طلا از دیرباز نه‌تنها به‌عنوان یک فلز زینتی و گران‌بها، بلکه به‌عنوان ماده‌ای با خواص درمانی در طب سنتی شناخته می‌شده است. در مکتب‌های پزشکی مانند طب سنتی ایران، آیورودا (طب سنتی هند) و حتی طب چینی، به طلا نگاهی فراتر از زیبایی ظاهری داشته‌اند. در این مقاله به نقل از پلتفرم طلای زرمینکس، به بررسی علمی و سنتی خواص طلا از دیدگاه مکاتب مختلف می‌پردازیم.
طلا در طب سنتی چه جایگاهی دارد؟
در طب سنتی ایران، طلا یکی از فلزاتی است که طبع آن گرم و خشک معرفی شده و گفته می‌شود باعث تقویت قلب، افزایش انرژی بدن و ایجاد آرامش روانی می‌شود. حکمای بزرگی مانند ابن‌سینا و رازی در برخی نوشته‌های خود به اثرات طلا بر بدن اشاره کرده‌اند.
در طب سنتی هند (آیورودا)، طلا به شکل فرآوری‌شده‌ای به نام «سوارنا بهاسما» استفاده می‌شود. این ماده که به شکل خاکستر بسیار ریز از طلا تهیه می‌شود، در درمان بیماری‌هایی مانند ضعف حافظه، افسردگی و کاهش ایمنی بدن کاربرد دارد.
طبع طلا چیست؟
طلا از نظر طب سنتی دارای طبع گرم و خشک است. این یعنی برای افرادی که دچار سردی مزاج، ضعف عمومی، بی‌انرژی بودن یا مشکلات گوارشی ناشی از سردی هستند، می‌تواند مفید باشد. البته مانند هر ماده‌ی دیگری، استفاده بیش از حد از طلا نیز ممکن است تعادل مزاج را به هم بزند.
فواید استفاده از طلا برای بدن
۱. افزایش انرژی بدن
باور بر این است که طلا به دلیل طبع گرم خود، باعث تحریک و تقویت قوای حیاتی بدن می‌شود و در افرادی که دچار بی‌حالی یا خستگی مزمن هستند، تأثیر مثبت دارد.
۲. تقویت حافظه و ذهن
در آیورودا، طلا برای افزایش تمرکز ذهنی، کاهش استرس ذهنی و جلوگیری از فراموشی به کار می‌رود. از سوارنا بهاسما در برخی داروهای تقویت مغز استفاده می‌شود.
۳. آرام‌بخش و ضد اضطراب
در طب ایرانی، توصیه شده که استفاده از طلا، به‌ویژه در قالب زیورآلات مانند انگشتر و گردنبند، می‌تواند باعث کاهش اضطراب و ایجاد تعادل روحی شود.
۴. کمک به سلامت قلب
گفته می‌شود که طلا می‌تواند در تقویت عضله قلب و بهبود گردش خون نقش داشته باشد. این دیدگاه هم در طب ایرانی و هم در آیورودا دیده می‌شود.
خواص طلا در درمان بیماری‌ها
طلا در گذشته برای درمان برخی بیماری‌ها به‌کار می‌رفته و هنوز هم در برخی طب‌های سنتی از آن استفاده می‌شود:
- درمان ضعف بدن
در افرادی که دچار کاهش وزن یا ضعف شدید بدنی هستند، استفاده از طلا در داروهای ترکیبی توصیه شده است. - کاهش التهاب و درد مفاصل
برخی منابع آیورودا اشاره دارند که طلا می‌تواند التهاب مفاصل را کاهش دهد. امروزه نیز در پزشکی مدرن، از مشتقات طلا در برخی داروهای درمان رماتیسم استفاده می‌شود. - تقویت سیستم ایمنی بدن
در مطالعات منتشرشده در نشریه‌های تخصصی آیورودا آمده است که مصرف کنترل‌شده خاکستر طلای فرآوری‌شده می‌تواند ایمنی بدن را افزایش دهد و در مقابله با بیماری‌های مزمن مفید باشد.
استفاده موضعی یا خوراکی طلا در طب سنتی
در طب ایرانی، طلا بیشتر به‌صورت غیرمستقیم و در قالب زیورآلات یا تماس پوستی به‌کار می‌رفته است. مثلاً توصیه می‌شده زنان از طلا استفاده کنند تا تعادل بدنشان حفظ شود.
در طب آیورودا اما طلا را به‌صورت خوراکی و البته پس از فرآوری کامل مصرف می‌کرده‌اند. این خاکستر طلایی با دقت بسیار بالا تولید و با گیاهان دارویی ترکیب می‌شده تا اثربخشی آن بالا رود و بدن بتواند آن را جذب کند.
طلا در طب سنتی آیورودا (Ayurveda)
سوارنا بهاسما (Swarna Bhasma) نوعی خاکستر طلای خوراکی است که در طب آیورودا بسیار شناخته‌شده است. این ماده به‌صورت پودر بسیار ریز و تصفیه‌شده، با گیاهان دارویی ترکیب می‌شود و گفته می‌شود که فواید زیر را دارد:
- کمک به تقویت مغز و حافظه
- افزایش انرژی بدن
- بهبود عملکرد قلب
- کاهش استرس و اضطراب
- حمایت از سیستم ایمنی بدن
به نقل از وبسایت National Institutes of Health ، «ترکیبات طلا برای چندین دهه در درمان بیماری‌های التهابی مانند آرتریت روماتوئید استفاده شده‌اند و مطالعات نشان داده‌اند که این ترکیبات می‌توانند پاسخ‌های ایمنی را تنظیم کرده و التهاب مزمن را کاهش دهند.»
آیا طلا برای زنان مفیدتر است؟
در طب سنتی، باور بر این است که بدن زنان به دلیل ساختار هورمونی خاص خود، تعامل بیشتری با فلز طلا دارد. استفاده از زیورآلات طلا به‌خصوص در ناحیه سینه، مچ دست یا گوش، می‌تواند به تنظیم خلق‌وخو، کاهش علائم پیش از قاعدگی، و تعادل در سیستم غدد کمک کند.
محدودیت‌ها و مضرات استفاده از طلا در طب سنتی
با وجود تمام فوایدی که برای طلا برشمرده می‌شود، باید توجه داشت که استفاده بی‌رویه از آن ممکن است برای برخی افراد با طبع گرم، مشکلاتی مانند تپش قلب، خشکی دهان یا بی‌خوابی ایجاد کند.
در آیورودا نیز تأکید شده که استفاده از سوارنا بهاسما فقط باید با نسخه پزشک متخصص انجام شود، چرا که مصرف نادرست آن می‌تواند سمی باشد.
مقایسه خواص طلا با نقره در طب سنتی
در طب سنتی، طلا و نقره دو فلز متضاد از نظر طبع شناخته می‌شوند. طلا طبع گرم و نقره طبع سرد دارد.
- طلا برای افرادی با مزاج سرد مناسب‌تر است
- نقره برای کاهش التهاب، تب و آرام‌سازی روان مفید است
- استفاده از نقره برای مردان توصیه می‌شود، چرا که طبع آن با ساختار بدنی آن‌ها سازگارتر است
جمع‌بندی
طلا در طب سنتی، ماده‌ای فراتر از یک فلز زینتی است. این فلز در طب ایرانی و آیورودا به‌عنوان تقویت‌کننده بدن، آرام‌بخش روان و حامی سلامت قلب و مغز معرفی شده است. البته استفاده از آن باید با احتیاط و آگاهی انجام شود، به‌ویژه در مصرف خوراکی. اگرچه برخی خواص طلا امروزه نیز در علم پزشکی تأیید شده‌اند، همچنان بهره‌گیری از آن در قالب سنتی، نیازمند مشورت با متخصصان طب سنتی است.
- آیا مصرف طلا به‌صورت خوراکی مجاز است؟
فقط در طب آیورودا و در قالب خاکستر تصفیه‌شده و با تجویز پزشک سنتی مجاز است. - آیا استفاده از زیورآلات طلا بر سلامتی تأثیر دارد؟
طبق طب سنتی، تماس طلا با بدن می‌تواند بر تعادل انرژی و آرامش ذهنی تأثیر مثبت بگذارد. - آیا طلا در طب مدرن هم کاربرد دارد؟
بله، برخی داروهای ضد رماتیسم و سرطان از ترکیبات طلا استفاده می‌کنند.