارجی ما قرار دارد. من تصمیم گرفتم بلافاصله بعد از بازگشت از ژنو، به کشورهای منطقه سفر کنم تا همسایگانمان در جریان آنچه که در ژنو به دست آمد قرار دهم و به آن‌ها این واقعیت را متذکر شوم که آنچه ما در ژنو انجام دادیم برای کل منطقه مفید بود و علیه هیچ‌یک از همسایگانمان نیست. این تصمیم بسیار دیرهنگام اتخاذ شد و حتی هنوز هم برنامه‌ریزی برای دو سفر دیگری که من باید انجام دهم تا تور منطقه‌ای خود را کامل کنم، در جریان است. بنابراین فعلا خیلی زود است برای اینکه بگوئیم چون من تنها به 3 کشور سفر کردم، روابطمان با عربستان سرد است. امیدوارم بتوانیم در یک دوره زمانی معقول، دیداری در عربستان ترتیب دهیم.
الجزیره: دلیل اینکه چنین سوالی پرسیدم این است که من سفرهای بسیاری زیادی به این منطقه از دنیا که بیشتر مناطق سنی‌نشین هستند، دارم. بگذارید بگویم که تصور عمومی در آنجا این است که ایران عامل بی‌ثباتی بوده و به دنبال گسترش اسلام شیعی است و اینکه ایران واقعا دوست خوبی نیست. چنین عدم اعتماد عمیقی وجود دارد. آیا شما مأموریت دارید تا اعتماد این بخش از دنیا را به دست آورید؟
ظریف: من مأموریتی ندارم، ما سیاست خارجی‌ای داریم، که در منطقه از اهمیت استراتژیکی برخوردار است، من اعتقاد دارم همه ما باید در جهت کاهش فرقه‌گرایی در منطقه با هم همکاری کنیم، چراکه ما معتقدیم فرقه‌گرایی برای کل منطقه خطرناک است، ایران قطعا هیچ علاقه‌ای به گسترش این امر ندارد و ما از همان اولین روزهای به دست گرفتن مسئولیت، با همه در این مورد صحبت کردیم. در سفر من به عراق، اصلی‌ترین موضوع مورد بحث من با تمام عراقی‌ها چه شیعیان، چه اهل سنت، چه کردها و چه اعراب، در مورد نیاز به کاهش اختلافات فرقه‌ای بود، چراکه ما معتقدیم که این آتشی است که می‌تواند تمام منطقه و فراتر از آن را در بگیرد، و ما اعتقاد داریم که این موضوع به سود تک تک کشورهای منطقه و واقعا به نفع همه مردم منطقه است که بیشتر بر روی اشتراکات تأکید کنیم، چراکه ما اشتراکات بسیار زیادی داریم. دین ما مشترک است، تاریخ ما مشترک است، از همه مهم‌تر ما در منطقه جغرافیایی مشابهی قرار داریم، همه ما با هم همسایه هستیم، ما منافع بسیار مشابهی داریم، منافع قابل تفکیک نیست، امنیت ما غیرقابل تفکیک است، یا همه ما در امنیت هستیم یا هیچ‌کداممان امنیت نخواهیم داشت. بنابراین، این‌ها تعهدات بسیار محکمی است که ایران سیاست خارجی خود را بر پایه آن‌ها بنا کرده است. به عقیده من، ما به دنبال گسترش و تبلیغ این طرز تفکر هستیم، نه پس‌مانده‌های تفکرات جنگ سردی و بازی‌های حاصل جمع صفر.
الجزیره: اما، آقای وزیر خارجه شما می‌دانید که واقعیت میدانی چیز دیگری است. زمانی که با مقامات این بخش از دنیا صحبت می‌کنیم، می‌بینیم که آن‌ها می‌گویند ایرانی‌ها سنی‌ها در عراق را تضعیف می‌کند و در مقابل حزب‌الله را در لبنان تقویت می‌کند. در مجموع می‌گویند این بر خلاف تلاش برای ایجاد ثبات در منطقه است. شما چطور به این اتهام‌زنی‌ها پاسخ می‌دهید؟
ظریف: آیا آن‌ها به شما گفته‌اند که ما از جنبش کاملا سنی حماس هم حمایت می‌کنیم؟ آیا آن‌ها به شما این را هم گفته‌اند که ما از اتحاد ملی در عراق حمایت می‌کنیم؟ روابط ما با تمام گروه‌های داخل عراق از جمله کردها، که اغلب آن‌ها سنی هستند، و همین‌طور اهل سنت عراق، عالی است. ایران از ثبات منطقه‌ای حمایت می‌کند، ایران از مقاومت حمایت می‌کند، این سیاست ماست و فراتر از تفاوت‌های فرقه‌ای قرار دارد. تلاش برای توصیف سیاست‌های ایران در قالب‌های فرقه‌ای، نادرست و حتی خطرناک است. من معتقدم این به سود ثبات و امنیت منطقه نیست. من تمام دوستانمان در منطقه را دعوت می‌کنم که به ما بپیوندند. ما می‌توانیم با هم کار کنیم، می‌توانیم به هم کمک کنیم، می‌توانیم بر تهدیدات ناشی از خشونت‌طلبی و افراطی‌گری که در حال گسترش در منطقه ما هستند، فائق آییم. چنین تهدیداتی، مرزهای فرقه‌ای نمی‌شناسد، افراط‌گرایان به سنی‌های زیادی هم حمله کرده‌اند، همانطور که به شیعیان حمله کرده‌اند. به همین جهت، لازم است تا ما برای غلبه بر افراطی‌گری در منطقه‌مان با یکدیگر همکاری کنیم. این تهدیدی علیه همه است، نه فقط علیه یک یا دو گروه در جهان اسلام. تفاوت‌های ما بسیار اندک است، آنچه که ما را به هم پیوند می‌دهد، بسیار بزرگتر از چیزهایی است که بین ما فاصله می‌اندازد.
الجزیره: آقای وزیر خارجه، اختلافات فرقه‌ای هیچ‌گاه تا این حد مشهود نبوده است، به خصوص در مناطقی چون سوریه. سوریه محل اختلاف میان شما و به صورت مشخص عربستانی‌ها، قطری‌ها، اماراتی‌ها و ترک‌هاست. آیا امکان فائق آمدن بر این اختلافات به عنوان مثال در سوریه وجود دارد؟
ظریف: فکر می‌کنم همه ما باید برای پایان دادن به خشونت، یافتن راهکاری سیاسی و تمام کردن این تراژدی که مایه شرمساری اهل سنت، شیعیان، جهان اسلام و منطقه است، تلاش کنیم. ما باید با یکدیگر همکاری کنیم. ما باید به این درک برسیم که این اختلافات، به حل مسئله کمکی نمی‌کند، اینکه روش‌های اختلاف‌افکنانه، کمکی به حل موضوع نمی‌کند. تلاش برای استفاده از اقدامات نظامی، چه از داخل و چه به صورت دعوت از کشورهای خارجی برای مداخله در سوریه، کمکی به حل موضوع نمی کند. در واقع، هیچ راهکار نظامی‌ای برای تراژدی سوریه وجود ندارد. ما باید همه طرف‌ها را گرد هم بیاوریم. آینده سوریه فقط و فقط باید از سوی مردم سوریه تعیین شود. آنچه که ما می‌توانیم انجام دهیم، و همه دوستانمان را نیز به انجام آن دعوت می‌کنم، کمک به تسهیل مذاکره میان سوری‌ها با هدف یافتن راهکاری سیاسی و پایان دادن به خشونت در سوریه است. افراطی‌گری در سوریه، به همه لطمه خواهد زد، افراطی‌گری درون سوریه، تنها به سوریه محدود نمی‌شود، دوستان ما در منطقه اولین اهداف و قربانیان افراطی‌گری هستند، همانطور که دوستان ما در پاکستان اولین قربانیان افراطی‌گری طالبان هستند. همه ما باید درک کنیم که اشتباهات گذشته نباید تکرار شود. ما همه نیاز داریم با هم کار کنیم، نیاز به آینده‌نگری داریم و نیاز داریم تا نگاهی رو به جلو و آینده‌محور داشته باشیم و اجازه دهیم مردم در مورد آینده خود تصمیم بگیرند.
الجزیره: شما اعلام کرده‌اید که در صورت دعوت شدن به ژنو برای مذاکرات در مورد سوریه که در ماه ژانویه برگزار می‌شود، در آن شرکت می‌کنید. با توجه به نفوذ عملی‌ای که شما در سوریه دارید، فکر می‌کنید حضور ایران در ایران نشست چه کمک‌هایی می‌تواند بکند؟ آیا به عنوان نمونه می‌توانید نظام رئیس‌جمهور «بشار اسد» را وادار کنید امتیازهای مهمی بدهد؟
ظریف: ما معتقدیم که مردم سوریه خودشان باید تصمیم بگیرند. ما تنها می‌توانیم تسهیل‌کننده باشیم و این واقعیت را بیان کنیم که هیچ راهکار نظامی‌ای برای سوریه وجود ندارد و تنها راه‌حل، راهکار سیاسی است که راهکار سیاسی هم نهایتا از طریق صندوق رأی امکان‌پذیر است تا مردم سوریه بتوانند در یک شرایط مناسب تصمیم‌گیری کنند. بنابراین، تنها کاری که ما در صورت دعوت شدن، و یا حتی دعوت نشدن می‌توانیم انجام دهیم، این است که به یافتن راهکاری سیاسی برای این موضوع ناراحت‌کننده، کمک کنیم، چراکه ما به دنبال ثبات در منطقه هستیم.
الجزیره: برای اینکه شما دعوت شوید، مانعی وجود دارد و آن این است که مخالفان باید نسبت به اینکه شما می‌توانید نقش میانجی را ایفا کنید، قانع شوند. چراکه آن‌ها می‌گویند ایران از نظام «بشار اسد» حمایت‌های مالی، تسلیحاتی می‌کند و حتی مبارزانی را هم به آنجا می‌فرستد. به همین جهت نمی‌تواند در هر مذاکره صلحی میانجی باشد.
ظریف: ما به دنبال متقاعد کردن کسی نیستیم. اگر آن‌ها می‌خواهند ما را دعوت کنند، از حضور در آن خرسند خواهیم بود، اگر هم دعوت نشدیم، برای دعوت استدعا نخواهیم کرد. اگر آن‌ها ایران را دعوت نکنند، این کار را به خواست خود نکرده‌اند، اما بودن ایران می‌تواند کمک‌کننده باشد و به یافتن راهکاری مسالمت‌آمیز کمک کند، و باور من هم همین است.
الجزیره: هدف نهایی که آمریکا، فرانسه، انگلیس و بسیاری از کشورهای عربی برای «ژنو 2» اعلام کرده‌اند، تشکیل یک دولت انتقالی با قدرت کامل اجرایی است. در حقیقت یعنی روی کار آمدن این دولت و کنار رفتن «بشار اسد». آیا شما این موضوع را می‌پذیرید؟
ظریف: این مردم سوریه هستند که باید تصمیم بگیرم. به عقیده من هیچ کشور خارجی نمی‌تواند برای مردم سوریه تصمیم بگیرد. همین تفکرات بوده است که از دستیابی به راهکاری مسالمت‌آمیز برای این بحران جلوگیری کرده است. آن‌ها باید اجازه دهند سوری‌ها گردهم آیند و راهکاری بیابند. آن‌ها تنها باید رسیدن به این راهکار را تسهیل کنند، نه اینکه برای آن شرایط اعلام کنند.
الجزیره: شما در دیدار با وزیر خارجه ترکیه گفتید از آتش‌بس فوری در سوریه حمایت می‌کنید. آیا شاهد این هستیم که ایرانی‌ها و ترک‌ها برای یافتن راهکاری دائمی جهت حل مسئله سوریه در کنار هم قرار گرفته‌اند؟
ظریف: من معتقدم که همه باید در کنار هم قرار گیرند، چراکه این تراژدی‌ای برای تمام منطقه است. ما اکنون اختلاف نظرهایی در مورد سوریه داریم، چه با دوستان ترکمان و چه با دیگران، و این چیز طبیعی‌ای است که کشورها نقطه‌نظرهای متفاوتی داشته باشند، این موضوع حتی بین متحدین نزدیک هم وجود دارد. به همین دلیل هم هست که کشورها مذاکره می‌کنند تا راه حلی بیابند.
الجزیره: برنامه هسته‌ای ایران هم مسئله‌ای است که بسیاری در این بخش از دنیا آن را خط قرمز می‌دانند و می‌گویند دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای منطقه را به سوی انفجار پیش می‌برد.
ظریف: ما هم در این نگاه با آن‌ها مشترک هستیم. ایران به دنبال تسلیحات اتمی نیست. ما معتقد نیستیم که سلاح هسته‌ای امنیت ما را بالا می‌برد، در واقع ما معتقدیم این تصور که ایران به دنبال سلاح هسته‌ای است، برای امنیت ما مخرب و زیان‌بار است. ما بر اساس اعتقادات مذهبی، ملاحظات راهبردی، ملاحظات اخلاقی و ملاحظات سیاسی و حقوقی با سلاح هسته‌ای مخالف هستیم. بنابراین، تسلیحات هسته‌ای هیچ جایگاهی در دکترین دفاعی ما ندارند. ما معتقدیم همه در این منطقه باید علیه برنامه هسته‌ای که تهدیدی برای منطقه است، متحد باشند. ما از سال 1974 در مورد که لازم است خاورمیانه‌ای عاری از هرگونه تسلیحات کشتار جمعی داشته باشیم، اشتراک نظر داشته‌ایم. اکنون تنها یک رژیم در خاورمیانه است که تسلیحات اتمی و همچنین تسلیحات شیمیایی دارد و در عین حال به منحرف کردن توجه بین‌المللی از این حقیقت که نه فقط ناقض آشکار ان‌پی‌تی و تمام دیگر موافقتنامه‌های مربوط به تسلیحات کشتار جمعی است، بلکه ناقض حقوق اولیه فلسطینی‌ها نیز هست، ادامه می‌دهد، و تلاش می‌کند توجهات را از سیاست‌های ضدبشری خود منحرف کند.
الجزیره: شما به اسرائیل اشاره می‌کنید، که توافق شما با 1+5 را یک «اشتباه تاریخی» توصیف کرد.
ظریف: خوب، این نشاندهنده مقاصد آن‌هاست. اگر آن‌ها واقعا به دنبال این هستند که مطمئن شوند ایران سلاح هسته‌ای نمی‌سازند که هدف این توافق هم همین است، چرا باید از آن نگران باشند؟ آیا غیر از این است که آن‌ها می‌خواهند از این موضوع برای گل‌آلود کردن آب استفاده کند تا اذهان را از قساوتشان علیه مردم فلسطین، نقض روزمره اولیه‌ترین موارد قوانین بین‌المللی و این واقعیت که آن‌ها همچنان اصلی‌ترین تهدید برای منطقه هستند، منحرف کنند؟
الجزیره: بگذارید کمی به طور مشخص در مورد مفاد قراردادی که با 1+5 در قبال دریافت تخفیف در تحریم‌ها امضا کردید، صحبت کنیم. نماینده شما در سازمان بین‌المللی انرژی اتمی، گفته است که اجرای این توافق در اوایل ژانویه آغاز می‌شود. از اوایل ژانویه چه چیزی را شاهد خواهیم بود؟ افزایش بازرسی‌های سرزده و نظارت بر سایت‌ها؟ لطفا کمی در این مورد توضیح دهید.
ظریف: خوب، خود توافق به خوبی گویا است. در حقیقت این یک «برنامه عمل» است. نمی‌خواهم آن را تفسیر کنم. «برنامه عمل» منتشر شده و انگلیسی هم هست. همه می‌توانند آن را بخوانند، نیازی هم به تفسیر آن ندارند. در آن کاملا آنچه که ما باید انجام دهیم و آن‌ها باید انجام دهند، روشن است.
الجزیره: خوب این توافق می‌گوید که شما قول‌هایی داده‌اید که باید به آن‌ها عمل کنید، یعنی غنی‌سازی 5درصد را متوقف کنید، فعالیت‌ها در رآکتور آب‌سنگین اراک را متوقف کنید...
ظریف: (حرف مجری را قطع می‌کند) شما نباید چیزی خارج از آنچه که در توافق آمده، بگوئید. توافقنامه واضح است، جمله‌بندی شما با توافق متفاوت است. فکر می‌کنم باید دقت به خرج دهید، من هم نمی‌خواهم از توافقنامه نقل کنم، چراکه توافقنامه نتیجه کاری جدی است، من به حد کافی جدی هستم که بگویم آنچه که ما بر سر آن توافق کرده‌ایم، آنچیزی است که انجام خواهیم داد. نمی‌خواهم تفسیری دیپلماتیک به آن اضافه کنم. فکر می‌کنم واضح است که ایران به غنی‌سازی خود ادامه می‌دهد؛ هم در فردو و هم در نطنز، در سطح 5درصد. و ایران به فعالیت‌های ساخت و ساز در اراک ادامه می‌دهد. ایران موافقت کرده اقدامات مشخصی را بر اساس این برنامه زمان‌بندی و «برنامه عمل» انجام ندهد.
الجزیره: برداشت شما از این توافق، همانطور که رئیس‌جمهور «حسن روحانی» گفت، این است که این توافق حقوق هسته‌ای ما را به رسمیت می‌شناسد. «جان کری» وزیر خارجه آمریکا، گفته است نه، اینطور نیست. ما دو تفسیر متفاوت از توافق را شاهد هستیم.
ظریف: نه، ما افزودن تفسیر سیاسی بر توافق را شاهدیم. توافق کاملا روشن است، این توافق ایران را قادر می‌کند به طور کامل از حقوق خود بر اساس «ان‌پی‌تی» بهره ببرد. کنفرانس بازنگری هم که تنها منبع مطئن تفسیر «ان‌پی‌تی» است، در سال‌هایی 1990 و 2010 اعلام کرد که جامعه بین‌الملل باید به حق انتخاب اعضای «ان‌پی‌تی» برای چرخه سوخت که غنی‌سازی هم جزو آن است، احترام بگذارد. بنابراین، وضعیت کاملا روشن است، اما ایالات متحده تفسیر متفاوتی از خود «حق» دارد.
الجزیره: گزارش‌هایی وجود دارد مبنی بر اینکه این توافق علاوه بر مذاکرات فشرده با 1+5، حاصل مذاکرات پشت‌پرده شما و آمریکا در عمان است. شما این گزارش‌ها را تکذیب کرده‌اید.
ظریف: کانال پشت‌پرده‌ای وجود ندارد، ما در حاشیه مذاکرات با 1+5 با آمریکایی‌ها صحبت کرده‌ایم. بحث‌های گسترده‌ای بوده، و این بحث‌ها به علاوه مذاکرات بسیار جدی‌ای که با 1+5 داشتیم، به این توافق منجر شد. همچنین باید بگویم که عمان پیش از این نقش بسیار سازنده‌ای در شفاف‌سازی مواضع ایالت متحده برای ایران داشته است. سلطان عمان در سفر خود به ایران، از فرصتی که در دیدار با رهبر معظم داشت، برای شفاف‌سازی مواضع آمریکایی‌ها در این زمینه استفاده کرد. ما برای این نقش را بسیار ارج نهاده‌ایم. اما آنچه رخ داده این است که چندین مذاکره در قالب 1+5 با هدف دستیابی به یک توافق انجام شده است.
الجزیره: بسیاری می‌خواهند بدانند که چه چیزی موجب شد تا ایران ناگهان توافق کند؟ چراکه در دوره رئیس‌جمهور احمدی‌نژاد، اظهارات بسیاری متفاوتی بیان می‌شد، اینکه غرب تلاش می‌کند تا انگاره‌های اولیه جمهوری اسلامی ایران را تضعیف کند و به همین دلیل نمی‌خواهیم با آن‌ها توافق کنیم. اما ناگهان این توافق حاصل شد. آیا این بدان معنی است که تحریم‌ها به شدت در حال ضربه زدن به اقتصاد ایران هستند و سیاست خارجی را به این نتیجه رسانده‌اند که لازم است به غرب نشان دهید که برای آغاز فصلی جدید، جدی هستید؟
ظریف: می‌دانید که ما در ایران انتخابات‌هایی مردمی داریم. مردم رئیس‌جمهور را انتخاب می‌کنند. آن‌ها هشت سال قبل رئیس‌جمهور احمدی‌نژاد را انتخاب کردند و این بار مسیر جدیدی را برگزیدند. این انتخابات فرصتی تاریخی برای ما و همچنین برای غرب فراهم کرده تا این موضوع را حل کنیم. ما نمی‌خواهیم در مورد اثرات تحریم‌ها صحبت نمی‌کنیم، اثر تحریم‌ها دو بعد داشت. زمانی که تحریم‌ها آغاز شد، ایران کمتر از 200 سانتریفیوژ داشت، امروز ایران 19 هزار سانتریفیوژ دارد. بنابراین، نتیجه خالص این تحریم‌ها، 18800 سانتریفیوژ بوده که به مجموعه سانتریفیوژهای ایران اضافه شده است. بنابراین، تحریم‌ها در این زمینه به کلی شکست خورده‌اند. اما از سوی دیگر، مردم ایران را غرب را عامل تحریم‌هایی می‌دانند که وضعیت زندگی آن‌ها را تحلیل برده، توان آن‌ها برای خرید دارو را کاهش داده، توانایی آن‌ها برای خرید مواد غذایی از خارج را پایین آورده است. و آن‌ها غرب را متهم می‌کنند که تلاش کرده است مردم ایران را تنها به این دلیل که به دنبال تثبیت حقوق خود است، تحت فشار قرار دهد. آن‌ها در برابر فشار و ارعاب ایستادگی کرده‌اند. ایرانی‌ها اساسا به فشار و ارعاب حساسیت دارد و به آن پاسخ منفی می‌دهد. برداشت من این است که اکنون می‌خواهد از این فرصت تاریخی استفاده کند. ما دولت جدیدی در ایران داریم، سیاست خارجی جدیدی را پیش گرفته و رویکرد متفاوتی در سیاست خارجی داریم. ارزش‌های سیاست خارجی ما تغییری نکرده است، ما بر حقوق خود اصرار داریم و بر سر حقوق اساسی مردم ایران مذاکره نکرده و امتیاز نمی‌دهیم. اما معتقدیم که می‌توان از طریق تعامل سازنده به نتیجه رسید. دریچه فرصت دریچه‌ای محدود است. معتقدیم که غرب باید اعتماد مردم ایران را جلب کند. در ایران عدم اعتماد شدیدی نسبت به غرب وجود دارد، آن‌ها معتقدند که غرب رویکردهای دوگانه داشته است، تلاش کرده است ایرانی‌ها را به دلیل پیگیری حقوق خود تحت فشار و ارعاب قرار دهد، و من معتقدم که این باید تغییر کند.
الجزیره: می‌دانید که اکنون همه در دنیا نسبت به شما مظنون خواهند بود و به دنبال این هستند که کوچکترین نقض توافقی از سوی شما ببینند. آیا این فشار شدیدی به شما وارد نمی‌کند؟
ظریف: نه، نه، ما چیزی برای مخفی کردن نداریم. آن‌ها در 10 سال گذشته سرتاسر ایران، بالا و پایین آن را گشته‌اند، بیش از هر کشور دیگری ایران را مورد بازرسی قرار داده‌اند و حتی یک مورد مدرک برای انحراف برنامه هسته‌ای ما از مقاصد صلح‌آمیز نیافته‌اند. بنابراین، ما نگران نیستیم، ما می‌دانیم برنامه ما شفاف است، ما می‌دانیم که برنامه هسته‌ای‌مان تنها برای مقاصد صلح‌آمیز است، بنابراین مشکلی نداریم، ما چیزی برای مخفی کردن نداریم. معتقدیم که جامعه بین‌المللی متوجه خواهد شد که زمان، منابع و سرمایه‌های خود را به این دلیل که این بازرسی‌ها هزینه زیادی دارد، برای تلاش‌هایی به هدر داده که تحت فشار یک دارنده تسلیحات هسته‌ای انجام شده که خود خارج از «ان‌پی‌تی» است و بیشترین عدم عمل به قطعنامه‌های شورای امنیت را دارد – رژیم‌صهیونیستی، اسرائیل را می‌گویم – و توجه جامعه بین‌المللی را منحرف می‌کند، پول آن را به هدر می‌دهد، فضایی غبارآلود ایجاد می‌کند، هراس‌افکنی می‌کند، و در حقیقت با نگرانی‌های جامعه بین‌الملل کاسبی می‌کند، تا اعمال نامشروع خود را در منطقه پیش ببرد. بنابراین، این ما نیستیم که شگفت‌زده می‌شویم، بلکه جامعه جهانی خواهد بود.
الجزیره: شما به اسرائیل اشاره می‌کنید، اما بسیاری از کشورهای عربی هم هستند که دیدگاه مشترکی دارند و می‌گویند ما به برنامه هسته‌ای ایران اعتماد نداریم.
ظریف: فکر می‌کنم نهایتا دوستان ما در شورای همکاری در کویت بیانیه‌ای صادر کرده و از این توافق استقبال کردند. من از این حس واقع‌بینی و تلاششان در راستای حل موضوعات واقعی به جای اضطراب، استقبال می‌کنم. فکر می‌کنم هرآنچه تاکنون شنیده‌ایم واکنش‌های آنی و احساسی بوده و جمع‌بندی کلی دوستان ما در منطقه مثبت بوده است. تنها اسرائیل است که به روند قبلی ادامه می‌دهد و هرآنچه در توان دارد برای جلوگیری از اجرای توافقنامه انجام می‌دهد. دوستان ما در منطقه چیزی از دست نخواند داد، دلیلی برای نگرانی آن‌ها وجود ندارد، این توافق تنها امنیت ما را تقویت می‌کند.
الجزیره: آقای ظریف، وزیر خارجه ایران، واقعا از شما متشکرم.
الجزیره: آقای «محمدجواد ظریف» وزیر خارجه ایران از شما واقعا به خاطر مصاحبه با الجزیره بسیار سپاسگزارم. ابتدا بگذارید با این سوال آغاز کنم. شما گفته‌اید که به دنبال همکاری‌های مشترک با عربستان در راستای ثبات منطقه هستید، با این حال، در سفر اخیر خود به کشورهای منطقه عربستان در دستور کار شما نیست، آیا این نشانه‌ای از تداوم سردی روابط دوجانبه است؟
ظریف: من گفته‌ام که عربستان یکی از کشورهای منطقه ماست. ما اعتقاد داریم روابط ما با عربستان برای ایران بسیار مهم است و در کل روابط با همسایگانمان در صدر اولویت‌های سیاست خارجی ما قرار دارد. من تصمیم گرفتم بلافاصله بعد از بازگشت از ژنو، به کشورهای منطقه سفر کنم تا همسایگانمان در جریان آنچه که در ژنو به دست آمد قرار دهم و به آن‌ها این واقعیت را متذکر شوم که آنچه ما در ژنو انجام دادیم برای کل منطقه مفید بود و علیه هیچ‌یک از همسایگانمان نیست. این تصمیم بسیار دیرهنگام اتخاذ شد و حتی هنوز هم برنامه‌ریزی برای دو سفر دیگری که من باید انجام دهم تا تور منطقه‌ای خود را کامل کنم، در جریان است. بنابراین فعلا خیلی زود است برای اینکه بگوئیم چون من تنها به 3 کشور سفر کردم، روابطمان با عربستان سرد است. امیدوارم بتوانیم در یک دوره زمانی معقول، دیداری در عربستان ترتیب دهیم.
الجزیره: دلیل اینکه چنین سوالی پرسیدم این است که من سفرهای بسیاری زیادی به این منطقه از دنیا که بیشتر مناطق سنی‌نشین هستند، دارم. بگذارید بگویم که تصور عمومی در آنجا این است که ایران عامل بی‌ثباتی بوده و به دنبال گسترش اسلام شیعی است و اینکه ایران واقعا دوست خوبی نیست. چنین عدم اعتماد عمیقی وجود دارد. آیا شما مأموریت دارید تا اعتماد این بخش از دنیا را به دست آورید؟
ظریف: من مأموریتی ندارم، ما سیاست خارجی‌ای داریم، که در منطقه از اهمیت استراتژیکی برخوردار است، من اعتقاد دارم همه ما باید در جهت کاهش فرقه‌گرایی در منطقه با هم همکاری کنیم، چراکه ما معتقدیم فرقه‌گرایی برای کل منطقه خطرناک است، ایران قطعا هیچ علاقه‌ای به گسترش این امر ندارد و ما از همان اولین روزهای به دست گرفتن مسئولیت، با همه در این مورد صحبت کردیم. در سفر من به عراق، اصلی‌ترین موضوع مورد بحث من با تمام عراقی‌ها چه شیعیان، چه اهل سنت، چه کردها و چه اعراب، در مورد نیاز به کاهش اختلافات فرقه‌ای بود، چراکه ما معتقدیم که این آتشی است که می‌تواند تمام منطقه و فراتر از آن را در بگیرد، و ما اعتقاد داریم که این موضوع به سود تک تک کشورهای منطقه و واقعا به نفع همه مردم منطقه است که بیشتر بر روی اشتراکات تأکید کنیم، چراکه ما اشتراکات بسیار زیادی داریم. دین ما مشترک است، تاریخ ما مشترک است، از همه مهم‌تر ما در منطقه جغرافیایی مشابهی قرار داریم، همه ما با هم همسایه هستیم، ما منافع بسیار مشابهی داریم، منافع قابل تفکیک نیست، امنیت ما غیرقابل تفکیک است، یا همه ما در امنیت هستیم یا هیچ‌کداممان امنیت نخواهیم داشت. بنابراین، این‌ها تعهدات بسیار محکمی است که ایران سیاست خارجی خود را بر پایه آن‌ها بنا کرده است. به عقیده من، ما به دنبال گسترش و تبلیغ این طرز تفکر هستیم، نه پس‌مانده‌های تفکرات جنگ سردی و بازی‌های حاصل جمع صفر.
الجزیره: اما، آقای وزیر خارجه شما می‌دانید که واقعیت میدانی چیز دیگری است. زمانی که با مقامات این بخش از دنیا صحبت می‌کنیم، می‌بینیم که آن‌ها می‌گویند ایرانی‌ها سنی‌ها در عراق را تضعیف می‌کند و در مقابل حزب‌الله را در لبنان تقویت می‌کند. در مجموع می‌گویند این بر خلاف تلاش برای ایجاد ثبات در منطقه است. شما چطور به این اتهام‌زنی‌ها پاسخ می‌دهید؟
ظریف: آیا آن‌ها به شما گفته‌اند که ما از جنبش کاملا سنی حماس هم حمایت می‌کنیم؟ آیا آن‌ها به شما این را هم گفته‌اند که ما از اتحاد ملی در عراق حمایت می‌کنیم؟ روابط ما با تمام گروه‌های داخل عراق از جمله کردها، که اغلب آن‌ها سنی هستند، و همین‌طور اهل سنت عراق، عالی است. ایران از ثبات منطقه‌ای حمایت می‌کند، ایران از مقاومت حمایت می‌کند، این سیاست ماست و فراتر از تفاوت‌های فرقه‌ای قرار دارد. تلاش برای توصیف سیاست‌های ایران در قالب‌های فرقه‌ای، نادرست و حتی خطرناک است. من معتقدم این به سود ثبات و امنیت منطقه نیست. من تمام دوستانمان در منطقه را دعوت می‌کنم که به ما بپیوندند. ما می‌توانیم با هم کار کنیم، می‌توانیم به هم کمک کنیم، می‌توانیم بر تهدیدات ناشی از خشونت‌طلبی و افراطی‌گری که در حال گسترش در منطقه ما هستند، فائق آییم. چنین تهدیداتی، مرزهای فرقه‌ای نمی‌شناسد، افراط‌گرایان به سنی‌های زیادی هم حمله کرده‌اند، همانطور که به شیعیان حمله کرده‌اند. به همین جهت، لازم است تا ما برای غلبه بر افراطی‌گری در منطقه‌مان با یکدیگر همکاری کنیم. این تهدیدی علیه همه است، نه فقط علیه یک یا دو گروه در جهان اسلام. تفاوت‌های ما بسیار اندک است، آنچه که ما را به هم پیوند می‌دهد، بسیار بزرگتر از چیزهایی است که بین ما فاصله می‌اندازد.
الجزیره: آقای وزیر خارجه، اختلافات فرقه‌ای هیچ‌گاه تا این حد مشهود نبوده است، به خصوص در مناطقی چون سوریه. سوریه محل اختلاف میان شما و به صورت مشخص عربستانی‌ها، قطری‌ها، اماراتی‌ها و ترک‌هاست. آیا امکان فائق آمدن بر این اختلافات به عنوان مثال در سوریه وجود دارد؟
ظریف: فکر می‌کنم همه ما باید برای پایان دادن به خشونت، یافتن راهکاری سیاسی و تمام کردن این تراژدی که مایه شرمساری اهل سنت، شیعیان، جهان اسلام و منطقه است، تلاش کنیم. ما باید با یکدیگر همکاری کنیم. ما باید به این درک برسیم که این اختلافات، به حل مسئله کمکی نمی‌کند، اینکه روش‌های اختلاف‌افکنانه، کمکی به حل موضوع نمی‌کند. تلاش برای استفاده از اقدامات نظامی، چه از داخل و چه به صورت دعوت از کشورهای خارجی برای مداخله در سوریه، کمکی به حل موضوع نمی کند. در واقع، هیچ راهکار نظامی‌ای برای تراژدی سوریه وجود ندارد. ما باید همه طرف‌ها را گرد هم بیاوریم. آینده سوریه فقط و فقط باید از سوی مردم سوریه تعیین شود. آنچه که ما می‌توانیم انجام دهیم، و همه دوستانمان را نیز به انجام آن دعوت می‌کنم، کمک به تسهیل مذاکره میان سوری‌ها با هدف یافتن راهکاری سیاسی و پایان دادن به خشونت در سوریه است. افراطی‌گری در سوریه، به همه لطمه خواهد زد، افراطی‌گری درون سوریه، تنها به سوریه محدود نمی‌شود، دوستان ما در منطقه اولین اهداف و قربانیان افراطی‌گری هستند، همانطور که دوستان ما در پاکستان اولین قربانیان افراطی‌گری طالبان هستند. همه ما باید درک کنیم که اشتباهات گذشته نباید تکرار شود. ما همه نیاز داریم با هم کار کنیم، نیاز به آینده‌نگری داریم و نیاز داریم تا نگاهی رو به جلو و آینده‌محور داشته باشیم و اجازه دهیم مردم در مورد آینده خود تصمیم بگیرند.
الجزیره: شما اعلام کرده‌اید که در صورت دعوت شدن به ژنو برای مذاکرات در مورد سوریه که در ماه ژانویه برگزار می‌شود، در آن شرکت می‌کنید. با توجه به نفوذ عملی‌ای که شما در سوریه دارید، فکر می‌کنید حضور ایران در ایران نشست چه کمک‌هایی می‌تواند بکند؟ آیا به عنوان نمونه می‌توانید نظام رئیس‌جمهور «بشار اسد» را وادار کنید امتیازهای مهمی بدهد؟
ظریف: ما معتقدیم که مردم سوریه خودشان باید تصمیم بگیرند. ما تنها می‌توانیم تسهیل‌کننده باشیم و این واقعیت را بیان کنیم که هیچ راهکار نظامی‌ای برای سوریه وجود ندارد و تنها راه‌حل، راهکار سیاسی است که راهکار سیاسی هم نهایتا از طریق صندوق رأی امکان‌پذیر است تا مردم سوریه بتوانند در یک شرایط مناسب تصمیم‌گیری کنند. بنابراین، تنها کاری که ما در صورت دعوت شدن، و یا حتی دعوت نشدن می‌توانیم انجام دهیم، این است که به یافتن راهکاری سیاسی برای این موضوع ناراحت‌کننده، کمک کنیم، چراکه ما به دنبال ثبات در منطقه هستیم.
الجزیره: برای اینکه شما دعوت شوید، مانعی وجود دارد و آن این است که مخالفان باید نسبت به اینکه شما می‌توانید نقش میانجی را ایفا کنید، قانع شوند. چراکه آن‌ها می‌گویند ایران از نظام «بشار اسد» حمایت‌های مالی، تسلیحاتی می‌کند و حتی مبارزانی را هم به آنجا می‌فرستد. به همین جهت نمی‌تواند در هر مذاکره صلحی میانجی باشد.
ظریف: ما به دنبال متقاعد کردن کسی نیستیم. اگر آن‌ها می‌خواهند ما را دعوت کنند، از حضور در آن خرسند خواهیم بود، اگر هم دعوت نشدیم، برای دعوت استدعا نخواهیم کرد. اگر آن‌ها ایران را دعوت نکنند، این کار را به خواست خود نکرده‌اند، اما بودن ایران می‌تواند کمک‌کننده باشد و به یافتن راهکاری مسالمت‌آمیز کمک کند، و باور من هم همین است.
الجزیره: هدف نهایی که آمریکا، فرانسه، انگلیس و بسیاری از کشورهای عربی برای «ژنو 2» اعلام کرده‌اند، تشکیل یک دولت انتقالی با قدرت کامل اجرایی است. در حقیقت یعنی روی کار آمدن این دولت و کنار رفتن «بشار اسد». آیا شما این موضوع را می‌پذیرید؟
ظریف: این مردم سوریه هستند که باید تصمیم بگیرم. به عقیده من هیچ کشور خارجی نمی‌تواند برای مردم سوریه تصمیم بگیرد. همین تفکرات بوده است که از دستیابی به راهکاری مسالمت‌آمیز برای این بحران جلوگیری کرده است. آن‌ها باید اجازه دهند سوری‌ها گردهم آیند و راهکاری بیابند. آن‌ها تنها باید رسیدن به این راهکار را تسهیل کنند، نه اینکه برای آن شرایط اعلام کنند.
الجزیره: شما در دیدار با وزیر خارجه ترکیه گفتید از آتش‌بس فوری در سوریه حمایت می‌کنید. آیا شاهد این هستیم که ایرانی‌ها و ترک‌ها برای یافتن راهکاری دائمی جهت حل مسئله سوریه در کنار هم قرار گرفته‌اند؟
ظریف: من معتقدم که همه باید در کنار هم قرار گیرند، چراکه این تراژدی‌ای برای تمام منطقه است. ما اکنون اختلاف نظرهایی در مورد سوریه داریم، چه با دوستان ترکمان و چه با دیگران، و این چیز طبیعی‌ای است که کشورها نقطه‌نظرهای متفاوتی داشته باشند، این موضوع حتی بین متحدین نزدیک هم وجود دارد. به همین دلیل هم هست که کشورها مذاکره می‌کنند تا راه حلی بیابند.
الجزیره: برنامه هسته‌ای ایران هم مسئله‌ای است که بسیاری در این بخش از دنیا آن را خط قرمز می‌دانند و می‌گویند دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای منطقه را به سوی انفجار پیش می‌برد.
ظریف: ما هم در این نگاه با آن‌ها مشترک هستیم. ایران به دنبال تسلیحات اتمی نیست. ما معتقد نیستیم که سلاح هسته‌ای امنیت ما را بالا می‌برد، در واقع ما معتقدیم این تصور که ایران به دنبال سلاح هسته‌ای است، برای امنیت ما مخرب و زیان‌بار است. ما بر اساس اعتقادات مذهبی، ملاحظات راهبردی، ملاحظات اخلاقی و ملاحظات سیاسی و حقوقی با سلاح هسته‌ای مخالف هستیم. بنابراین، تسلیحات هسته‌ای هیچ جایگاهی در دکترین دفاعی ما ندارند. ما معتقدیم همه در این منطقه باید علیه برنامه هسته‌ای که تهدیدی برای منطقه است، متحد باشند. ما از سال 1974 در مورد که لازم است خاورمیانه‌ای عاری از هرگونه تسلیحات کشتار جمعی داشته باشیم، اشتراک نظر داشته‌ایم. اکنون تنها یک رژیم در خاورمیانه است که تسلیحات اتمی و همچنین تسلیحات شیمیایی دارد و در عین حال به منحرف کردن توجه بین‌المللی از این حقیقت که نه فقط ناقض آشکار ان‌پی‌تی و تمام دیگر موافقتنامه‌های مربوط به تسلیحات کشتار جمعی است، بلکه ناقض حقوق اولیه فلسطینی‌ها نیز هست، ادامه می‌دهد، و تلاش می‌کند توجهات را از سیاست‌های ضدبشری خود منحرف کند.
الجزیره: شما به اسرائیل اشاره می‌کنید، که توافق شما با 1+5 را یک «اشتباه تاریخی» توصیف کرد.
ظریف: خوب، این نشاندهنده مقاصد آن‌هاست. اگر آن‌ها واقعا به دنبال این هستند که مطمئن شوند ایران سلاح هسته‌ای نمی‌سازند که هدف این توافق هم همین است، چرا باید از آن نگران باشند؟ آیا غیر از این است که آن‌ها می‌خواهند از این موضوع برای گل‌آلود کردن آب استفاده کند تا اذهان را از قساوتشان علیه مردم فلسطین، نقض روزمره اولیه‌ترین موارد قوانین بین‌المللی و این واقعیت که آن‌ها همچنان اصلی‌ترین تهدید برای منطقه هستند، منحرف کنند؟
الجزیره: بگذارید کمی به طور مشخص در مورد مفاد قراردادی که با 1+5 در قبال دریافت تخفیف در تحریم‌ها امضا کردید، صحبت کنیم. نماینده شما در سازمان بین‌المللی انرژی اتمی، گفته است که اجرای این توافق در اوایل ژانویه آغاز می‌شود. از اوایل ژانویه چه چیزی را شاهد خواهیم بود؟ افزایش بازرسی‌های سرزده و نظارت بر سایت‌ها؟ لطفا کمی در این مورد توضیح دهید.
ظریف: خوب، خود توافق به خوبی گویا است. در حقیقت این یک «برنامه عمل» است. نمی‌خواهم آن را تفسیر کنم. «برنامه عمل» منتشر شده و انگلیسی هم هست. همه می‌توانند آن را بخوانند، نیازی هم به تفسیر آن ندارند. در آن کاملا آنچه که ما باید انجام دهیم و آن‌ها باید انجام دهند، روشن است.
الجزیره: خوب این توافق می‌گوید که شما قول‌هایی داده‌اید که باید به آن‌ها عمل کنید، یعنی غنی‌سازی 5درصد را متوقف کنید، فعالیت‌ها در رآکتور آب‌سنگین اراک را متوقف کنید...
ظریف: (حرف مجری را قطع می‌کند) شما نباید چیزی خارج از آنچه که در توافق آمده، بگوئید. توافقنامه واضح است، جمله‌بندی شما با توافق متفاوت است. فکر می‌کنم باید دقت به خرج دهید، من هم نمی‌خواهم از توافقنامه نقل کنم، چراکه توافقنامه نتیجه کاری جدی است، من به حد کافی جدی هستم که بگویم آنچه که ما بر سر آن توافق کرده‌ایم، آنچیزی است که انجام خواهیم داد. نمی‌خواهم تفسیری دیپلماتیک به آن اضافه کنم. فکر می‌کنم واضح است که ایران به غنی‌سازی خود ادامه می‌دهد؛ هم در فردو و هم در نطنز، در سطح 5درصد. و ایران به فعالیت‌های ساخت و ساز در اراک ادامه می‌دهد. ایران موافقت کرده اقدامات مشخصی را بر اساس این برنامه زمان‌بندی و «برنامه عمل» انجام ندهد.
الجزیره: برداشت شما از این توافق، همانطور که رئیس‌جمهور «حسن روحانی» گفت، این است که این توافق حقوق هسته‌ای ما را به رسمیت می‌شناسد. «جان کری» وزیر خارجه آمریکا، گفته است نه، اینطور نیست. ما دو تفسیر متفاوت از توافق را شاهد هستیم.
ظریف: نه، ما افزودن تفسیر سیاسی بر توافق را شاهدیم. توافق کاملا روشن است، این توافق ایران را قادر می‌کند به طور کامل از حقوق خود بر اساس «ان‌پی‌تی» بهره ببرد. کنفرانس بازنگری هم که تنها منبع مطئن تفسیر «ان‌پی‌تی» است، در سال‌هایی 1990 و 2010 اعلام کرد که جامعه بین‌الملل باید به حق انتخاب اعضای «ان‌پی‌تی» برای چرخه سوخت که غنی‌سازی هم جزو آن است، احترام بگذارد. بنابراین، وضعیت کاملا روشن است، اما ایالات متحده تفسیر متفاوتی از خود «حق» دارد.
الجزیره: گزارش‌هایی وجود دارد مبنی بر اینکه این توافق علاوه بر مذاکرات فشرده با 1+5، حاصل مذاکرات پشت‌پرده شما و آمریکا در عمان است. شما این گزارش‌ها را تکذیب کرده‌اید.
ظریف: کانال پشت‌پرده‌ای وجود ندارد، ما در حاشیه مذاکرات با 1+5 با آمریکایی‌ها صحبت کرده‌ایم. بحث‌های گسترده‌ای بوده، و این بحث‌ها به علاوه مذاکرات بسیار جدی‌ای که با 1+5 داشتیم، به این توافق منجر شد. همچنین باید بگویم که عمان پیش از این نقش بسیار سازنده‌ای در شفاف‌سازی مواضع ایالت متحده برای ایران داشته است. سلطان عمان در سفر خود به ایران، از فرصتی که در دیدار با رهبر معظم داشت، برای شفاف‌سازی مواضع آمریکایی‌ها در این زمینه استفاده کرد. ما برای این نقش را بسیار ارج نهاده‌ایم. اما آنچه رخ داده این است که چندین مذاکره در قالب 1+5 با هدف دستیابی به یک توافق انجام شده است.
الجزیره: بسیاری می‌خواهند بدانند که چه چیزی موجب شد تا ایران ناگهان توافق کند؟ چراکه در دوره رئیس‌جمهور احمدی‌نژاد، اظهارات بسیاری متفاوتی بیان می‌شد، اینکه غرب تلاش می‌کند تا انگاره‌های اولیه جمهوری اسلامی ایران را تضعیف کند و به همین دلیل نمی‌خواهیم با آن‌ها توافق کنیم. اما ناگهان این توافق حاصل شد. آیا این بدان معنی است که تحریم‌ها به شدت در حال ضربه زدن به اقتصاد ایران هستند و سیاست خارجی را به این نتیجه رسانده‌اند که لازم است به غرب نشان دهید که برای آغاز فصلی جدید، جدی هستید؟
ظریف: می‌دانید که ما در ایران انتخابات‌هایی مردمی داریم. مردم رئیس‌جمهور را انتخاب می‌کنند. آن‌ها هشت سال قبل رئیس‌جمهور احمدی‌نژاد را انتخاب کردند و این بار مسیر جدیدی را برگزیدند. این انتخابات فرصتی تاریخی برای ما و همچنین برای غرب فراهم کرده تا این موضوع را حل کنیم. ما نمی‌خواهیم در مورد اثرات تحریم‌ها صحبت نمی‌کنیم، اثر تحریم‌ها دو بعد داشت. زمانی که تحریم‌ها آغاز شد، ایران کمتر از 200 سانتریفیوژ داشت، امروز ایران 19 هزار سانتریفیوژ دارد. بنابراین، نتیجه خالص این تحریم‌ها، 18800 سانتریفیوژ بوده که به مجموعه سانتریفیوژهای ایران اضافه شده است. بنابراین، تحریم‌ها در این زمینه به کلی شکست خورده‌اند. اما از سوی دیگر، مردم ایران را غرب را عامل تحریم‌هایی می‌دانند که وضعیت زندگی آن‌ها را تحلیل برده، توان آن‌ها برای خرید دارو را کاهش داده، توانایی آن‌ها برای خرید مواد غذایی از خارج را پایین آورده است. و آن‌ها غرب را متهم می‌کنند که تلاش کرده است مردم ایران را تنها به این دلیل که به دنبال تثبیت حقوق خود است، تحت فشار قرار دهد. آن‌ها در برابر فشار و ارعاب ایستادگی کرده‌اند. ایرانی‌ها اساسا به فشار و ارعاب حساسیت دارد و به آن پاسخ منفی می‌دهد. برداشت من این است که اکنون می‌خواهد از این فرصت تاریخی استفاده کند. ما دولت جدیدی در ایران داریم، سیاست خارجی جدیدی را پیش گرفته و رویکرد متفاوتی در سیاست خارجی داریم. ارزش‌های سیاست خارجی ما تغییری نکرده است، ما بر حقوق خود اصرار داریم و بر سر حقوق اساسی مردم ایران مذاکره نکرده و امتیاز نمی‌دهیم. اما معتقدیم که می‌توان از طریق تعامل سازنده به نتیجه رسید. دریچه فرصت دریچه‌ای محدود است. معتقدیم که غرب باید اعتماد مردم ایران را جلب کند. در ایران عدم اعتماد شدیدی نسبت به غرب وجود دارد، آن‌ها معتقدند که غرب رویکردهای دوگانه داشته است، تلاش کرده است ایرانی‌ها را به دلیل پیگیری حقوق خود تحت فشار و ارعاب قرار دهد، و من معتقدم که این باید تغییر کند.
الجزیره: می‌دانید که اکنون همه در دنیا نسبت به شما مظنون خواهند بود و به دنبال این هستند که کوچکترین نقض توافقی از سوی شما ببینند. آیا این فشار شدیدی به شما وارد نمی‌کند؟
ظریف: نه، نه، ما چیزی برای مخفی کردن نداریم. آن‌ها در 10 سال گذشته سرتاسر ایران، بالا و پایین آن را گشته‌اند، بیش از هر کشور دیگری ایران را مورد بازرسی قرار داده‌اند و حتی یک مورد مدرک برای انحراف برنامه هسته‌ای ما از مقاصد صلح‌آمیز نیافته‌اند. بنابراین، ما نگران نیستیم، ما می‌دانیم برنامه ما شفاف است، ما می‌دانیم که برنامه هسته‌ای‌مان تنها برای مقاصد صلح‌آمیز است، بنابراین مشکلی نداریم، ما چیزی برای مخفی کردن نداریم. معتقدیم که جامعه بین‌المللی متوجه خواهد شد که زمان، منابع و سرمایه‌های خود را به این دلیل که این بازرسی‌ها هزینه زیادی دارد، برای تلاش‌هایی به هدر داده که تحت فشار یک دارنده تسلیحات هسته‌ای انجام شده که خود خارج از «ان‌پی‌تی» است و بیشترین عدم عمل به قطعنامه‌های شورای امنیت را دارد – رژیم‌صهیونیستی، اسرائیل را می‌گویم – و توجه جامعه بین‌المللی را منحرف می‌کند، پول آن را به هدر می‌دهد، فضایی غبارآلود ایجاد می‌کند، هراس‌افکنی می‌کند، و در حقیقت با نگرانی‌های جامعه بین‌الملل کاسبی می‌کند، تا اعمال نامشروع خود را در منطقه پیش ببرد. بنابراین، این ما نیستیم که شگفت‌زده می‌شویم، بلکه جامعه جهانی خواهد بود.
الجزیره: شما به اسرائیل اشاره می‌کنید، اما بسیاری از کشورهای عربی هم هستند که دیدگاه مشترکی دارند و می‌گویند ما به برنامه هسته‌ای ایران اعتماد نداریم.
ظریف: فکر می‌کنم نهایتا دوستان ما در شورای همکاری در کویت بیانیه‌ای صادر کرده و از این توافق استقبال کردند. من از این حس واقع‌بینی و تلاششان در راستای حل موضوعات واقعی به جای اضطراب، استقبال می‌کنم. فکر می‌کنم هرآنچه تاکنون شنیده‌ایم واکنش‌های آنی و احساسی بوده و جمع‌بندی کلی دوستان ما در منطقه مثبت بوده است. تنها اسرائیل است که به روند قبلی ادامه می‌دهد و هرآنچه در توان دارد برای جلوگیری از اجرای توافقنامه انجام می‌دهد. دوستان ما در منطقه چیزی از دست نخواند داد، دلیلی برای نگرانی آن‌ها وجود ندارد، این توافق تنها امنیت ما را تقویت می‌کند.
الجزیره: آقای ظریف، وزیر خارجه ایران، واقعا از شما متشکرم.