
«تا ثریا» زندگی زنی سرپرست خانوار را نشان میدهد که به تنهایی زندگی خود و فرزندانش را اداره کرده و از عهده آن به خوبی برآمده است هرچند مشکلاتی مالی چون تهیه جهیزیه دختر و تأمین هزینه دانشگاه پسر بر سر راه او وجود داشته است. ثریا در آشپزخانه بیمارستان کار میکند و برای کمک به تأمین مخارج زندگی از مردی بیمار پرستاری میکند که پس از بهبودی با او ازدواج کرده و در نهایت باعث مرگ مرد میشود.
ثریا به عنوان شخصیت اصلی در چند فضای اجتماعی دیده میشود؛ در حیطه شغلی او سرآشپز آشپزخانه بیمارستان است و در زمینه مدیریت آشپزخانه موفق عمل میکند. فضای دوم پرستاری از مرد بیمار است که مراقبتهای او منجر به بهبود بیمار میشود. این فضاها همگی مرتبط با نقشهایی است که درون خانه از زن انتظار میرود و در حقیقت حضور او در اجتماع امتداد فضای خانگی است. تنها زن شاغل دیگر در سریال، دختر ثریا کتابدار است شغل او نیز نوعی از نقش مراقبتی محسوب میشود. نهایتاً چنین القا میشود که زن تنها در فعالیتهایی که مشابه نقشهای خانگی اوست کارایی دارد و موفق عمل میکند. فضای اجتماعی دیگری که ثریا در آن دیده میشود جلسات زنانه است. فضایی سرشار از رقابت و حسادت زنانه. در این سریال فضای اجتماعی میان زنان به طور کلی حتی فراتر از کلیشهها خصومت آمیز است. نماد آن خواهر شوهر ثریا است که در نقش مادر شوهر نیز با دختر ثریا روابط خصمانه دارد.
بعد دیگر زندگی ثریا وجود فردی او است. ثریا صرفاً یک زن است و ویژگی اکتسابیای در او دیده نمیشود با وجود این برای مردان جذاب است. برادر شوهرش مدتی طولانی به او علاقه قابل توجهی دارد و مرد بیمار نیز پس از خروج از کما به او علاقهای عجیب پیدا میکند، علت همه اینها ظاهر زیبای اوست. برجسته شدن علاقه هم زمان دو مرد به ثریا تنها به خاطر زیبایی ظاهر، نقطه قابل توجه سریال است که بر ارزش گذاری درباره زنان مؤثر است و زیبایی را به عنوان ملاک ارزیابی معرفی میکند. در سمت مقابل رابطه عاطفی، ثریا به مردی که از او پرستاری میکرد وابسته میشود. پس زن به مرد نیاز دارد حتی اگر از نظر مادی قادر به تأمین زندگی خود باشد اما این پدیده به صورت مثبت بازنمایی نمیشود. ثریا صرفاً با توجه به نیاز عاطفی حاضر به ازدواج پنهانی میشود. ازدواجی که بر مبنای احساسات شکل گرفته بود او را دچار مشکل میکند و زمانی که بیم آشکار شدن آن میرفت منجر به توسل به زور و قتل غیر عمد مرد شد. این امر ناتوانی زن برای رهایی از موقعیتی که در آن قرار گرفته بود را نشان میدهد.
اشتباه دیگر ثریا که بر فرزندانش اثر داشت و سریال قصد برجسته کردن آن را دارد، امتناع از ازدواج مجدد بود هنگامی که این امکان برای او وجود داشت. این امر منجر به ایجاد مشکلات و اختلالات در رفتار پسر شد. در حالی که اگر ثریا با برادر شوهر ازدواج میکرد و یک خانواده کامل تشکیل میداد پسر او دارای رفتاری سالم بود. در حقیقت سریال قصد دارد با برجسته کردن مشکل پسر نقش پدر در جریان تربیت فرزندان را آشکار کند.
ثریا نماد زنی سنتی است یا در آشپزخانه دیده میشود یا مشغول پرستاری یا در جلسات زنانه. او اسیر ساختارهاست و ناتوان در مقابل آنها. ثریا موجودی کاملاً منفعل است و توان ابراز خود را حتی مقابل فرزندان ندارد و به همین لحاظ آنچه را درست میداند پنهانی انجام میدهد؛ به طور پنهانی از پیرمرد بیمار مراقبت میکند و به طور پنهانی با او ازدواج میکند. در حالی که معتقد است کاری خلاف شرع انجام نداده ولی توان آشکار کردن آن را ندارد. در مقابل ثریا همچنین باید به ساختارهایی توجه کرد که با سختگیری بر زن فشار وارد میکنند و او را وادار به پنهان کاری میکنند.
علاوه بر ثریا زنان جوان نسل بعد از او نیز در سریال بازنمایی یافتهاند؛ زنانی که توسط نسل ثریا پرورش یافتهاند و دارای ویژگی مشترک پرخاشگری نسبت به همسر هستند پرخاشگری که ریشه در مطالبات آنها دارد. ویژگی دوم آنها تجمل گرایی است که هدف غایی از زندگیشان محسوب میشود و برای آن دیگران را تحت فشار قرار میدهند. این سریال دو سر طیف زنان را نشان میدهد زجر کشیده و ناتوان، پرخاشگر و مطالبه گر. در سمت دیگر و در مقابل این دو طیف از زنان دو طیف از مردان قرار دارند که یا به زنان ستم کردهاند و یا مطیع آنها هستند. رفتار نسل دوم زنان واکنشی است نسبت به آنچه مردان با نسل پیشین انجام دادهاند و برای پیشگیری از آن.
این سریال قصد دارد نقش مرد را در خانواده برجسته کند؛ یک خانواده کامل نیاز به وجود مرد دارد و فقدان او در بیپاسخ ماندن نیاز عاطفی زن و نقص تربیتی فرزندان آشکار میشود. اما در راستای رسیدن به این هدف دچار مشکلاتی از جمله نزول جایگاه زن است. بیتوجه به این امر که اگر نیاز عاطفی، نیازی حقیقی باشد در زنان دارای منزلت اجتماعی بالا نیز وجود دارد. ضمن اینکه با خلاصه کردن ویژگیهای زن در ظاهر او نیاز مرد به زن نیز به مرتبهای پایین نزول پیدا کرده است. اشکال دیگر اینکه، تصویر دو قطبی ارائه شده از زن علاوه بر اینکه خلاف واقعیت موجود جامعه است با الگویی که اسلام از زن ارائه کرده نیز فاصله بسیاری دارد.
منبع: نشریه رسانه انقلاب