به گزارش صراط اورانیوم، این فلز مرموز و پرتوزا که در عمق پوسته زمین خفته است، گویی کلیدی جادویی برای گشودن دروازه‌های انرژی و پیشرفت بشر است. با دو ایزوتوپ اصلی، اورانیوم-۲۳۸ که ۹۹.۳ درصد از ذخایر را تشکیل می‌دهد و اورانیوم-۲۳۵ که تنها ۰.۷ درصد، اما با قدرتی بی‌نظیر برای شکافت هسته‌ای است، اورانیوم در قلب علم و سیاست جهانی جای دارد. غنی‌سازی اورانیوم، فرآیندی شگفت‌انگیز و پیچیده، با سانتریفیوژ‌های گازی انجام می‌شود که با چرخش‌هایی سریع‌تر از ۱۰۰،۰۰۰ دور در دقیقه، ایزوتوپ سبک‌تر را از سنگین‌تر جدا می‌کنند. این فرآیند، بدون دستکاری ساختار اتمی، نسبت اورانیوم-۲۳۵ را افزایش می‌دهد؛ برای رآکتور‌های هسته‌ای، ۳ تا ۵ درصد غنی سازی نیاز است.
هر شکافت هسته‌ای، ۲۰۰ مگاالکترون‌ولت انرژی آزاد می‌کند؛ نیرویی عظیم که می‌تواند شهری را روشن کند، ایران، با تکیه بر دانش بومی و عزمی راسخ، در این فناوری به دستاورد‌های خیره‌کننده‌ای رسیده و نام خود را در کنار غول‌های جهانی حک کرده است.
ایران تا سال ۲۰۲۵ به غنی‌سازی ۶۰ درصد دست یافته، گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در فوریه ۲۰۲۵ نشان می‌دهد که ذخایر اورانیوم ۶۰ درصد ایران به ۲۷۵ کیلوگرم رسیده است، یک پشتوانه عظیم و ارزشمند برای نیروگاه‌های در حال ساخت ایران.
اورانیوم برای سوخت رآکتور بوشهر (۵ درصد)، رآکتور تحقیقاتی تهران (۲۰ درصد) و پیشران‌های دریایی (۶۰ درصد) به کار می‌رود. رادیودارو‌های تولیدشده با این فناوری، امیدی برای بیماران سرطانی است و جان هزاران نفر را نجات داده است.
ایران، به‌عنوان عضو معاهده منع گسترش تسلیحات هسته‌ای (NPT)، بار‌ها تأکید کرده که برنامه‌اش صلح‌آمیز است. در مقایسه، کشور‌هایی مانند آمریکا، روسیه، چین، فرانسه و بریتانیا با توانایی غنی‌سازی تسلیحاتی، همچنان پیشتازند، اما ایران با اراده‌ای استوار، مسیری منحصر‌به‌فرد پیموده است.
جهان هسته‌ای زیر چتر معاهده NPT شکل گرفته که از سال ۱۹۷۰ برای مهار تسلیحات هسته‌ای، ترویج خلع سلاح و استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای تدوین شد. ۱۹۱ کشور، از جمله ایران، به این پیمان پایبندند، اما هند، پاکستان، اسرائیل و کره شمالی راه خود را می‌روند.
کدام کشور‌ها سلاح هسته‌ای دارند؟
بر اساس تخمین‌های سال ۲۰۲۵، روسیه با ۵،۸۸۰ کلاهک هسته‌ای و آمریکا با ۵،۰۴۴ کلاهک، بزرگ‌ترین زرادخانه‌های جهان را دارند. چین (۵۰۰ کلاهک)، فرانسه (۲۹۰)، بریتانیا (۲۲۵)، پاکستان (۱۷۰)، هند (۱۶۴)، اسرائیل (۹۰) و کره شمالی (۵۰) در رتبه‌های بعدی‌اند. این اعداد، قدرت تخریبی هولناکی را نشان می‌دهند. تنها تجربه استفاده جنگی از بمب هسته‌ای، به هیروشیما و ناکازاکی در سال ۱۹۴۵ بازمی‌گردد؛ جایی که بمب‌های ۱۵ و ۲۱ کیلوتنی، بیش از ۲۱۴،۰۰۰ نفر را کشتند و تشعشعات، نسل‌ها را در رنج فرو برد.
یروگاه‌های هسته‌ای، با بهره‌گیری از اورانیوم غنی‌شده، حدود ۱۰ درصد برق جهان را تأمین می‌کنند. در ایران، نیروگاه بوشهر سالانه ۷ درصد برق کشور را تولید می‌کند؛ جایگزینی پاک که آلودگی سوخت‌های فسیلی را کاهش می‌دهد. شکافت هسته‌ای، گرمایی تولید می‌کند که بخار را به توربین‌ها می‌رساند و برق می‌سازد. اما مدیریت پسماند‌های رادیواکتیو، پازلی پیچیده است که نیاز به فناوری‌های نوین دارد. ایران، با معادن اورانیوم در ساغند یزد و گچین هرمزگان، در میان ۲۰ تولیدکننده برتر جهان جای دارد، هرچند سهمش کمتر از ۱ درصد ذخایر جهانی است.
قزاقستان، کانادا و استرالیا بیش از ۶۰ درصد ذخایر را دارند، اما ایران با سانتریفیوژ‌های پیشرفته‌اش، از منابع محدود، معجزه‌ای خلق کرده است. از مدل‌های ابتدایی IR-۱ تا IR-۶، این فناوری نشان‌دهنده عزم ملت برای خودکفایی است. این دستاوردها، نه‌تنها برای تولید برق، بلکه برای پزشکی و صنعت، آینده‌ای روشن ترسیم می‌کنند. ایران با این پیشرفت‌ها، پیام روشنی به جهان می‌فرستد: علم، در خدمت زندگی و پیشرفت است.
ایران از IR-۱های ساده به مدل‌های پیشرفته IR-۴ و IR-۶ رسیده که با سانتریفیوژ‌های شرکت اورنکو رقابت می‌کنند. این فناوری، نمادی از غرور ملی است که در برابر فشار‌های جهانی سر خم نکرده. اورانیوم غنی‌شده، فراتر از رآکتورها، در تولید رادیودارو‌ها و پیشران‌های دریایی، افق‌های جدیدی گشوده است.
کشور‌های پیشرو در غنی‌سازی اورانیوم (۲۰۲۵):
بر اساس داده‌های موجود، کشور‌های زیر در غنی‌سازی اورانیوم پیشتازند:
- روسیه: با ظرفیت ۴۰ درصد از بازار جهانی غنی‌سازی و توانایی تولید اورانیوم با غنای تسلیحاتی (بیش از ۹۰ درصد).
- چین: با ظرفیت ۱۷ درصد و توسعه فناوری بومی، از جمله سانتریفیوژ‌های پیشرفته.
- فرانسه: با ۱۲ درصد از بازار جهانی، از طریق شرکت اورانو و تأسیسات پیشرفته.
- ایالات متحده: با ۱۱ درصد و برنامه‌های جدید برای تولید سوخت تجاری از ۲۰۲۵.
- هلند، بریتانیا، آلمان: کنسرسیوم اورنکو با ۲۱ درصد (هلند ۸ درصد، بریتانیا ۷ درصد، آلمان ۶ درصد).
- ایران: با غنی‌سازی تا ۶۰ درصد، تنها کشور بدون تسلیحات هسته‌ای با این سطح غنا.
- برزیل، هند، پاکستان، آرژانتین: توانایی محدودتر برای مقاصد صلح‌آمیز یا نظامی.
بی گمان این فن آوری با بمباران و تحریم از بین نرفته و نمی‌رود، چون اساسا به بیگانگان وابسته نیست، غنی سازی اورانیوم به عنوان یک میراث علمی و فنی در کارنامه ایرانیان باقی خواهد ماند.
