به گزارش صراط به نقل از رویداد24 امروز ظهر، اختلال گسترده در شبکه پرداخت الکترونیکی کشور موجب شد میلیون‌ها نفر هنگام خرید حضوری، با پیغام «خطای تراکنش» مواجه شوند. کارتخوان‌ها در فروشگاه‌های مختلف از کار افتادند و امکان پرداخت با کارت بانکی برای دقایقی به کلی از بین رفت. پیگیری رسانه‌ها از جمله دیجیاتو نشان می‌دهد منشأ این اختلال، سامانه شاپرک بوده و به شرکت‌های خدمات پرداخت (PSP) ارتباطی ندارد.
اما این تنها اختلالی زندگی روزمره مردم را به بازی گرفته، نیست. در روز‌های اخیر، کاربران ایرانی با موجی از ناپایداری در زیرساخت‌های دیجیتال روبه‌رو بوده‌اند؛ از کندی شدید اینترنت، اختلال در عملکرد فیلترشکن‌ها، اختلال در GPS برخی اپلیکیشن‌ها، تا امروز که پرداخت‌های بانکی متوقف شده است.
پرداخت با کارت ممکن نیست
بر اساس گزارش‌های میدانی، از حدود ساعت ۱۱:۱۵ روز سه‌شنبه ۲۶ تیر، کارتخوان‌های فروشگاهی، دستگاه‌های سیار و حتی برخی درگاه‌های پرداخت دچار اختلال شدند. برای حدود یک ساعت، امکان خرید با کارت بانکی در بسیاری از فروشگاه‌ها قطع شد و بسیاری از شهروندان ناچار به استفاده از پول نقد یا لغو خرید شدند.
به گزارش خبرنگار رویداد ۲۴ این اختلال تا لحظه نگارش این گزارش (ساعت ۱۲:۴۵ دقیقه) رفع نشده و کارتخوان‌ها کار نمی‌کنند. حتی کارت به کارت از طریق تلفن همراه نیز به سختی انجام می‌شود و اپلیکیشن‌های مربوطه به کندی کار می‌کنند.
مرکز شاپرک هنوز توضیح روشنی در این باره ارائه نکرده، اما برخی کارشناسان آن را ناشی از «اختلال سراسری در هسته مرکزی پرداخت کشور» دانسته‌اند.
دیگر اختلالات روز‌های اخیر
در هفته گذشته، دسترسی به بسیاری از فیلترشکن‌ها به‌ویژه VPNهای پرکاربرد به‌شدت مختل شد. کندی شدید در مرور وب، قطعی‌های مکرر در دسترسی به اپلیکیشن‌هایی مانند واتساپ، تلگرام، و اینستاگرام، و حتی قطع دسترسی به برخی سرویس‌های گوگل باعث سردرگمی میلیون‌ها کاربر شده است.
اختلال در GPS و مسیریاب‌ها
کاربران اپلیکیشن‌های مسیریابی مانند نشان، بلد و گوگل‌مپ از اختلال در موقعیت‌یابی و نمایش نادرست مسیر‌ها خبر داده‌اند. گفته می‌شود این اختلالات با ایجاد پارازیت و تغییر سیگنال‌های ماهواره‌ای مرتبط است که پیش‌تر نیز در شرایط امنیتی خاص اعمال شده بود. اختلال جی‌پی‌اس‌ها نیز هنوز کاملا رفع نشده و آنطور که مسئولان وزارت ارتباطات می‌گویند این محدودیت‌ها به دلایل امنیتی وضع شده‌اند و تا عادی شدن شرایط ادامه خواهند داشت.
چرا این اتفاقات نگران‌کننده است؟
اختلال‌های پی‌درپی در خدمات دیجیتال، اعتماد عمومی را نسبت به پایداری زیرساخت‌ها کاهش داده است. شهروندان از اینکه در هنگام نیاز، امکان پرداخت، مسیریابی، استفاده از اینترنت یا حتی دریافت اطلاعات پایه را ندارند، دچار اضطراب شده‌اند.
در شرایطی که دولت به دنبال دیجیتالی‌سازی خدمات است، چنین اختلال‌هایی نه تنها زندگی روزمره مردم را مختل می‌کند، بلکه روند اعتماد به فناوری را نیز زیر سوال می‌برد.
کاربران چه می‌گویند؟
در شبکه‌های اجتماعی، کاربران به شدت نسبت به قطعی امروز کارتخوان‌ها واکنش نشان داده‌اند. برخی نوشته‌اند که «برای خرید نان یا دارو، کارت نمی‌خواند و پول نقد هم نداریم». برخی نیز از این گفته‌اند که «در حال پرداخت اقساط یا جریمه بوده‌اند و تراکنش‌هایشان نیمه‌کاره مانده».
قطعی کارتخوان‌ها، اختلال در اینترنت، GPS و فیلترشکن‌ها نشانه‌ای نگران‌کننده از بی‌ثباتی در زیرساخت‌های دیجیتال ایران است. اگرچه ممکن است هرکدام از این اختلالات دلایل فنی یا امنیتی داشته باشد، اما نبود شفافیت در اطلاع‌رسانی و تکرار پی‌درپی این موارد، نگرانی‌ها را دوچندان کرده است.
در شرایطی که زندگی روزمره مردم وابسته به خدمات آنلاین، پرداخت دیجیتال و مسیریابی هوشمند است، این اختلال‌ها فقط یک هشدار فنی نیستند؛ آنها نشانه‌ای از بحرانی عمیق‌تر در اعتماد و حکمرانی دیجیتال هستند.