به گزارش صراط به نقل از گسترش، کمبود منابع مالی، افزایش هزینه‌های ساخت‌وساز، ضعف نظارت، تغییرات مدیریتی و ناهماهنگی‌های بین دستگاهی از مهم‌ترین عوامل عقب‌افتادگی این پروژه ملی محسوب می‌شوند. بسیاری از متقاضیان که سال‌ها پیش مبالغی را به امید خانه‌دار شدن پرداخت کرده‌اند، امروز با پروژه‌هایی نیمه‌کاره، بلاتکلیفی طولانی و نبود زمان دقیق برای تحویل روبه‌رو هستند؛ مسأله‌ای که نه تنها اعتماد عمومی را تحت تأثیر قرار داده، بلکه فشار اقتصادی و روانی قابل‌توجهی را نیز بر خانوارها تحمیل کرده است.
از سوی دیگر، تغییرات مداوم در قیمت مصالح ساختمانی و نوسان نرخ ارز باعث شده هزینه‌های پیش‌بینی‌شده اولیه پروژه به‌طور چشمگیری افزایش یابد و ادامه روند ساخت بدون تأمین مالی جدید امکان‌پذیر نباشد. این شرایط برخی پیمانکاران را به مرز توقف کار یا کاهش سرعت اجرای پروژه رسانده و انگیزه اولیه را به شدت تضعیف کرده است.
همچنین مشکلات مربوط به زیرساخت‌ها از جمله تأمین آب، برق، گاز، انشعابات و خدمات شهری در بسیاری از شهرک‌های در دست ساخت، روند بهره‌برداری را پیچیده‌تر کرده است. در برخی پروژه‌ها ساختمان‌ها به مرحله سفت‌کاری یا حتی نازک‌کاری رسیده‌اند، اما نبود زیرساخت‌های لازم باعث شده امکان سکونت فراهم نباشد و واحدها عملاً بلااستفاده باقی بمانند.
بروکراسی اداری و تعلل در صدور مجوزها نیز یکی از چالش‌های اصلی این طرح محسوب می‌شود. اختلاف‌نظر میان دستگاه‌های دولتی، شهرداری‌ها، بانک‌ها و نهادهای ناظر موجب شده زمان‌بندی اجرای پروژه از حالت استاندارد خارج شده و هیچ جدول دقیق و قابل اتکایی برای تحویل نهایی اعلام نشود.
بلاتکلیفی هزاران متقاضی در سایه کندی ساخت
در کنار این مشکلات، بسیاری از متقاضیان از نحوه اطلاع‌رسانی نیز ناراضی هستند. آن‌ها معتقدند که سامانه‌های رسمی و مسئولان پروژه اطلاعات به‌روز و شفاف در مورد پیشرفت فیزیکی، هزینه‌های جدید یا برنامه زمان‌بندی ارائه نمی‌کنند و این مسأله نگرانی و بی‌اعتمادی را افزایش داده است.
در مجموع، اگرچه طرح نهضت ملی مسکن یکی از بزرگ‌ترین برنامه‌های حمایتی دولت در حوزه تأمین مسکن محسوب می‌شود، اما موفقیت آن به اجرای دقیق، برنامه‌ریزی مالی پایدار، شفافیت در اطلاع‌رسانی و کاهش بروکراسی وابسته است؛ در غیر این صورت، احتمال دارد این طرح نیز همانند برخی طرح‌های گذشته به اهداف کامل خود دست پیدا نکند و تنها به یک تجربه نیمه‌تمام دیگر در تاریخ پروژه‌های ساخت‌وساز دولتی تبدیل شود.
بر اساس آمار وزارت راه و شهرسازی تاکنون عملیات ساخت حدود ۶۶۳ هزار واحد نهضت ملی مسکن آغاز شده و ۷۵ هزار واحد به مرحله اتمام کارهای پایانی رسیده است.
بررسی آمار رسمی وزارت راه و شهرسازی تا ۲۶ آبان‌ماه ۱۴۰۴ از عملکرد دولت در پروژه‌های حمایتی مسکن در زمین‌های ۹۹ ساله نشان می‌دهد ۵۱۳ هزار و ۸۸۵ واحد دارای قرارداد مشارکت مدنی هستند.
پروانه ساختمانی ۷۴۲ هزار واحد نهضت ملی مسکن صادر شد
از زمان شروع طرح اقدام ملی در سال ۱۳۹۸ تا اول شهریور ۱۴۰۳ بالغ بر ۳۶۲ هزار و ۹۴۰ واحد دارای قرارداد بودند. طی دوره فعالیت دولت چهاردهم قرارداد مشارکت مدنی ۱۵۰ هزار و ۹۴۵ واحد امضا شده است. این عملکرد معادل ۲۹.۳۷ درصد کل واحدهای دارای قرارداد است.
تاکنون برای ۷۴۱ هزار و ۷۹۲ واحد پروانه ساختمانی صادر شده که سهم دولت چهاردهم از این رقم، ۲۵۰ هزار و ۲۷۰ واحد، معادل ۳۳.۷۴ درصد از کل واحدها بوده است.
عملیات اجرایی ۶۶۲ هزار و ۳۳۲ واحد نهضت ملی مسکن آغاز شده که تا اول شهریور سال قبل ۵۳۸ هزار و ۱۸۳ واحد و در دولت چهاردهم ۱۲۴ هزار و ۱۴۹ واحد بوده است. این عدد معادل ۱۸.۷۴ درصد از کل واحدهای شروع شده است.
تا ۲۶ آبان‌ماه فونداسیون ۵۳۰ هزار و ۸۶۸ واحد به اتمام رسیده که از این تعداد سهم دولت چهاردهم ۱۴۶ هزار و ۵۸ واحد معادل ۲۷.۵۱ درصد بوده است.
همچنین اسکلت و سقف ۳۵۷ هزار و ۵۲۱ واحد به اتمام رسیده که از این تعداد تا قبل از دولت چهاردهم ۱۹۱ هزار و ۹۳۲ واحد به این مرحله رسیده و سهم دولت کنونی ۱۶۵ هزار و ۵۸۹ واحد معادل ۴۶.۳۲ درصد کل واحدها بوده است.
در مجموع ۱۷۶ هزار و ۲۲۹ واحد به مرحله اتمام سفت‌کاری رسیده که سهم دولت چهاردهم ۹۸ هزار و ۸۳۶ واحد معادل ۵۶.۰۸ درصد بوده است.
از کل واحدهای در دست ساخت نهضت ملی مسکن تاکنون ۱۱۳ هزار و ۷۸۲ واحد به مرحله نازک‌کاری رسیده که سهم دولت چهاردهم ۷۵ هزار و ۶۳۴ واحد، معادل ۶۶.۴۷ درصد است.
از ابتدای ساخت واحدها (سال ۱۳۹۸) تا ۲۶ آبان‌ماه ۱۴۰۴ در مجموع ۷۵ هزار و ۵۲۷ واحد به مرحله «اتمام کارهای پایانی» رسیده‌اند که از این رقم، ۵۴ هزار و ۲۱۸ واحد، معادل ۷۱.۷۹ درصد در دولت چهاردهم انجام شده است.