به گزارش صراط به نقل از مهر، سید عباس عراقچی وزیر امور خارجه در برنامه گفتگوی ویژه خبری در خصوص شروط سه کشور اروپایی در مذاکرات تمدید ماشه گفت: دو موضوع باید از یکدیگر تفکیک شوند؛ یکی گفتگوهای ما با سه کشور اروپایی که همواره جریان داشته. این سه کشور هنوز در ظاهر مدعی هستند که عضو برجام هستند. ما در سال‌های گذشته مرتب با این‌ها جلساتی را داشتیم و این‌ها ادامه داشته حتی در طول جنگ ۱۲ روزه من سفری را رأی شرکت در چند کنفرانس بین‌المللی داشتم از جمله در ژنو با وزرای خارجه سه کشور و نماینده عالی اتحادیه اروپا. بعد از پایان جنگ همین صحبت‌ها با آنها ادامه پیدا کرد.
وی افزود: یکی از اختلافات اصلی ما با آنها بحث ساز و کار موسوم به اسنپ بک است که آنها همواره تهدید می‌کردند که از این ساز و کار استفاده خواهند کرد و ما و روسیه و چین معتقد بودیم که این‌ها چنین حقی را ندارند و مکاتبات ما برای اثبات اینکه این‌ها به لحاظ حقوقی چنین حقی ندارند همچنان نیز ادامه دارد و این یک دعوای حقوقی و سیاسی است.
عراقچی عنوان کرد: در مقطع این‌ها شرایطی را گذاشتند که اگر محقق شود، این ساز و کار را تمدید کنند که این شروط مورد قبول ما واقع نشد. ما اساساً اعتقاد نداریم که این‌ها چنین حقی را دارند و وقتی حق چنین کاری را ندارند طبیعتاً حق تمدید آن را نیز نخواهند داشت. همچنین شروط آنها غیر واقعی و غیر عاقلانه بود و مطابق منافع ملی ما هم نبود. این دعوا همچنان ادامه دارد و نمایندگی ما در شورای امنیت در نیویورک به شدت فعال است در همکاری نزدیک با نمایندگی‌های روسیه و چین و برخی کشورهای دیگر که با ما همراه هستند، قرار دارند.
عراقچی با تاکید بر اینکه ما به شروط سه کشور اروپایی وقعی نگذاشتیم در خصوص همکاری با آژانس بین المللی انرژی اتمی گفت: همکاری ما با آژانس مقوله‌ای جداگانه است و ربطی به مذاکرات ما با کشورهای اروپایی ندارد. چرا که علی رغم بروز برخی تحولات، همکاری با آژانس هم منافعی برای ما دارد و هم ما به عنوان عضو متعهد ام پی تی برخی الزامات برای ما جود دارد که تا وقتی ما در این پیمان قرار داریم باید به یک سری الزامات بین‌المللی پایبند باشیم.
وی خاطرنشان کرد: قبل از اینکه اروپایی‌ها بخواهند برخی شروط خود را در رابطه با برنامه هسته‌ای ما مطرح کنند، ما مذاکراتمان را با آژانس آغاز کرده بودیم. حرف ما با آژانس این است که در شرایط جدید همکاری‌های ما با آژانس به شکل سابق نمی‌تواند باشد.
وزیر امور خارجه تغییر شرایط همکاری با آژانس را ناشی از دو دلیل دانست و افزود: دلیل اول اینکه تغییراتی در میدان صورت گرفته و بعضی تأسیسات ما مورد حمله و تهاجم واقع شده است و شرایط در میدان عوض شده و دوم اینکه ما قانونی داریم در مجلس و دولت موظف به اجرای آن است. لذا با توجه به این و مسئله ما مذاکراتی را با آنها شروع کردیم که همکاری‌های ما با آژانس بعد از این چگونه باید باشد.
عراقچی عنوان کرد: این مذاکرات در مراحل مختلفی پیش رفت و در وین به متن رسید شد که تقریباً ۱۰ - ۲۰ درصد از آن مانده بود تا کامل شود و نهایتاً منجر شد به اینکه مذاکرات در یک محل ثالث بین من و آقای گروسی ادامه پیدا کند و اگر ممکن بود نهایی شود و این کار در قاهره انجام شد.
آژانس رسماً پذیرفته است که باید شکل جدیدی از همکاری‌ها را داشته باشیم
وی در خصوص جزئیات توافق با آژانس توضیح داد: توافقی که امضا شده چهارچوب جدیدی را برای همکاری تعریف می‌کند که این چهارچوب جدید چند مشخصه مهم دارد که باید به آن توجه کرد. اول آنکه آژانس قبول کرده است که حمله به تأسیسات ما غیرقانونی بوده است و این اعتراف صورت گرفت.
وزیر امور خارجه ادامه داد: دوم اینکه انس قبول کرده است که شرایط جدیدی به وجود آمده که همکاری‌های نوع جدیدی را اقتضا می‌کند. یعنی آژانس نیز رسماً پذیرفته است که باید شکل جدیدی از همکاری‌ها را داشته باشیم. سوم آنکه آژانس قبول کرده قانون مجلس شورای اسلامی برای جمهوری اسلامی الزام آور هست و این همکاری جدید باید در آن قالب صورت گیرد.
عراقچی افزود: مورد بعدی اینکه در این توافق پذیرفته شده است که طبق قانون مجلس همه اتفاقات باید از طریق شورای عالی امنیت ملی ایران صورت گیرد. چندین بار هم اسم قانون مجلس و هم شورای عالی امنیت ملی در آن آمده است و به آنها ارجاع شده است که از آن مسیر کارها صورت گیرد.
وی با اشاره به جزئیات مورد بعدی گفت: آژانس پذیرفته است که بین تاسیساتی که بمباران شده و تاسیساتی که بمباران نشده باید تفکیک قائل شود و هر کدام از این‌ها شرح خود را دارند. آژانس برای بازرسی از تأسیسات بمباران نشده، مورد به مورد از ما درخواست می‌کند ای دسترسی‌های خود و ما طبق قانون مجلس این درخواست را به شورای عالی امنیت ملی می‌فرستیم و اگر که مورد پذیرش واقع شد دسترسی داده می‌شود.
نه تنها در حال حاضر اجازه دسترسی داده نشده است بلکه قرار آن هم گذاشته نشده است
وی درباره جزئیات اجازه دسترسی به بازرسان آژانس از نیروگاه هسته‌ای بوشهر تصریح کرد: یکی از فواید همکاری ما با آژانس همین نمونه است که الان وقت تعویض سوخت نیروگاه بوشهر رسیده است و طبق قوانین بین‌المللی و طبق قوانینی که در ساخت این نیروگاه مورد پذیرش ما هم واقع شده، تعویض سوخت باید با حضور بازرسان آژانس انجام شود و بدون حضور بازرسان این کار امکان ندارد با اپراتورهای روسی هم که در بوشهر حضور دارند، این کار را موکول به حضور بازرسان آژانس می‌دانند، لذا این مورد توسط شورای عالی امنیت ملی بررسی شد و مجوز حضور بازرسان داده شد تا این سوخت بتواند تعویض شود. تعویض سوخت کار ساده‌ای نیست و طی مراحل آن چند روزی طول می‌کشد لازم است با دوستان این مدت را در محل حضور داشته باشند.
وزیر امور خارجه ادامه داد: مورد دیگر رآکتور هسته‌ای تهران است که یک رآکتور تحقیقاتی است و کار آن تولید داروهای هسته‌ای است و فکر می‌کنم نزدیک یک میلیون نفر در ایران نیازمند داروهایی هستند که توسط این رآکتور تولید می‌شود. طبیعتاً بازرسی آژانس از این رآکتور هم یکی از مواردی است که باید طبق روتین خود انجام شود تا رآکتور بتواند به کار خود به بهترین شکل ادامه دهد. این هم هر زمان وقت آن باشد باید درخواستش ارائه شود و مورد به مورد به شورای عالی امنیت ملی ارجاع شده و تصویب می‌شود.
عراقچی در رابطه با بازرسی از تاسیساتی که مورد حمله واقع شده توضیح داد: آژانس قبول دارد که نگرانی‌های امنیتی ایران که در مورد این تأسیسات دارد نگرانی‌های مشروعی است و قبول دارد که باید این نگرانی‌ها را مورد توجه قرار دهد. در حال حاضر یک مجموعه اقدامات محیط زیستی و ایمنی باید در این تأسیسات صورت گیرد. بر اساس این توافق فعلاً هیچ اقدامی نمی‌شود تا ایران این اقدامات مربوط به ایمنی و محیط زیست را انجام دهد. بعد از آن است که ایران گزارش خود را درباره انجام این اقدامات به شورای عالی امنیت ملی ارائه می‌دهد و این شورا همه دغدغه‌های امنیتی را در نظر می‌گیرد و آنجا تصمیم می‌گیرد که این گزارش به چه شکلی ارائه شود.
وی ادامه داد: سپس برای راستی آزمایی این گزارش که آن زمان بحث دسترسی‌ها و بازرسی‌ها مطرح می‌شود بعد از آن ذاکرات جداگانه‌ای باید صورت گیرد که این دسترسی‌ها به چه شکلی داده شود و نتیجه آن مذاکرات باید ه شورای عالی امنیت ملی ارائه شود و این شورا مورد به مورد درخواست‌های دسترسی را بررسی می‌کند. بنابراین نه تنها در حال حاضر اجازه دسترسی داده نشده است بلکه قرار آن هم گذاشته نشده است تا وقتی که آن مراحلی که بر اساس قانون مجلس در نظر گرفته شده طی شود تمام نگرانی‌های ایران لحاظ گردد.
اعتبار این توافق تا زمانی برقرار است که هیچ اقدام مخربی علیه ایران صورت نگیرد
وزیر امور خارجه اعلام کرد: آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در واقع پذیرفته است که مسیر همکاری جدید ایران در خصوص اماکن هسته‌ای بمباران شده به این شکل است. بنابراین، قانون مجلس در این توافق جدید کاملاً رعایت شده و نگرانی‌های امنیتی ایران مورد توجه قرار گرفته است. این همکاری به شکل جدیدی خواهد بود و آژانس نیز به این موضوع اعتراف کرده است. بر اساس این توافق، ما نحوه همکاری آینده را مشخص کرده‌ایم و در حال حاضر هیچ بازرسی در دستور کار نیست.
وی در ادامه گفت: اگر از آقای گروسی سوال کنید، ایشان تأیید می‌کند که بازرسی در این توافق وجود دارد، اما این بازرسی با طی مراحل خاص خود انجام خواهد شد و تمام ملاحظات ایران، از جمله ملاحظات مجلس محترم و شورای عالی امنیت ملی، مد نظر قرار گرفته است.
وی همچنین تأکید کرد: پس از امضای این توافق، در کنفرانس مطبوعاتی که بلافاصله برگزار شده، این موارد را بیان کردم و در مصاحبه‌ای که با خبرنگار صدا و سیما داشتم، نیز تکرار کردم. اعتبار این توافق تا زمانی برقرار است که هیچ اقدام مخربی علیه جمهوری اسلامی ایران صورت نگیرد، از جمله فعال‌سازی مکانیسم اسنپ‌بک. اگر این مکانیسم به رغم تمام تنش‌ها در شورای امنیت فعال شود، از نظر ما این توافق دیگر اعتباری نخواهد داشت.
وزیر امور خارجه گفت: ارزیابی مواد غنی شده موجود در زیر آوار در حال حاضر در دست بررسی است و پس از نهایی شدن، به شورای عالی امنیت ملی ارائه خواهد شد. این شورا با در نظر گرفتن دغدغه‌های امنیتی ایران تصمیم‌گیری خواهد کرد.
وی افزود: در هر توافقی هر طرف سعی می‌کند روایت خود را برجسته‌تر کند. آقای گروسی باید به شورای حکام گزارش دهد که توافقی که انجام داده، مورد رضایت اوست و مطابق با قوانین است. دسترسی به اطلاعات وجود دارد، اما این دسترسی پس از طی مراحل خاصی انجام خواهد شد که تمامی ملاحظات ما در آن در نظر گرفته می‌شود.
عراقچی تصریح کرد: متن توافق کاملاً مشخص و روشن است و هیچ تفسیر متفاوتی نمی‌توان از آن داشت. این متن بیان می‌کند که دسترسی‌ها به اماکن بمباران شده چگونه انجام خواهد شد و تمام نگرانی‌های امنیتی ایران در این مسیر رعایت شده است.
وی همچنین به انتشار متون منتصب به توافق با آژانس اشاره کرد و گفت: اگر متنی که منتشر شده، یکی از متون اولیه آژانس باشد، ملاک نیست و با متن نهایی تفاوت زیادی دارد. من تعجب می‌کنم که دوستان چگونه به این متون دسترسی پیدا کرده‌اند. متن نهایی تمامی دغدغه‌ها و نکات مورد نظر مجلس را در بر دارد و مسیری که مجلس برای همکاری ما با آژانس مشخص کرده، در آن رعایت شده است.
چارچوب جدید تعریف شده، عصاره تمامی تجربیات گذشته بین ما و آژانس است
وزیر امور خارجه گفت: زمانی که گزارش نهایی ما آماده شود، شورای عالی امنیت ملی تصمیم خواهد گرفت که چه اقداماتی باید انجام شود. این همان خواسته مجلس است که منبع درخواست‌های آژانس تحت نظر شورای عالی امنیت ملی قرار گیرد و از آن مسیر پیگیری شود. آژانس نیز باید در زمان مناسب تصمیم‌گیری کند.
وی افزود: طبق قوانین بین‌المللی، مواد هسته‌ای در هر کشوری باید تحت نظارت آژانس باشد. اما اکنون آژانس پذیرفته که شرایط در ایران متفاوت شده و به همین دلیل نوع همکاری نیز تغییر خواهد کرد. نحوه اطلاع‌رسانی گزارش نهایی ما در مورد مواد هسته‌ای به آژانس، در زمان خود و با تصمیم شورای عالی انجام خواهد شد.
عراقچی تصریح کرد: ما در سال‌های گذشته مسیر پرچالشی را با آژانس طی کرده‌ایم و تجربیات زیادی از همکاری با این نهاد داریم. تمامی این تجربیات منجر به توافق کنونی شده است. از این پس، طبق تشخیص مجلس، تمامی اقدامات باید از مسیر شورای عالی امنیت ملی عبور کند. سازمان انرژی اتمی دیگر به‌طور مستقیم به درخواست‌های آژانس پاسخ نخواهد داد و هر موردی که آژانس درخواست کند، باید به‌صورت موردی توسط شورای عالی بررسی و تمام دغدغه‌های امنیتی در آن لحاظ شود.
وی همچنین خاطرنشان کرد: این چارچوب جدید که بین ما و آژانس تعریف شده، عصاره تمامی تجربیات گذشته است و نظم جدیدی را در همکاری ما با آژانس ایجاد می‌کند. امیدوارم تجربیات تلخ گذشته دیگر تکرار نشود.
اسنپ بک فعال شود، واکنش نشان خواهیم داد
عراقچی، وزیر امور خارجه، در سخنان خود درباره احتمال فعال‌سازی مکانیزم اسنپ بک گفت: اگر این اقدام صورت گیرد، ما واکنشی خواهیم داشت که نوع آن در شورای عالی امنیت ملی تصمیم‌گیری خواهد شد. این موضوع اکنون یکی از مسائل کلیدی سیاست خارجی ماست و به طور مشخص در حیطه صلاحیت شورای عالی قرار دارد.
وی افزود: گزینه‌های مختلفی در جلسات شورای عالی مطرح شده است و در صورت وقوع این اقدام، شورای عالی یکی از این گزینه‌ها را انتخاب خواهد کرد. ما خواسته‌ای از طرف‌های مقابل برای تمدید اسنپ بک نداریم و پاسخ ما به درخواست‌های آنها کاملاً روشن است. اگر آنها موفق به فعال کردن مکانیزم اسنپ بک شوند، این اقدام گره‌ای از مشکل ما نخواهد گشود.
عراقچی تأکید کرد: تجربه نشان داده است که گزینه نظامی نتوانسته مشکل هسته‌ای ایران را حل کند و اکنون نیز مشخص است که با اقداماتی مانند حمله به تأسیسات هسته‌ای، تغییری در وضعیت ایجاد نخواهد شد. علم و تکنولوژی قابل از بین بردن نیست و ما همواره بر این نکته تأکید کرده‌ایم که این اقدامات تنها وضعیت را پیچیده‌تر می‌کند.
وی همچنین گفت: اگر اروپایی‌ها بخواهند اسنپ بک را انجام دهند، باید بدانند که این اقدام به حل مشکل کمکی نخواهد کرد و تنها اوضاع را سخت‌تر خواهد کرد. انتخاب این گزینه برای آنها ممکن است یک اشتباه بزرگ باشد که به هیچ نتیجه‌ای نخواهد رسید.
عراقچی خاطرنشان کرد: هرچند اسنپ بک آسیب‌هایی برای ما دارد، اما نباید آن را بزرگ‌تر از آنچه هست تصور کرد.