به گزارش صراط، با گذشت چند ماه از بیانات حکیمانه مقام
معظم رهبری درباره اقتصاد مقاومتی و برداشت های ناقص و بعضاً نادرست
مخاطبان ، بر آن شدم که به عنوان یک معلم اقتصاد در حد بضاعت خود، در
تبیین این مهم گامی هر چند کوچک بردارم.
علم اقتصاد علم تخصیص منابع محدود به خواسته های نامحدود بشری است و عاملان اقتصادی به دو دسته تولیدکنندگان کالا و خدمات و مصرف کنندگان آنها تقسیم می شوند. این عوامل از دو سطح و افق قابل بررسی هستند یکی زمانیکه از زاویه دید بنگاههای اقتصادی درگیر در جامعه اقتصادی می نگریم و رفتارهای واحدهای انفرادی مانند مصرف کننده و تولیدکننده کالایی خاص را مورد مطالعه قرار می دهیم (اقتصاد خرد) و یکی زمانیکه از زاویه دید یک "دولت" به عملکرد کل اقتصاد و موضوعاتی نظیر تولیدکل، مصرف کل، سرمایه گذاری کل، پس انداز کل، متوسط سطح قیمتها، حل رکود و بیکاری و مقابله با تورم می پردازیم (اقتصاد کلان).
اقتصاد کلان روابط بین بخشهای اقتصادی و متغیرهای اقتصادی را تشریح می کند و چگونگی ارتباط فعالیتهای تولیدی و مصرفی اقتصاد و چگونگی ایجاد درآمد و تبدیل شدن درآمد به مخارج مربوط به کالاها و خدمات را مورد بحث قرار می دهد. یعنی دولت به جای پرداختن به عرضه، تقاضا و قیمت یک کالا یا درآمد، مصرف و پس انداز یک فرد، به عرضه و تقاضا ، درآمد کل و مصرف کل و پس انداز کل جامعه می پردازد.
با توجه به توضیحات داده شده، واضح است که اقتصاد مقاومتی یک نظام اقتصادی مجزا نیست. یک مدل اقتصادی کلاسیک نیست بلکه جریانی مهندسی شده از تولید و درآمد ملی و مصرف ملی است که باعث تعادل در بازارهای اقتصاد کلان می گردد و با استفاده از ظرفیت های تشویقی و برانگیختگی های ملی و دینی درصدد است ضریب نفوذ خود را تا پائین ترین لایه های اقتصاد خرد و بنگاههای کوچک اقتصادی و خانوارها، گسترش دهد.
تعادل در بازارهای اقتصاد کلان یعنی تعادل در بازار کالا و خدمات + تعادل در بازارمالی (بازار پول و اوراق قرضه) + تعادل در بازار نیروی کار + تعادل در بازار ارز.
دولتها متناسب با توانایی اقتصادی (پتانسیل + قوه) و شرایط سیاسی و موقعیت بیت المللی خود به سمت تعادل مذکور در حرکتند و هریک روش و خط مشی کارشناسی شده ای را جهت نیل به تعادل مذکور برمی گزینند و با وزن دهی به نقش کلان ابزارهای این حرکت نظیر سرمایه فیزیکی، سرمایه انسانی و تکنولوژی مسیر خود را بر می گزینند.
حال با توجه به اینکه ایران در هیچکدام از "ابزارهای" چندگانه فوق مشکل قابل توجه و غیرقابل حل ندارد و بطور کلی در حوزه امکانات بالقوه سرمایه ای اعم از ذخایر مادی و انسانی، از توانمندی های بسیاری برخوردار است به نظر می رسد توانمندی نیل به تعادل اقتصادی مطلوب، امری میسر است.
ابزارها و عوامل توسعه و تعادل اقتصادی بطور کلی به دو دسته عوامل سخت افزاری نظیر سرمایه فیزیکی و مادی و عوامل نرم افزاری نظیر سرمایه انسانی، سازمان، انضباط و قانونمندی تقسیم می شوند . مطالعه سرگذشت و کارنامه دولتها موید این نکته است که همواره کشورهایی که به تقویت عوامل نرم افزاری توسعه و تعادل اقتصادی پرداخته اند بسیار موفق تر از کشورهایی بوده اند که به تقویت عوامل سخت افزاری نظیر سرمایه فیزیکی پرداخته اند.
اقتصاد مقاومتی الگویی است که در صدد است با محوریت توسعه منابع انسانی، انضباط و قانونمندی رشد و پایداری اقتصادی را برقرار سازد زیرا محوریت منابع مادی نتایج مایوس کننده ای نظیر بحران در نظام تصمیم گیری، بحران در سازمان و انضباط و مابقی مسایل اقتصادی و اجتماعی به تبع این بحران ها در پی دارد. آنها که این بحران ها را پشت سر گذاشته اند و به انسجام و انضباط در تصمیم گیری نایل آمده اند این هنر را پیدا کرده اند که بر فقدان منابع طبیعی و مادی و یا کمبود آن غلبه کنند و کارنامه ای درخشان در معرض دید جهانیان بگذارند.
اقتصاد مقاومتی یعنی عمیق تر، منسجم تر و علمی تر شدن تدبیرها، تا اولاً نابسامانی ها اگر کاهش نیابند لااقل گسترش پیدا نکنند و سپس با وقوف کامل بر توانمندیها و داشته ها و سازمان دهی صحیح، حرکت به سمت قله ها تسریع گردد.
تشبیه بسیار رسا و گویای مقام معظم رهبری و ذکر مثال جنگ احزاب که عینی ترین نمونه تدبیر و تکیه بر سرمایه های انسانی و رای عقلا و دور اندیشی رسول ا... می باشد بهترین تبیین کننده شرایط امروز اقتصاد ایران است. در حالیکه عوامل سخت افزاری قوای اسلام بسیار کمتر از کفار بود و مقایسه منابع مادی مسلمین با کفار، شکست مسلمین را حتمی می نمود، عوامل نرم افزاری شامل تدبیر، برنامه و سازمان و انضباط مسلمین عامل پیروزی قاطع و کوبنده اسلام شد.
اینک در شرایطی که تحریم ها و فشارهای همه جانبه و ناجوانمردانه استکبار جهانی و توسل به امکانات سخت افزاری غرب، شرایطی نظیر جنگ احزاب را تداعی می کند و تمامی کفر به جنگ اسلام آمده است باید به "تدبیر" روی آورد. در آن نبرد حساس، پیامبر(ص) سخنان و راهکار تک تک یاران خویش را شنید و بهترین را برگزید. جبهه اسلام بر میزان توانایی سخت افزاری و نرم افزاری خویش کاملاً واقف بود، قوای خود را به درستی استفاده نمود، راههای نفوذ دشمن را به طور کامل مسدود کرد، مرعوب برتری سخت افزاری دشمن نشد و در فرصت مناسب ضربه نهایی را وارد و اردوگاه دشمن را متفرق نمود. این الگو با توجه به شرایط امروز تحریم ها و فشارهای بین المللی به طور کامل توسط ایران اسلامی قابل پیاده سازی است.
علم اقتصاد علم تخصیص منابع محدود به خواسته های نامحدود بشری است و عاملان اقتصادی به دو دسته تولیدکنندگان کالا و خدمات و مصرف کنندگان آنها تقسیم می شوند. این عوامل از دو سطح و افق قابل بررسی هستند یکی زمانیکه از زاویه دید بنگاههای اقتصادی درگیر در جامعه اقتصادی می نگریم و رفتارهای واحدهای انفرادی مانند مصرف کننده و تولیدکننده کالایی خاص را مورد مطالعه قرار می دهیم (اقتصاد خرد) و یکی زمانیکه از زاویه دید یک "دولت" به عملکرد کل اقتصاد و موضوعاتی نظیر تولیدکل، مصرف کل، سرمایه گذاری کل، پس انداز کل، متوسط سطح قیمتها، حل رکود و بیکاری و مقابله با تورم می پردازیم (اقتصاد کلان).
اقتصاد کلان روابط بین بخشهای اقتصادی و متغیرهای اقتصادی را تشریح می کند و چگونگی ارتباط فعالیتهای تولیدی و مصرفی اقتصاد و چگونگی ایجاد درآمد و تبدیل شدن درآمد به مخارج مربوط به کالاها و خدمات را مورد بحث قرار می دهد. یعنی دولت به جای پرداختن به عرضه، تقاضا و قیمت یک کالا یا درآمد، مصرف و پس انداز یک فرد، به عرضه و تقاضا ، درآمد کل و مصرف کل و پس انداز کل جامعه می پردازد.
با توجه به توضیحات داده شده، واضح است که اقتصاد مقاومتی یک نظام اقتصادی مجزا نیست. یک مدل اقتصادی کلاسیک نیست بلکه جریانی مهندسی شده از تولید و درآمد ملی و مصرف ملی است که باعث تعادل در بازارهای اقتصاد کلان می گردد و با استفاده از ظرفیت های تشویقی و برانگیختگی های ملی و دینی درصدد است ضریب نفوذ خود را تا پائین ترین لایه های اقتصاد خرد و بنگاههای کوچک اقتصادی و خانوارها، گسترش دهد.
تعادل در بازارهای اقتصاد کلان یعنی تعادل در بازار کالا و خدمات + تعادل در بازارمالی (بازار پول و اوراق قرضه) + تعادل در بازار نیروی کار + تعادل در بازار ارز.
دولتها متناسب با توانایی اقتصادی (پتانسیل + قوه) و شرایط سیاسی و موقعیت بیت المللی خود به سمت تعادل مذکور در حرکتند و هریک روش و خط مشی کارشناسی شده ای را جهت نیل به تعادل مذکور برمی گزینند و با وزن دهی به نقش کلان ابزارهای این حرکت نظیر سرمایه فیزیکی، سرمایه انسانی و تکنولوژی مسیر خود را بر می گزینند.
حال با توجه به اینکه ایران در هیچکدام از "ابزارهای" چندگانه فوق مشکل قابل توجه و غیرقابل حل ندارد و بطور کلی در حوزه امکانات بالقوه سرمایه ای اعم از ذخایر مادی و انسانی، از توانمندی های بسیاری برخوردار است به نظر می رسد توانمندی نیل به تعادل اقتصادی مطلوب، امری میسر است.
ابزارها و عوامل توسعه و تعادل اقتصادی بطور کلی به دو دسته عوامل سخت افزاری نظیر سرمایه فیزیکی و مادی و عوامل نرم افزاری نظیر سرمایه انسانی، سازمان، انضباط و قانونمندی تقسیم می شوند . مطالعه سرگذشت و کارنامه دولتها موید این نکته است که همواره کشورهایی که به تقویت عوامل نرم افزاری توسعه و تعادل اقتصادی پرداخته اند بسیار موفق تر از کشورهایی بوده اند که به تقویت عوامل سخت افزاری نظیر سرمایه فیزیکی پرداخته اند.
اقتصاد مقاومتی الگویی است که در صدد است با محوریت توسعه منابع انسانی، انضباط و قانونمندی رشد و پایداری اقتصادی را برقرار سازد زیرا محوریت منابع مادی نتایج مایوس کننده ای نظیر بحران در نظام تصمیم گیری، بحران در سازمان و انضباط و مابقی مسایل اقتصادی و اجتماعی به تبع این بحران ها در پی دارد. آنها که این بحران ها را پشت سر گذاشته اند و به انسجام و انضباط در تصمیم گیری نایل آمده اند این هنر را پیدا کرده اند که بر فقدان منابع طبیعی و مادی و یا کمبود آن غلبه کنند و کارنامه ای درخشان در معرض دید جهانیان بگذارند.
اقتصاد مقاومتی یعنی عمیق تر، منسجم تر و علمی تر شدن تدبیرها، تا اولاً نابسامانی ها اگر کاهش نیابند لااقل گسترش پیدا نکنند و سپس با وقوف کامل بر توانمندیها و داشته ها و سازمان دهی صحیح، حرکت به سمت قله ها تسریع گردد.
تشبیه بسیار رسا و گویای مقام معظم رهبری و ذکر مثال جنگ احزاب که عینی ترین نمونه تدبیر و تکیه بر سرمایه های انسانی و رای عقلا و دور اندیشی رسول ا... می باشد بهترین تبیین کننده شرایط امروز اقتصاد ایران است. در حالیکه عوامل سخت افزاری قوای اسلام بسیار کمتر از کفار بود و مقایسه منابع مادی مسلمین با کفار، شکست مسلمین را حتمی می نمود، عوامل نرم افزاری شامل تدبیر، برنامه و سازمان و انضباط مسلمین عامل پیروزی قاطع و کوبنده اسلام شد.
اینک در شرایطی که تحریم ها و فشارهای همه جانبه و ناجوانمردانه استکبار جهانی و توسل به امکانات سخت افزاری غرب، شرایطی نظیر جنگ احزاب را تداعی می کند و تمامی کفر به جنگ اسلام آمده است باید به "تدبیر" روی آورد. در آن نبرد حساس، پیامبر(ص) سخنان و راهکار تک تک یاران خویش را شنید و بهترین را برگزید. جبهه اسلام بر میزان توانایی سخت افزاری و نرم افزاری خویش کاملاً واقف بود، قوای خود را به درستی استفاده نمود، راههای نفوذ دشمن را به طور کامل مسدود کرد، مرعوب برتری سخت افزاری دشمن نشد و در فرصت مناسب ضربه نهایی را وارد و اردوگاه دشمن را متفرق نمود. این الگو با توجه به شرایط امروز تحریم ها و فشارهای بین المللی به طور کامل توسط ایران اسلامی قابل پیاده سازی است.