صراط: یکی از مسائلی که در همه ماه‌ها و به خصوص در ماه مبارک رمضان اهمیت ویژه‌ای دارد مساله اخلاق، خودسازی و تهذیب نفس است. به همین منظور، بر آن شدیم تا در ایام ماه مبارک رمضان که بهار اخلاق و تهذیب است، خلاصه بیانات اخلاقی حضرت آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی را به صورت موضوعی (مانند: تقوا، فقر و غنا، دروغ و خیانت، غیبت، زهد، صله رحم، حیا، عفت، گوشه گیری، عفو و گذشت و ...) تقدیم مخاطبان گرامی کنیم.
بسم الله الرحمن الرحیم
قال رسولُ اللَّهِ صلى الله علیه و آله: «طُوبى لِمَنْ تَرَکَ شَهْوَةً حاضِرةً لِمَوعودٍ لَمْ یَرَهُ».
پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله مى‌فرماید: «خوشا به حال کسى که لذت آمادهاى را وا نهد براى موعودى که ندیده».
طوبى مؤنث اطیب (پاکیزهتر) است و چند معنا برایش گفته شده:
یکى به معناى زندگى پاکیزه است براى کسى که داراى این صفت باشد.
دوم به معناى خوشا به حال اوست.
سوم درختى است در بهشت.
روایت مى‌فرماید: خوشا به حال کسى که چیزى را که مطابق شهوت او و نقد است ترک مىکند براى چیزى که نسیه است و ظاهراً آن را ندیده است.
برخی می‌گویند: انسان نمىتواند نقد را به خاطر نسیه ترک کند، و یکى از برترىهاى دنیا در چشم دنیاپرستان نقد بودن آن است. در مقابل، منافع نسیه است که آفاتى دارد و ممکن است نقد نشود.
بعضى این منافع نقد و نسیه را تعمیم مىدهند و در مسائل آخرت هم جارى مىکنند که همان منطق معروف ابن سعد است که وقتى حضرت امام حسین (ع) به او فرمود: از جنگ با من صرف نظر کن. گفت: فکر مىکنم، تا صبح فکر کرد، بعد گفت: مىگویند: بهشت و جهنّم و عذاب هست، اگر راست باشد، بعداً توبه مىکنم و اگر دروغ باشد به دنیایم رسیدهام.
بعد گفت: دنیا نقد است و آخرت نسیه و انسان عاقل نقد را به نسیه نمىفروشد.
من که امروزم بهشت نقد حاصل مىشود / وعده فرداى زاهد را چرا باور کنم
دو اشتباه بزرگ کسانی که خیال می‌کنند: آخرت، نسیه است
پیروان این مکتب زیادند، اینها دو اشتباه بزرگ مرتکب مىشوند:
اوّل اینکه وعدههاى الهى براى افراد با ایمان نسیه نیست، نسیه در جایى است که طرف ضعیف است و نمىتواند به وعده‌هایش عمل کند، امّا کسى که قادر مطلق و صادق و حکیم است نقد و نسیه ندارد و وعده‌هایش عین واقعیّت است و سوخت و سوز ندارد.
دوم اینکه در زندگى دنیا هم بسیارى از مواقع، نسیه را بر نقد مقدّم مىدارند. به عنوان مثال تمام کشاورزان نقدشان را که بذر است مىدهند، به انتظار محصولى که در سال آینده بدست مىآورند، و یا تمام کسانى که سرمایهگذارى مىکنند، نقد را مىدهند براى نسیه فردا، چون مسأله اهم و مهم است.
انسان اگر در این عمر کوتاه تقوا را رعایت کند، یک عمر جاویدان غرق در نعمت خواهد داشت، که در این صورت لذت آماده را فداى نعمتى مىکند که آن را ندیده است.
وقتى کسى لذت آماده را براى موعودى که ندیده ترک کند این نشانه ایمان است و اگر ایمان به خدا و غیب نداشته باشد لذت آماده را ترک نمىکند.
مهمترین لذّات دنیا مثل برق در گذر است امّا قرآن درباره لذّات آخرت مى‌فرماید: «فَلَا تَعْلَمُ نَفْسٌ مَّا أُخْفِىَ لَهُمْ مِّنْ قُرَّةِ أَعْیُنٍ جَزَاءً بِمَا کَانُوا یَعْمَلُونَ» هیچکس نمىداند چه پاداش‌هاى مهمّى که مایه روشنى چشم‌ها مىگردد براى آنها نهفته شده است. این پاداش عظیم جزاى اعمالى است که انجام دادهاند.
در این آیه شریفه، «نفس» به صورت نکره در سیاق نفى آمده و به معناى عموم است، و همه نفوس حتّى رسول خدا صلى الله علیه و آله و فرشتگان مقرّب را شامل مىشود که این نعمت‌‌ها و لذّات روحانى در فکرشان خطور نکرده است.
وقتى انسان این وعدهها را مىبیند چشمپوشى از شهوات بر او آسان مىشود.
پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله در حدیثى مى‌فرماید: «انَّ اللَّهَ یقولُ: اعْدَدَتُ لِعِبادِىَ الصّالحِینَ ما لا عَیْنٌ رَأَتْ، ولا اذُنٌ سَمِعَتْ، وَ لَا خَطَرَ عَلى قَلْبِ بَشَرٍ»
خداوند مى‌فرماید: من براى بندگان صالحم نعمت‌هایى فراهم کردهام که هیچ چشمى ندیده، و هیچ گوشى نشنیده و بر فکر کسى نگذشته است.
علاوه بر این، گاهی اوقات، انسان در دنیا هم نتیجه اعمال خوب و بد را مىبیند. در حدیثى داریم که اگر انسان چشمش به نامحرم بیفتد و چشم بپوشد، خداوند ایمانى به او مىچشاند که لذّت و نورانیّت آن را احساس مىکند.