به گزارش صراط به نقل از فارس، در جریان اجلاس اخیر سازمان همکاری شانگهای مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور کشورمان با اشاره به لزوم تحول در مناسبات اقتصادی و مالی بین‌المللی تأکید کرد که ساختارهای موجود پولی و بانکی به شدت تحت سیطره غرب قرار دارد و این مسئله سبب ایجاد تبعیض و محدودیت برای کشورهایی شده که خارج از این چارچوب‌ها فعالیت می‌کنند.
وی خواستار همکاری‌های گسترده‌تر میان اعضای شانگهای در جهت استفاده از ارزهای ملی و ایجاد بسترهای مالی مستقل شد؛ موضوعی که از نگاه کارشناسان می‌تواند آینده تعاملات اقتصادی ایران با کشورهای عضو را دگرگون سازد.
در همین زمینه محسن کریمی، معاون سابق بین‌الملل بانک مرکزی و کارشناس اقتصادی به تبیین ابعاد این مسئله و ظرفیت‌های همکاری ایران در سازمان همکاری شانگهای پرداخت و اظهار داشت: نظامات پولی و مالی بین‌المللی در نظام بانکداری بین‌الملل از بعد از جنگ جهانی دوم کاملاً در تسلط آمریکا و به‌تبع آن اروپا قرار گرفته و کشورهای بلوک شرق که اعضای اصلی و مهم سازمان همکاری شانگهای هم شامل این کشورها هستند، از این نظامات بی‌بهره بودند.
وی افزود: در یکی دو دهه گذشته، خصوصاً بعد از بحران مالی آمریکا که به جهان تسری پیدا کرد، بهره‌مندی اروپا و آمریکا از پول‌های ملی خودشان که در واقع از ارکان نظامات پولی و مالی بین‌المللی است (دلار و یورو) و زیرساخت‌های نظام پولی و مالی بین‌الملل مثل سوئیفت و روابط کارگزاری درخت‌واره بین‌المللی که باز در تسلط و سیطره بانک‌های بزرگ اروپایی و آمریکایی است، همه اینها به کشورها نشان داد که این نظامات مورد سوءاستفاده اروپا و آمریکا قرار می‌گیرد.
کریمی تصریح کرد: در مورد برخی کشورها مثل ایران هم که تحریم‌ها وجود داشت، این موضوع قبلاً هشدار داده شده بود که باید فکری برای ایجاد جایگزین‌هایی در خصوص این نظامات کرد. اجلاس سازمان همکاری شانگهای از این جهت یک گفتگو و هم‌افزایی میان کشورهایی است که از نظامات پولی و بانکی بین‌المللی بی‌بهره بودند یا تحت آسیب این نظامات بودند و بنابراین این محملی خواهد بود برای اینکه بتوانند نظامات جدیدی را طراحی کنند.
حرکت شانگهای از همکاری امنیتی به سمت اقتصادی
معاون سابق بین‌الملل بانک مرکزی ادامه داد: از بین این کشورها ایران و روسیه دو کشور مهمی هستند که درگیر تحریم‌های مالی و بانکی غرب شده‌اند بنابراین سازمان همکاری شانگهای می‌تواند بستر خوبی باشد برای اینکه این اراده‌ها منجر به یک اتفاق عملی شود. همان‌طور که می‌دانید سازمان همکاری شانگهای در ابتدا همکاری امنیتی میان کشورها بود، اما بعدها مسائل اقتصادی اهمیت بالایی پیدا کرد و بخشی از پارادایم امنیت ملی کشورها شد. به همین دلیل مسائل اقتصادی و پولی بانکی هم در این سازمان پررنگ شده و انتظار می‌رود این سازمان این اراده را در خود ببیند که برای تهدیدهای اقتصادی که امنیت ملی کشورها را تهدید می‌کند، تمهیداتی بیندیشد.
وی اظهار داشت: به نظر می‌رسد این ظرفیت در اعضای این اجلاس وجود دارد. خصوصاً اینکه اعضای اصلی این سازمان یعنی روسیه، چین و هند از اعضای اصلی و مؤسس بریکس هم هستند و ایران هم الان در هر دو سازمان حضور دارد. این کشورها در بریکس اراده‌ای جدی برای مسائل اقتصادی دارند، چرا که خاستگاه بریکس از ابتدا اقتصادی بوده و نه صرفاً امنیتی. بنابراین چون اشتراک اعضای اصلی در این دو سازمان وجود دارد، به نظر می‌رسد اراده‌هایی که در بریکس شکل گرفته در اجلاس شانگهای هم با ترکیبی از کشورهایی که منطقه‌ای و نزدیک به هم هستند، شکل بگیرد.
اقتصاد کشورهای عضو سازمان شانگهای مکمل ایران
کریمی در پاسخ به این سؤال که چه کشورهایی در میان اعضای شانگهای ظرفیت خوبی برای تبادلات با ارزهای ملی با ایران دارند، گفت: دو فاکتور مهم در این موضوع وجود دارد. اولاً اینکه توازن نسبی خوبی بین تجارت دو کشور برقرار باشد؛ یعنی اقتصاد دو کشور مکمل هم باشند نه مشابه هم. همه اعضای سازمان همکاری شانگهای (به‌جز روسیه) دارای اقتصاد مکمل اقتصاد ایران هستند. ایران انرژی مازاد دارد و صادرکننده است، در حالی که آنها کسری و کمبود در حامل‌های انرژی و مواد پتروشیمی (مشتقات نفتی) دارند. بنابراین ایران می‌تواند صادرکننده به آنها باشد.
معاون بین الملل سابق بانک مرکزی خاطرنشان کرد: از سوی دیگر آن کشورها یا به لحاظ صنعتی مثل چین و هند و یا به لحاظ سرزمینی مثل قزاقستان و پاکستان، ظرفیت‌های خوبی برای صادرات محصولات غذایی به ایران دارند؛ چرا که ایران به دلیل خشکی سرزمینش نمی‌تواند برخی کالاهای اساسی را تأمین کند. بنابراین این اقتصادها کاملاً مکمل یکدیگر هستند.
وی ادامه داد: عامل بعدی که تعیین می‌کند کدام کشور انگیزه همکاری در زمینه ارزهای ملی با ایران داشته باشد، اراده سیاسی است. ما این اراده را در روسیه بسیار بالا می‌بینیم چون این کشور هم تحریم شده و مسائل ایران را کاملاً درک می‌کند. در چین هم این تهدید به خوبی درک می‌شود اگرچه تحریم‌های گسترده مانند ایران و روسیه هنوز علیه چین اعمال نشده، اما کاملاً این تهدید را از نزدیک حس می‌کند و برایش تمهیداتی می‌اندیشد. بنابراین چین هم می‌تواند اراده جدی در این موضوع داشته باشد.
مشاور رئیس کل بانک مرکزی تأکید کرد: کشورهای دیگری هم مثل پاکستان و قزاقستان هستند. پاکستان به دلیل مواضع مستقل اخیرش و قزاقستان به دلیل اقتصاد مکمل با ایران و همکاری گسترده پولی و بانکی با روسیه، می‌توانند از کشورهای مهم در این همکاری‌ها باشند. بنابراین توازن تجاری که از اقتصادهای مکمل ناشی می‌شود و اراده سیاسی که از درک بهتر تهدیدات تسلط غرب بر نظامات پولی و بانکی بین‌المللی حاصل می‌شود، دو عامل اساسی برای تعیین کشورهایی است که با ما همکاری خواهند کرد.
حضور نمایشی در شانگهای مبادلات پولی را تسهیل نمی‌کند
او در پایان درباره اینکه آیا عضویت ایران در سازمان شانگهای می‌تواند باعث تسهیل مبادلات پولی شود، اظهار کرد: این استعداد بالقوه در سازمان‌هایی مثل شانگهای و بریکس وجود دارد. اما ملزوماتی دارد و ایران باید برای عضویتش برنامه داشته باشد. صرفاً حضور صوری و نمایشی مثل برخی کشورهای منطقه که در همه مناسبات بین‌المللی سعی می‌کنند حضوری داشته باشند تا دیده شوند، کافی نیست. ما باید برای هر کدام از این عضویت‌ها برنامه مشخصی داشته باشیم و با هر کشوری که در آن نهاد عضو است و اراده همکاری دارد، برنامه جداگانه‌ای طراحی کنیم. بنابراین من اصلی‌ترین لازمه را داشتن برنامه مشخص از سوی جمهوری اسلامی می‌دانم.
کریمی تاکید کرد: در فقدان برنامه مشخص، فقط زمان سپری می‌شود و بهره‌برداری درستی از این عضویت‌ها نخواهیم داشت. واقعیت این است که اراده کشورها در همکاری با ایران به اندازه منافعشان است، اما ما باید اراده بسیار بیشتری داشته باشیم و کشورها را در این مجامعی که عضویت مشترک داریم، به همکاری با خود تحریک کنیم.