شلغم چیست؟

"صراط" شلغم نه تنها از نظر داشتن ویتامین و خواص معدنی اش ارزنده است ، بلكه از نظر سایر ویژگی های غیر غذایی هم سرآمد بوده و در زمره ی سبزی های مهم شمرده می شود .

علاوه بر پیاز ، سبزی های لیفی ( گیاهان سبز ) نیز ، عوامل عمده ی پیشگیری از سرطان به شمار می آیند ، زیرا آنها همانند كلم پیچ و سایر گیاهان چلیپایی ( یك گروه از گیاهان )، از موادی برخوردارند كه رشد سرطان را در جانوران متوقف می سازند . همچنین شلغم روغنی ( منداب ) كه شلغمی بزرگ و زردرنگ است ، دارای مواد ضد سرطانی است .

یكی از این مواد ضد سرطان كه در شلغم وجود دارد، « گلوكوسینولیت ها » نام دارند.

سبزی های شلغمی از قبیل كلم برگی و اسفناج ، جزء این گیاهان سبز و پر برگ اند و مشاهده شده ، در بین جمعیتی كه این سبزی ها جزء بیشترین مواد غذایی مورد مصرفشان است ، میزان ابتلای آنان به انواع سرطان ها به ویژه سرطان ریه كم بوده است .

مطالعات جهانی پیوسته حكایت از این داشته اند كه گیاهان سبز ، تند و پربرگ شاید تنها عوامل جلوگیری كننده از بعضی سرطان ها باشند .در ضمن چنین سبزی هایی از كاروتنوئیدها كه شامل بتاكاروتن و كلروفیل است ، سرشار هستند . هر دوی این مواد ، خاصیت ضد سرطانی دارند .

نكات مفید

مقداری از شلغم معمولی و شلغم روغنی ( منداب ) را به صورت خام بخورید . چرا كه پختن ، سبب از بین رفتن « گلوكوسینولیت » در آنها می شود .

طرز تشخیص شلغم روغنی از شلغم سفید این است كه شلغم سفید دارای ریشه سفید بوده و طوقه ی صورتی به دور گره اش دیده می شود . شلغم روغنی از ریشه زرد مایل به صورتی برخودار بوده و بزرگ تر و سفید تر از شلغم سفید است .

شلغم یكی از بقولات بسیار مقوی و مغذی است كه به سبب دارا بودن ده درصد مواد قندی و سرشار بودن از املاح مفیدی مانند كلسیم و منیزیم جزء مواد غذایی بسیار با ارزش به حساب می آید . شلغم یكی از پاك كننده ها و سازنده های خون بوده و چنان كه گفته شد  ،املاح كلسیم و منیزیم موجود در آن موجب جلوگیری از ابتلا به بیماری های خطرناكی مانند سرطان می شود .

هم چنین شوره موجود درآن باعث تصفیه خون و دفاع از بدن در برابر بیماریهای عفونی می شود . پتاسیم موجود در شلغم، چربی را خنثی می كند و ارسنیك آن در در تشكیل گلبول های سفید و قرمز خون دخالت مستقیم دارد. از طرفی فسفر موجود در شلغم موجب تقویت یاخته های عصبی می شود. نه تنها در برگ شلغم مقدار زیادی كلسیم وجود دارد بلكه علاوه بر آن ، این گیاه حاوی مقدار زیادی آهن و مس نیز هست كه سبب ازدیاد خون به ویژه هموگلوبین می شود. به هر اندازه رنگ برگ شلغم تیره تر باشد ، ید بیشتری در آن هست. همچنین وجود ویتامین هایA , B , C ، در برگ و ریشه آن به خوبی نشانگر نقش موثر و مهم آن در حفظ تعادل عصبی و به خصوص در تعادل تغذیه ی آن است . دكتر " برتوله " ثابت كرده است كه عصاره شلغم  دفع سنگ های كلیوی را به علت خاصیت حل كنندگی كه بر روی اسید اوریك  دارد ، تسهیل می كند .

شلغم اثر مفید و موثری در درمان بیماری های تنفسی دارد. برای این منظور از سوپ یا آش آن استفاده می شود . همین طور می توان عصاره آن را به دست آورد . برای این كار شلغم را با شكر سرخ به وزن مساوی در كمی آب می ریزند و به ملایمت حرارت می دهند . طریقه ی دیگر آن است كه وسط شلغم بزرگی را خالی كرده و شكر سرخ درون آن می ریزند و پر می كنند و می پزند . شكل سوم نیز آن است كه شلغم را به شكل حلقه های گرد بریده و پیاز را نیز به همین شكل در می آورند . سپس طبقات شلغم و پیاز را در ظرف گردی بر روی حرارت می گذارند و هنگامی كه گرم می شود به تدریج شربت آن جدا می شود . این شربت برای درمان سرما خوردگی و گلو درد بسیار نافع است و از آن می توان به عنوان قرقره نیز استفاده كرد كه در موارد گلو درد به كار برده می شود .

در موارد دمل، كورك و هر نوع كانون التهابی و تورمی یا چركی از ضماد پخته شده استفاده شده و بر روی موضع می گذارند .

ترب سیاه هم كلیه خواص شلغم را دارا بوده و حتی در بعضی مواقع غنی تر هم هست . بهتر آن است كه ترب سیا ه و شلغم خام را رنده كرده و به شكل خام میل كنند تا از خواص آن به طور كامل بهره گیرند . می توان از این دو همراه سبزی های دیگر نیز به صورت سالاد استفاده كرد .

فواید دیگر شلغم به قرار زیر است :

1- شلغم برطرف كننده سرفه است.

2- شلغم نرم كننده سینه، معده و روده است.

3- شلغم اشتها را تحریك می كند .

4- شلغم سنگ های مثانه ، كلیه و كبد را خرد، و ادرار را زیاد می كند.

5- شلغم به علت داشتن ویتامین های A , B , C ، بر نور چشم و قدرت بینایی می افزاید.

6- ریشه شلغم اثر نرم كنندگی دارد و در رفع سیاه سرفه و آسم به صورت جوشانده های غلیظ و مخلوط با عسل ، مورد استفاده قرار می گیرد.

7- جوشانده ی غلیظ شلغم به شكلم مرهم ، در تسكین دردهای مفصلی ، نقرس ، آبسه ها ، سرمازدگی و غیره به كار می رود.

8- شلغم دارای یك ماده ضد عفونی قوی است و به همین جهت در درمان سرماخوردگی و بیماری های عفونی تاثیر بسیار زیادی دارد.

9- شلغم حاوی فسفر ، كلسیم ، آهن و ویتامین های B , Cاست و سبب افزایش نیروی جنسی و تقویت عمومی بدن می شود.

10 - شلغم برای رشد و استحكام استخوان بندی بسیار مفید است.

11- اگر ریشه های نازك و باریك روی شلغم ،  خشك و ساییده شده و سپس با عسل مخلوط شود ، برای سختی ادرار مفید خواهد بود و بسیاری از امراض مجاری ادرار را درمان می كند.

12- آب شلغم پخته را می توان در انواع گلودردها و به خصوص عوارض سرماخوردگی قرقره كرد.

13- چنانچه شلغم را در ظروف سربسته یا درون خمیر بپزید ، چون آب و اسانس های آن خارج نمی شود ، باعث زیاد شدن اشتها می شود.

14- آب شلغم به سبب داشتن انسولین گیاهی و ویتامین های مفید برای درمان مرض قند و سنگ مثانه مفید است.

15 – شلغم برای جلوگیری  از ناراحتی های پوستی به ویژه جوش صورت ( غرور ) بسیار سود بخش است.

16- شلغم به علت داشتن ویتامین Cاز رقیق شدن خون جلوگیری كرده و به علت وجود همین ویتامین ، مانع از خونریزی می شود و خستگی را برطرف می كند.

17- ریشه های نازك شلغم ورم طحال و سوزش ادرار را برطرف می كند، بدین منظور باید ریشه های باریك شلغم را تمیز شسته و پس از خشك كردن بسایید و همراه با كمی عسل میل كنید.

18- ترشی شلغم، مقوی احشاء ، اشتها آور و بی نفخ است.

19- شلغم به سبب داشتن ویتامینA برای تسكین خارش و دردهای مفصلی ، سرما خوردگی ، نقرس و معالجه ترَك به صورت استعمال خارجی مفید است . برای این منظور باید شلغم را در مقدار كمی آب پخته  و به صورت مرهم درمحل مورد نظرقرار دهید.

20- در بیماری نقرس و درد مفاصل ، یك عدد شلغم را پخته و آن را ریز ریز كنید و به شكل فرنی درآورید، سپس مانند مرهمی روی مفاصلی كه درد می كند ، بگذارید.

21- تخم شلغم از نظر تمام خواص و اعمال ، از شلغم مفیدترو قوی تر است. شیوه و مقدار مصرف آن نیز به این گونه است كه در هر دقیقه حدود 25/6 گرم آن را همراه با عسل یا شربت، برای معالجه امراض یاد شده می خورند.

22- مصرف شلغم در درمان كم خونی ، تجویز شده است ، زیرا در افزایش گلبول های قرمز خون ، بسیار موثر است.

23- برای معالجه سرما خوردگی ، ورم لوزه ها و آنژین شدید و گلو درد می توان از شربت شلغم استفاده كرد.

24- شربت شلغم برای معالجه سیاه سرفه ی بچه ها مفید است و مصرف این شربت هیچ ضرری برای بچه ها ندارد.

شربت شلغم

روش تهیه ی شربت شلغم به این ترتیب است كه : ابتدا وسط یك شلغم را خالی می كنند و در آن كمی شكر می ریزند . پس از مدتی آب در آن جمع می شود . آب را با قاشق برداشته و مصرف می كنند.

هشدار : كسانی كه از نظر هضم غذا یا معده دچار اشكال  هستند و یا روده های ظریفی دارند ، باید از مصرف شلغم خودداری كنند .

نشانه های شلغم خوب

1- شلغم باید پر باشد . بنابراین اگر وسط آن شل باشد و با فشار انگشت فرو برود، پلاسیده و مانده است و چنانچه پخته ومصرف شود، تولید نفخ می كند .

2- پوست خارجی شلغم باید براق و شفاف باشد .

3- شلغم باید سنگین باشد و وقتی وسط آن را بریدید ، درونش روشن و شفاف باشد .

بر اساس تحقیقات و بررسی های دانشمندان، هر صد گرم شلغم دارای 35 كیلو كالری انرژی ، 1 گرم پروتئین ، 7 گرم قند ، 2/0 گرم چربی ، 1/1 گرم فیبر ، 45 میلی گرم گوگرد، 280 میلی گرم پتاسیم ، 60 میلی گرم كلسیم ، 36 میلی گرم ویتامینC است، همچنین صد گرم برگ شلغم دارای 36 كیلو كالری انرژی، 3 گرم پروتئین ، 4/0 گرم چربی ، 5/5 گرم قند ، 2/1 گرم فیبر، 55 میلی گرم گوگرد ، 375 میلی گرم پتاسیم ، 260 میلی گرم كلسیم ، 60 میلی گرم فسفر، 9 میلی گرم سدیم ، 4/2 میلی گرم آهن و 40 میلی گرم ویتامینC است.