به گزارش صراط به نقل از گسترش نیوز برنج یکی از مایحتاج ضروری سفره خانوار است و به جرات می‌توان گفت بخش بزرگی از مردم ایران حداقل یک وعده غذایی روزانه خود را با برنج مصرف می‌کنند. با این حال، در ماه‌های اخیر بازار برنج به شدت آشفته شده و جز وعده و وعید، اقدام عملی موثری از سوی مسئولان دیده نشده است. مقصر اصلی این نابسامانی مشخص نیست، اما بدیهی است که دولت باید با شناسایی عوامل این وضعیت، فوراً آن را حل‌وفصل کند. اکنون قیمت مصوب برنج ایرانی بین ۶۰ تا ۲۵۰ هزار تومان است، اما در بازار آزاد بهای آن تا ۴۰۰ هزار تومان و قیمت برنج وارداتی نیز به بیش از ۱۰۰ هزار تومان رسیده است. مردم از کاهش قدرت خرید نگران‌اند، کشاورزان از زیان تولید سخن می‌گویند و گزارش‌هایی از احتکار گسترده توسط یک شرکت خاص، اعتماد عمومی را خدشه‌دار کرده است. این وضعیت، سوالاتی جدی درباره بی‌برنامگی دولت در مدیریت کالای اساسی مانند برنج که بخش مهمی از سفره خانوار است ایجاد می‌کند.
در این گزارش خبرنگار گسترش نیوز به بررسی همه جانبه آشفتگی در بازار برنج پرداخته است و قیمت جدید انواع برنج را جمع‌آوری کرده است که در ادامه می‌خوانیم.
جدول قیمت مصوب برنج در میادین میوه و تره‌بار تهران
| نوع برنج | قیمت مصوب (تومان/کیلو) |
|---|---|
| برنج دودی | ۲۲۸٬۰۰۰ |
| برنج هاشمی / دم‌سیاه / طارم اصل | ۲۵۰٬۰۰۰ |
| برنج شیرودی | ۲۱۴٬۰۰۰ |
| برنج فجر | ۲۲۳٬۰۰۰ |
| برنج معطر ایرانی | ۱۹۵٬۰۰۰ |
| نیم‌دانه معطر | ۱۶۵٬۰۰۰ |
| برنج پاکستانی (وارداتی) | ۶۶٬۳۰۰ |
| برنج هندی (وارداتی) | ۵۹٬۸۰۰ |
(منبع: نرخنامه رسمی میادین میوه و تره‌بار تهران، ۱۹ مرداد ۱۴۰۴)
فاصله آشکار بین نرخ رسمی و بازار آزاد
اختلاف چشمگیر بین نرخ مصوب (۲۵۰ هزار تومان برای برنج‌های ممتاز ایرانی) و قیمت بازار آزاد (تا حدود ۴۰۰ هزار تومان برای برنج هاشمی) بیانگر وجود رانت و ضعف جدی در کنترل بازار است. این شکاف بیش از ۵۰ درصدی، نشانه‌ای روشن از بی‌نظمی و ناکارآمدی در مدیریت این کالای اساسی است.
مصرف‌کنندگان از وضع موجود به‌شدت ناراضی‌اند و می‌پرسند چرا نرخ‌های اعلام‌شده در بازار تحقق نمی‌یابند؟ مردم با درآمدهای محدود خود چطور این قیمت‌های سرسام‌آور را پرداخت کنند؟ برنج یک نیاز ضروری برای مردم است و امکان خرید ندارند؛ این گله‌ها تصویر واضحی از ناکارآمدی دولت در تأمین معیشت مردم ارائه می‌کند.
یکی از مخاطبان گسترش نیوز درباره گران شدن قیمت برنج نوشت: واقعاً جای تأسف دارد؛ برنج هم مثل گوشت از سفره‌های مردم حذف شد.
گلایه کشاورزان در خصوص بالا رفتن هزینه تولید
کشاورزان نیز سهم چندانی از سود بازار ندارند. قیمت پایین خرید تضمینی در مقایسه با بهای بالای بازار آزاد، کیفیت و پایداری تولید را تهدید می‌کند. هزینه‌های سنگین نهاده‌ها، آب و انرژی، سود واقعی را از بین برده است و این روند می‌تواند به بحران جدی کشاورزی منجر شود.
یکی از مخاطبان نوشته است: «امسال با قطعی‌های برق، خسارت زیادی به موتورهای آبرسانی وارد شد. قیمت کود و سم چندین برابر و دستمزد کارگر نیز دو برابر شده است. حالا که زمان برداشت محصول رسیده، فقط وعده می‌دهند. کدام‌یک از مسئولان واقعاً به فکر رفاه کشاورز بوده‌اید؟»
کشاورز دیگری نیز گفته است: «برنج اعلا قیمت بالایی دارد و بیشتر طبقه مرفه آن را مصرف می‌کند. ما کشاورزان خودمان نیم‌دانه یا ندا می‌خوریم و برنج اعلا را برای تأمین هزینه‌های زندگی می‌فروشیم. نه اینکه نخواهیم بخوریم، بلکه مجبوریم از درآمد آن برای گذران زندگی استفاده کنیم.»
ماجرای احتکار برنج توسط شرکت معروف
اخبار منتشرشده حاکی از احتکار گسترده برنج توسط یک شرکت خاص است؛ موضوعی که با دستور رئیس قوه قضائیه در حال پیگیری است و سازمان بازرسی نیز درباره آن هشدار داده است. چنین انحصاری، بازار را به ابزاری برای سوءاستفاده تبدیل می‌کند و نیاز به برخورد قاطع و فوری دارد.
افزایش قیمت برنج خارجی با ممنوعیت واردات
محدودیت واردات باعث افزایش قیمت برنج خارجی شده است. برنج هندی و پاکستانی که در نرخ‌های مصوب حدود ۶۰ هزار تومان بودند، اکنون در بازار آزاد به بیش از ۸۰ تا ۱۰۰ هزار تومان رسیده‌اند. این وضعیت فشار بیشتری بر طبقات کم‌درآمد وارد کرده و دسترسی به گزینه‌های ارزان‌تر را کاهش داده است.
علیرغم شناخت وضعیت اقتصادی، قول پیشگیرانه‌ای داده نشد؛ ذخایر استراتژیک تأمین نشد، واردات مدیریت نشد، نظام بازرسی از زنجیره تأمین دچار ضعف بود. این بی‌برنامگی، اختلال را تثبیت کرده و قیمت‌ها را تخریب‌گرانه افزایش داده است.
سخن پایانی
بازار برنج ایران امروز نتیجه برهم خوردن توازن میان تأمین، توزیع و نظارت است. مردم، تولیدکنندگان و اقتصاد ملی همگی قربانی این وضعیت‌اند. اگر دولت مدعی حمایت از معیشت مردم است، باید سریعا وارد عمل شود و به شفاف‌سازی درباره احتکارها و واردات هوشمندانه برای تامین بازار برنج بپردازد.
