لوله‌ها در صنایع مختلف نقش مهمی دارند، اما انتخاب بین لوله مانیسمان و لوله درزدار همیشه برای مهندسان چالش‌برانگیز بوده است. لوله مانیسمان، بدون هیچ گونه جوش تولید می‌شود و استحکام یکنواختی دارد، در حالی که لوله درزدار از خم کردن ورق و جوشکاری ساخته می‌شود و معمولا قیمت کمتری دارد. شناخت تفاوت این دو لوله باعث می‌شود مهندس یا خریدار بهترین انتخاب را برای خطوط انتقال گاز، نفت یا سیستم‌های آبرسانی داشته باشد. به راستی کدام یک برای پروژه شما مناسب‌تر است؟
جالب است بدانید که ساختار و روش تولید این دو لوله روی کاربرد آن‌ها تاثیر می‌گذارد. مثلا لوله مانیسمان در فشارهای بالا عملکرد بهتری دارد اما لوله درزدار برای مصارف عمومی و سبک اقتصادی‌تر است. اگر قصد بررسی قیمت لوله آهنی را داشته باشیم، درک این تفاوت‌ها برای خریدی به صرفه و اصولی ضروری است. پس در ادامه همراه ما باشید.
1. تفاوت در روش تولید
لوله مانیسمان با روش نورد و کشش تولید می‌شود. کارخانه‌ها ابتدا شمش فولادی را حرارت می‌دهند و با عبور از غلتک‌های مخصوص، سوراخی در مرکز آن ایجاد می‌کنند. سپس با عملیات کشش و نورد، لوله‌ای بدون درز و یکنواخت می‌سازند. این روش تولید باعث می‌شود لوله مانیسمان مقاومت بالایی در برابر فشار داشته باشد. در مقابل، لوله درزدار با خم‌کردن ورق فولادی و جوش دادن لبه‌های آن ساخته می‌شود. خط جوش روی بدنه لوله درزدار دیده می‌شود و همین موضوع مقاومت آن را در فشارهای بالا کمتر می‌کند.
به همین دلیل در صنعت نفت، گاز و خطوط انتقال فشار بالا، استفاده از لوله مانیسمان رایج‌تر است. البته برای مصارف سبک‌تر مانند ساخت داربست یا خطوط آبرسانی شهری، لوله درزدار کاربرد وسیعی دارد. بسیاری از مهندسان در تهران هنگام بررسی قیمت آهن آلات این تفاوت لوله مانیسمان و درزدار را مدنظر قرار می‌دهند، زیرا قیمت لوله مانیسمان به دلیل روش تولید پیچیده‌تر، بیشتر است.
شناخت تفاوت لوله مانیسمان و درزدار در روش تولید نشان می‌دهد که چرا این دو محصول کاربردهای متفاوتی دارند. وقتی این نکته روشن شود، انتخاب بین آن‌ها بر اساس تحمل فشار و استحکام بسیار منطقی‌تر خواهد بود و ذهن هر مهندسی به سمت بررسی دقیق‌تر خواص مکانیکی هدایت می‌شود.
2. تفاوت در استحکام و تحمل فشار
یکی از اصلی‌ترین تفاوت‌های لوله مانیسمان و درزدار، میزان استحکام و تحمل فشار آن‌هاست. لوله مانیسمان به دلیل نداشتن هیچ‌گونه درز یا خط جوش، می‌تواند فشارهای بسیار بالا را تحمل کند. به همین دلیل در خطوط انتقال نفت، گاز و سیالات تحت فشار، مهندسان همیشه لوله مانیسمان را انتخاب می‌کنند. اما لوله درزدار به علت داشتن خط جوش، محدودیت تحمل فشار دارد و معمولا برای فشارهای پایین‌تر یا استفاده‌های ساختمانی سبک به کار می‌رود.
در ایران، لوله‌های مانیسمان براساس استاندارد API و ASTM تولید می‌شوند و لوله‌های درزدار نیز اغلب مطابق با استاندارد DIN و ISIRI ساخته می‌شوند. این استانداردها کیفیت، ضخامت و میزان فشار قابل تحمل هر نوع لوله را مشخص می‌کنند. درک این تفاوت لوله مانیسمان و درزدار به مهندسان کمک می‌کند تا براساس نیاز پروژه تصمیم بگیرند. مثلا برای سازه‌های صنعتی سنگین، تنها لوله‌ای مناسب است که بدون هیچ نگرانی از ترکیدگی، فشار را مهار کند و همین موضوع کاربر را به بررسی دقیق کاربردهای متفاوت این دو نوع لوله سوق می‌دهد.
3. تفاوت در کاربردهای صنعتی و ساختمانی
لوله مانیسمان به دلیل تحمل فشار بالا، در صنایع حساس مثل نفت، گاز، پتروشیمی و دیگ‌های بخار کاربرد دارد. مهندسان این لوله را برای انتقال سیالات داغ و پرفشار انتخاب می‌کنند تا امنیت سیستم تضمین شود. در مقابل، لوله درزدار بیشتر در مصارف ساختمانی سبک به کار می‌رود. پیمانکاران از لوله درزدار برای ساخت نرده، فنس‌کشی، داربست، اسکلت سبک و حتی لوله‌کشی آب سرد و آبرسانی شهری استفاده می‌کنند. این تفاوت لوله مانیسمان و درزدار باعث می‌شود هر پروژه با توجه به نوع کاربرد و بودجه بهترین انتخاب را داشته باشد.
دانستن تفاوت لوله مانیسمان و درزدار به شما نشان می‌دهد که هر لوله برای چه محیطی طراحی شده و انتخاب درست آن چگونه هزینه‌های نگهداری و تعمیرات پروژه را کاهش می‌دهد. همین درک، اهمیت بررسی ابعاد و ضخامت‌های مختلف این دو نوع لوله را دو چندان می‌کند.
تفاوت در ابعاد و ضخامت موجود در بازار
لوله مانیسمان در بازار ایران تنوع سایز بالایی دارد. تولیدکنندگان این لوله را از قطر 1.2 اینچ تا 24 اینچ عرضه می‌کنند و همین ویژگی باعث شده پروژه‌های بزرگ نفت و گاز به سراغ این نوع بروند. در مقابل، لوله درزدار معمولا در قطرهای کوچک و متوسط تولید می‌شود و برای پروژه‌های صنعتی با فشار بالا کاربردی ندارد.
تنوع ضخامت لوله مانیسمان بیشتر است و مهندسان می‌توانند برای تحمل فشارهای متفاوت، ضخامت دلخواه را انتخاب کنند. شناخت تفاوت لوله مانیسمان و درزدار به مهندس کمک می‌کند سایز لوله را متناسب با فشار، دما و سیال پروژه انتخاب کند و ریسک خرابی سیستم را کاهش دهد.
مهندسان با بررسی ابعاد دقیق و محدودیت‌های هر دو لوله، متوجه می‌شوند که انتخاب اشتباه سایز می‌تواند حتی در وزن سازه و هزینه کلی پروژه تاثیر بگذارد، موضوعی که در ادامه بیشتر اهمیت آن را لمس می‌کنند.
تفاوت در وزن و هزینه نهایی پروژه
لوله مانیسمان به دلیل نداشتن درز جوش، تراکم متریال بیشتری دارد و همین موضوع باعث می‌شود وزن هر متر آن بالاتر از لوله درزدار باشد. وزن بیشتر لوله مانیسمان، حمل و نقل و نصب را کمی دشوارتر می‌کند اما در مقابل، مقاومت و دوام بالاتری برای پروژه فراهم می‌سازد. از نظر قیمت، تولید لوله مانیسمان به دلیل فناوری پیچیده‌تر، هزینه بیشتری نسبت به لوله درزدار دارد. برای مثال اگر مهندس پروژه بخواهد قبل از خرید، هزینه را تخمین بزند، باید به بررسی قیمت لوله مانیسمان بپردازد تا ببیند این افزایش قیمت چه تاثیری روی بودجه کلی خواهد گذاشت.
بسیاری از پیمانکاران به این تفاوت لوله مانیسمان و درزدار توجه می‌کنند، زیرا می‌دانند انتخاب نوع لوله، هم در هزینه خرید و هم در هزینه نصب و نگهداری پروژه نقش مهمی ایفا می‌کند و همین آگاهی مسیر تصمیم‌گیری آن‌ها را تغییر می‌دهد.
تفاوت در تست‌های کنترل کیفیت
یکی از تفاوت‌های مهم لوله مانیسمان و درزدار، نوع تست‌های کنترل کیفیت آن‌هاست. کارخانه‌ها برای لوله مانیسمان، تست هیدرواستاتیک انجام می‌دهند که طی آن، لوله تحت فشار آب بسیار بالا قرار می‌گیرد تا اطمینان حاصل شود کوچک‌ترین نشتی ندارد. اما برای لوله درزدار، تست التراسونیک کاربرد دارد که با امواج فراصوت، کیفیت جوش و نبود ترک را بررسی می‌کند. این تست‌ها نقش مهمی در ایمنی خطوط انتقال دارند، زیرا هرگونه ضعف در بدنه لوله می‌تواند باعث نشت سیالات، انفجار یا خسارت‌های جبران‌ناپذیر شود. تفاوت لوله مانیسمان و درزدار در این بخش، انتخاب پروژه‌های حساس را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
نکات نهایی برای انتخاب بین لوله مانیسمان و درزدار
برای انتخاب درست میان لوله مانیسمان و درزدار باید چند فاکتور مهم را بررسی کنید. اول، فشار کاری سیستم و سیال عبوری را مشخص کنید. دوم، استاندارد پروژه و تاییدیه‌های مهندسی را بسنجید. سوم، وزن و هزینه حمل و نقل را در محاسبات لحاظ کنید. چهارم، قیمت‌های لحظه‌ای لوله آهنی را در بازار رصد کنید تا خریدی به صرفه داشته باشید. نهایتا، توجه به تفاوت لوله مانیسمان و درزدار در تحمل فشار و کاربرد، به شما کمک می‌کند پروژه‌ای ایمن‌تر و اقتصادی‌تر تحویل دهید. این نگاه دقیق همان نکته‌ای است که مهندسان حرفه‌ای همیشه در ذهن دارند.