پیشینه تدوین لایحه
لایحه ساماندهی پهپادهای غیرنظامی توسط وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح تهیه شد و پس از تصویب در هیئت وزیران، با قید دو فوریت به مجلس شورای اسلامی ارسال شد . پیش از این، آیین‌نامه‌ای در دهه 90 تصویب شده بود که به گفته نمایندگان مجلس، کارایی لازم را نداشت و خلأ قانونی در این حوزه همچنان پابرجا بود.
بررسی در مجلس و کمیسیون‌ها
پس از وصول لایحه به مجلس، کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی به عنوان کمیسیون اصلی مسئول بررسی آن شد. این کمیسیون با حضور کارشناسان مرکز پژوهش‌های مجلس و نمایندگان دستگاه‌های ذی‌ربط، جلسات متعددی برگزار کرد و با اصلاحاتی در متن، کلیات لایحه را در فروردین 1404 تصویب کرد.
در ادامه، کلیات لایحه در جلسه علنی مجلس در تاریخ 4 تیر 1404 با اکثریت آرای نمایندگان تصویب شد و جزئیات آن برای بررسی بیشتر به کمیسیون امنیت ملی ارجاع داده شد. در جلسات بعدی، مواد مختلف لایحه با آرای بالا تصویب شدند و نمایندگان با اصلاحات پیشنهادی، متن نهایی را آماده کردند.
ساختار و مفاد لایحه
لایحه ساماندهی پهپادهای غیرنظامی شامل بیش از 20 ماده است که به‌طور دقیق به مواردی همچون تعریف انواع پهپادهای غیرنظامی شامل خدماتی، تفریحی-ورزشی و اسباب‌بازی، ثبت مالکیت و شماره‌گذاری پهپادها، صدور مجوز پرواز و بهره‌برداری، الزام به آموزش کاربران و دریافت گواهینامه، ممنوعیت واردات پهپاد مگر در موارد خاص با تأیید نهادهای امنیتی، تشکیل شورای سیاست‌گذاری با عضویت نهادهای نظامی، امنیتی و اجرایی و تعیین جرایم و مجازات‌ها برای بهره‌برداری غیرمجاز یا پرواز در مناطق ممنوعه می‌پردازد.
این قانون همچنین تأکید دارد که پهپادهای اسباب‌بازی از شمول آن مستثنی هستند و ساخت و استفاده از آن‌ها طبق مقررات عمومی مجاز است.
اهداف و ضرورت‌ها
به گفته روح‌الله نجابت، عضو هیئت رئیسه کمیسیون امنیت ملی، این لایحه در پاسخ به خلأهای امنیتی و حقوقی موجود تهیه شده است. وی تأکید کرد که پهپادهای غیرنظامی کاربردهای گسترده‌ای دارند و ساخت و استفاده از آن‌ها بسیار ساده است، بنابراین نیاز به قانون‌گذاری دقیق و قابل اجرا وجود دارد.
وضعیت فعلی و مرحله نهایی
اواسط تیر ماه، تمامی مواد لایحه در صحن علنی مجلس تصویب شده‌اند و لایحه در حال آماده‌سازی برای ارسال به شورای نگهبان است تا از نظر انطباق با قانون اساسی و شرع بررسی شود. در صورت تأیید شورای نگهبان، این لایحه به دولت ابلاغ خواهد شد و پس از انتشار در روزنامه رسمی، به قانون لازم‌الاجرا تبدیل می‌شود.
بنابراین گزارش، با اجرایی شدن این قانون، انتظار می‌رود فضای فعالیت پهپادهای غیرنظامی در ایران شفاف‌تر، ایمن‌تر و قانونمندتر شود.
