به گزارش صراط : جنبش عدم تعهد با توجه به جایگاهی که در معادلات بینالملل دارد و
همچنین تعداد اعضای آن، بعد از سازمان ملل متحد بزرگترین سازمان بینالمللی
محسوب میشود و از جایگاه ویژهای در معادلات بینالملل برخوردار است. به
همین دلیل برگزاری اجلاس سران جنبش عدم تعهد در هر کشوری میتواند بُرد
دیپلماتیک آن کشور را افزایش دهد. در مورد ایران این امر از اهمیت بیشتری
برخوردار است. زیرا در چند سال اخیر آمریکا، اسراییل و برخی کشورهای غربی
تبلیغات گستردهای انجام دادهاند که نشان دهند تحریمها ایران را در عرصه
بینالمللی منزوی کرده است.
اکنون برگزاری این نشست در ایران و حضور تعداد قابل توجهی از رؤسای جمهور و سران کشورهای مختلف عضو و ناظر این جنبش در تهران نشاندهنده بیاثر بودن این تحریمها و تبلیغات است و نکته دوم اینکه این اجلاس فرصت مناسبی است که ایران بتواند رایزنیهای خود را با کشورهای مختلف انجام دهد تا بتواند برخی از فشارهای بینالمللی را کاهش دهد و همچنین با توجه به اینکه ایران همواره در مسائل جهانی دارای نظرات و پیشنهادهای مخصوص به خود است، برگزاری این نشست فرصت مناسبی است تا این نظرات را با دو سوم اعضای سازمان ملل در میان بگذارد و در حالیکه این نشست پیش از نشست سالانه سازمان ملل برگزار خواهد شد، پژواک نظرات ایران در این نشست به خوبی در صحن سازمان ملل منعکس خواهد شد؛ ضمن اینکه حداقل دستاورد این اجلاس را میتوان کسب پرستیژ بین الملی در میان کشورهای منطقه توصیف کرد.
پرونده هستهای ایران بیش از یک دهه است که در جریان است و در این مدت با توجه به تبلیغات گسترده رسانههای غربی در تهدید تلقی کردن ایران برای صلح و امنیت جهانی، همواره گروه نم از حقوق هستهای ایران دفاع کرده است. در موضوعاتی مانند حقوق بشر کشورهای غربی همواره ایران و دیگر کشورهای اسلامی را مورد اتهام قرار دادهاند که این موضوع نیز در این اجلاس قابل طرح است. همچنین مسائلی مانند تروریسم و اتهاماتی که متوجه ایران است، میتواند در این اجلاس مورد توجه قرار گیرد و جنبش عدم تعهد میتواند با اتخاذ موضع مناسب، این تهدیدات و اتهامات را بیاثر کند. در سالهای اخیر ایران در موضوعاتی نظیر خلع سلاح هستهای و عاریسازی دنیا از سلاح هسته ای فعالیتهای زیادی را انجام داده است که میتواند از ظرفیت جنبش برای پیشبرد این موضوعات هم استفاده کند. اعلام این مواضع و نمایان شدن شکاف میان کشورهای دنیا با قدرتهای غربی از اهمیت بالایی برخوردار است و طبیعی است که ایران بهعنوان میزبان این اجلاس میتواند با جهتدهی به بحثها، از جایگاهی که در میان اعضا دارد در جهت پیشبرد اهداف جنبش عدم تعهد استفاده کند.
«نه شرقی؛ نه غربی» شعار جنبش عدم تعهد
جنبش عدم تعهد ابتدا در زمان جنگ سرد میان دو قدرت غرب و شرق شکل گرفت و بانیان اصلی این جنبش معتقد بودند که در میان دعوای این دو قدرت جهانی باید بیطرف باشیم و به نوعی دخالت ما موجب میشود که در دعوای دو فیل بزرگ ما له شویم! طبیعتا کشورهایی که در آن زمان عضو پیمانهای نظامی بودند، نمیتوانستد عضو جنبش عدم تعهد شوند. مثلا کشورهایی نظیر ترکیه که عضو پیمان ناتو بودند، نمیتوانستند عضو شوند و یا کشورهایی که عضو پیمانهایی نظیر ورشو و سیتو بودند، حق عضویت در جنبش عدم تعهد را نداشتند. در آن مقطع ایران نیز عضو پیمان سنتو بود که با پیروزی انقلاب اسلامی در ایران و همچنین انحلال پیمان سنتو، شرایط برای عضویت ایران در این جنبش فراهم شد. ضمن اینکه در آن زمان شعار ایران «نه شرقی؛ نه غربی» بود و این به آن معنا بود که ایران خواهان استقلال است و وابستگی به بلوک شرق یا غرب را نمیتواند بپذیرد. این نگاه، نزدیکترین نگاه به جنبش عدم تعهد بود و حتی از خواستههای جنبش نیز متعالیتر بود. این جنبش نزدیکترین سازمانی بود که با موضوعاتی نظیر حمایت از مستضعفان و عدالت جهانی قرابت داشت.
ایران با وجود اینکه در زمان جنگ تحمیلی همواره از سوی عراق، کشورهای عربی منطقه و کشورهایی نظیر یوگسلاوی تحت فشار بود ولی همواره یکی از اعضای فعال این جنبش محسوب میشد و تا کنون در راستای انسجام فعالیتهای جنبش و کارآمدی بیشتر آن تلاشهای زیادی انجام داده است تا این جنبش بتواند با استقلال خود در مناسبات و مدیریت جهانی نقش بسزایی را ایفا کند.
جبهه غربی- عربی علیه اجلاس
اینکه کشوری نشست را تحریم کند و شرکت نکند بسیار بعید است و همه کشورهای عضو و ناظر این جنبش شرکت خواهند کرد. اما مهم آن است که در چه سطحی در این اجلاس شرکت میکنند. لابیهای گستردهای از سوی رژیم صهیونیستی و آمریکا صورت گرفته است تا برخی کشورها را از شرکت در این اجلاس منصرف کنند اما با توجه به اطلاعات و اخبار موجود کشورهای بسیاری در این اجلاس در عالیترین سطح شرکت خواهند کرد و حتی شخصیتهایی نظیر بان کی مون دبیرکل سازمان ملل متحد برای شرکت در این اجلاس اعلام آمادگی کردهاند. اما این سنگاندازی از سوی برخی رژیمهای عربی منطقه نیز وجود دارد که در رایزنی با دیگر کشورها تلاش میکنند تا کشورها یا در اجلاس تهران شرکت نکنند و یا سطح حضورشان در این اجلاس تقلیل پیدا کند تا ایران نتواند با برگزاری این نشست در دنیا و بهویژه منطقه مانور خوبی ارائه دهد.
به لحاظ پروتکلهای این جنبش، مصر چون رییس گذشته این جنبش بوده است و ریاست آن را باید در تهران به ایران تحویل دهد، باید در سطح رییسجمهوری در تهران حاضر شود اما از سوی دیگر آمریکا فشار بسیار زیادی بر مصر وارد کرده است تا رییسجمهوری این کشور را از حضور در این اجلاس منصرف کند. حضور آقای مرسی در تهران از آن جهت مهم است که وحدت بین کشورهای عضو جنبش را بیشتر خواهد کرد. در ساختار جنبش، گروهی بهعنوان تروئیکای عدم تعهد تشکیل میشود که متشکل از رؤسای حال حاضر، سابق و اسبق جنبش عدم تعهد است و وظیفه سیاستگذاری و پیگیری مصوبات را بر عهده دارد. آقای مرسی بهعنوان رییس سابق این جنبش عضو این تروئیکا محسوب میشود که میتواند موجب همگرایی بیشتر تهران و قاهره شود.
مهمترین تمایز نشست تهران با دیگر نشستهای جنبش این است که این نشست در کشوری برگزار میشود که در سطح بینالمللی با غرب بهویژه آمریکا داری چالشهای اساسی است و بسیاری از اعضای جنبش در سالهای اخیر دچار محافظهکاری شدهاند و مواضع قبل را ندارند. به همین دلیل قدرتهای غربی نگران هستند که این نشست به یک نشست کلیدی و اثرگذار تبدیل شود
اکنون برگزاری این نشست در ایران و حضور تعداد قابل توجهی از رؤسای جمهور و سران کشورهای مختلف عضو و ناظر این جنبش در تهران نشاندهنده بیاثر بودن این تحریمها و تبلیغات است و نکته دوم اینکه این اجلاس فرصت مناسبی است که ایران بتواند رایزنیهای خود را با کشورهای مختلف انجام دهد تا بتواند برخی از فشارهای بینالمللی را کاهش دهد و همچنین با توجه به اینکه ایران همواره در مسائل جهانی دارای نظرات و پیشنهادهای مخصوص به خود است، برگزاری این نشست فرصت مناسبی است تا این نظرات را با دو سوم اعضای سازمان ملل در میان بگذارد و در حالیکه این نشست پیش از نشست سالانه سازمان ملل برگزار خواهد شد، پژواک نظرات ایران در این نشست به خوبی در صحن سازمان ملل منعکس خواهد شد؛ ضمن اینکه حداقل دستاورد این اجلاس را میتوان کسب پرستیژ بین الملی در میان کشورهای منطقه توصیف کرد.
پرونده هستهای ایران بیش از یک دهه است که در جریان است و در این مدت با توجه به تبلیغات گسترده رسانههای غربی در تهدید تلقی کردن ایران برای صلح و امنیت جهانی، همواره گروه نم از حقوق هستهای ایران دفاع کرده است. در موضوعاتی مانند حقوق بشر کشورهای غربی همواره ایران و دیگر کشورهای اسلامی را مورد اتهام قرار دادهاند که این موضوع نیز در این اجلاس قابل طرح است. همچنین مسائلی مانند تروریسم و اتهاماتی که متوجه ایران است، میتواند در این اجلاس مورد توجه قرار گیرد و جنبش عدم تعهد میتواند با اتخاذ موضع مناسب، این تهدیدات و اتهامات را بیاثر کند. در سالهای اخیر ایران در موضوعاتی نظیر خلع سلاح هستهای و عاریسازی دنیا از سلاح هسته ای فعالیتهای زیادی را انجام داده است که میتواند از ظرفیت جنبش برای پیشبرد این موضوعات هم استفاده کند. اعلام این مواضع و نمایان شدن شکاف میان کشورهای دنیا با قدرتهای غربی از اهمیت بالایی برخوردار است و طبیعی است که ایران بهعنوان میزبان این اجلاس میتواند با جهتدهی به بحثها، از جایگاهی که در میان اعضا دارد در جهت پیشبرد اهداف جنبش عدم تعهد استفاده کند.
«نه شرقی؛ نه غربی» شعار جنبش عدم تعهد
جنبش عدم تعهد ابتدا در زمان جنگ سرد میان دو قدرت غرب و شرق شکل گرفت و بانیان اصلی این جنبش معتقد بودند که در میان دعوای این دو قدرت جهانی باید بیطرف باشیم و به نوعی دخالت ما موجب میشود که در دعوای دو فیل بزرگ ما له شویم! طبیعتا کشورهایی که در آن زمان عضو پیمانهای نظامی بودند، نمیتوانستد عضو جنبش عدم تعهد شوند. مثلا کشورهایی نظیر ترکیه که عضو پیمان ناتو بودند، نمیتوانستند عضو شوند و یا کشورهایی که عضو پیمانهایی نظیر ورشو و سیتو بودند، حق عضویت در جنبش عدم تعهد را نداشتند. در آن مقطع ایران نیز عضو پیمان سنتو بود که با پیروزی انقلاب اسلامی در ایران و همچنین انحلال پیمان سنتو، شرایط برای عضویت ایران در این جنبش فراهم شد. ضمن اینکه در آن زمان شعار ایران «نه شرقی؛ نه غربی» بود و این به آن معنا بود که ایران خواهان استقلال است و وابستگی به بلوک شرق یا غرب را نمیتواند بپذیرد. این نگاه، نزدیکترین نگاه به جنبش عدم تعهد بود و حتی از خواستههای جنبش نیز متعالیتر بود. این جنبش نزدیکترین سازمانی بود که با موضوعاتی نظیر حمایت از مستضعفان و عدالت جهانی قرابت داشت.
ایران با وجود اینکه در زمان جنگ تحمیلی همواره از سوی عراق، کشورهای عربی منطقه و کشورهایی نظیر یوگسلاوی تحت فشار بود ولی همواره یکی از اعضای فعال این جنبش محسوب میشد و تا کنون در راستای انسجام فعالیتهای جنبش و کارآمدی بیشتر آن تلاشهای زیادی انجام داده است تا این جنبش بتواند با استقلال خود در مناسبات و مدیریت جهانی نقش بسزایی را ایفا کند.
جبهه غربی- عربی علیه اجلاس
اینکه کشوری نشست را تحریم کند و شرکت نکند بسیار بعید است و همه کشورهای عضو و ناظر این جنبش شرکت خواهند کرد. اما مهم آن است که در چه سطحی در این اجلاس شرکت میکنند. لابیهای گستردهای از سوی رژیم صهیونیستی و آمریکا صورت گرفته است تا برخی کشورها را از شرکت در این اجلاس منصرف کنند اما با توجه به اطلاعات و اخبار موجود کشورهای بسیاری در این اجلاس در عالیترین سطح شرکت خواهند کرد و حتی شخصیتهایی نظیر بان کی مون دبیرکل سازمان ملل متحد برای شرکت در این اجلاس اعلام آمادگی کردهاند. اما این سنگاندازی از سوی برخی رژیمهای عربی منطقه نیز وجود دارد که در رایزنی با دیگر کشورها تلاش میکنند تا کشورها یا در اجلاس تهران شرکت نکنند و یا سطح حضورشان در این اجلاس تقلیل پیدا کند تا ایران نتواند با برگزاری این نشست در دنیا و بهویژه منطقه مانور خوبی ارائه دهد.
به لحاظ پروتکلهای این جنبش، مصر چون رییس گذشته این جنبش بوده است و ریاست آن را باید در تهران به ایران تحویل دهد، باید در سطح رییسجمهوری در تهران حاضر شود اما از سوی دیگر آمریکا فشار بسیار زیادی بر مصر وارد کرده است تا رییسجمهوری این کشور را از حضور در این اجلاس منصرف کند. حضور آقای مرسی در تهران از آن جهت مهم است که وحدت بین کشورهای عضو جنبش را بیشتر خواهد کرد. در ساختار جنبش، گروهی بهعنوان تروئیکای عدم تعهد تشکیل میشود که متشکل از رؤسای حال حاضر، سابق و اسبق جنبش عدم تعهد است و وظیفه سیاستگذاری و پیگیری مصوبات را بر عهده دارد. آقای مرسی بهعنوان رییس سابق این جنبش عضو این تروئیکا محسوب میشود که میتواند موجب همگرایی بیشتر تهران و قاهره شود.
مهمترین تمایز نشست تهران با دیگر نشستهای جنبش این است که این نشست در کشوری برگزار میشود که در سطح بینالمللی با غرب بهویژه آمریکا داری چالشهای اساسی است و بسیاری از اعضای جنبش در سالهای اخیر دچار محافظهکاری شدهاند و مواضع قبل را ندارند. به همین دلیل قدرتهای غربی نگران هستند که این نشست به یک نشست کلیدی و اثرگذار تبدیل شود