به گزارش صراط به نقل ازجماران، شورای روابط بین الملل خاورمیانه در مطلبی به قلم Jin Liangxiang از نویسندگان موسسه شانگهای درباره گذشت یک سال از عادی سازی رابطه ایران و عربستان سعودی نوشت: ده مارس یک سال از زمانی که عربستان سعودی و ایران اعلام کردند در حال بهبود روابط و از سرگیری روابط دیپلماتیک هستند، می گذرد. این توافقی تاریخی بین دو کشور رقیب در منطقه با میانجیگری چین بود. ایران و عربستان از زمان بیانیه مشترک خود در پکن، روابط مستحکمی برقرار کرده اند و به طور منظم در سطح وزیران تعامل و دیدار دارند. با این حال، هر دو طرف باید تلاش بیشتری را برای تعمیق روابط دوجانبه خود، تامین منافع خود و منافع منطقه، به ویژه با توجه به آشفتگی‌هایی که از آن زمان تاکنون در منطقه رخ داده، به کار بگیرند.
آشتی تهران و ریاض از چند جهت بر خاورمیانه تاثیر مثبت می گذارد: اولا، تنش بین دو طرف اصلی درگیر در منطقه را کاهش داده است. ریاض و تهران سال‌ها درگیر رقابت شدیدی برای نفوذ ژئوپلیتیکی با جبهه‌هایی در لبنان و سوریه، عراق، بحرین و یمن بودند. عادی سازی روابط آنها روند آن رقابت پرتنش را در سراسر منطقه متوقف و حتی معکوس کرده است.
ثانیاً، آشتی آنها به حفظ شکلی از ثبات کمک کرده است. وقایع 7 اکتبر و جنگ متعاقب آن در غزه یادآوری این موضوع بود که ثبات در این منطقه همیشه شکننده است. استیصال فلسطینیان ناشی از اشغال طولانی مدت سرزمین آنها توسط رژیم اسرائیل و انتقام نامتناسب اسرائیل، منطقه را در یک فاجعه دیگر فرو برده است. اما با توجه به احتمال سرریز درگیری فلسطین و اسرائیل به سایر نقاط در منطقه، آشتی بین عربستان و ایران به عنوان یک لنگر حیاتی برای حفظ حداقل ثبات منطقه ای عمل کرده است.
ثالثاً، آشتی این دو کشور در خدمت ترویج آرمان مشروع فلسطینیان است. عربستان سعودی و ایران نه تنها در خلیج فارس بلکه در سراسر منطقه و جهان اسلام نیز قدرتمند هستند. اتحاد این دو به جهان اسلام در مبارزه برای آرمان فلسطین قدرت می بخشد که بر صلح و ثبات کل منطقه تأثیر می گذارد.
در طول سال گذشته، هر دو طرف تمایل خود را برای پیشبرد مصالحه نشان دادند. مدت کوتاهی پس از بیانیه مشترک، دو طرف روابط دیپلماتیک خود را از سر گرفتند و طبق برنامه توافق شده، سفارت خود را در پایتخت دیگری تأسیس کردند. ابراهیم رئیسی رئیس جمهور ایران در ماه نوامبر به عربستان سعودی سفر کرد و در نشست فوق العاده سران کشورهای اسلامی در ریاض در خصوص وضعیت غزه شرکت کرد. در اوایل فوریه، ایران سیاست سفر بدون روادید را برای اتباع امارات متحده عربی، عربستان سعودی، بحرین، کویت و قطر اعلام کرد (شهروندان عمان، دیگر عضو شورای همکاری خلیج فارس، قبلاً از این حق برخوردار بودند).
همچنین قابل ذکر است که این دو علاقه شدیدی به گفتگوهای امنیتی نشان داده اند. سردار سرلشکر محمد حسین باقری، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح ایران در 9 نوامبر 2023 تلفنی با خالد بن سلمان آل سعود، وزیر دفاع عربستان گفت‌وگو کرد. این دو اعلام کردند که آماده ارتقای روابط نظامی دوجانبه هستند که نشان دهنده تمایل هر دو طرف برای تعامل فشرده تر است.
برای منطقه ای که مستعد بی ثباتی است، نمی توان چندان هم با قاطعیت از آشتی تمام عیار دو طرف صحبت کرد. با این حال، برای کاهش بیشتر عدم اطمینان موجود میان دو کشور، این تلاش ها باید ادامه یابد. در حالی که چین دلایل زیادی برای میانجیگری دارد و همیشه آماده سرمایه گذاری در تلاش ها برای ارتقای آشتی در منطقه خواهد بود، دو طرف می توانند به صورت دوجانبه برای تعمیق رابطه شکل گرفته به روش های مختلف تلاش کنند.
اولا، آنها می توانند با یکدیگر برای شکل گیری تعاملات سطح بالا در ارتباط بیشتری باشند. چنین دیدارهایی به بهبود روابط سیاسی و همچنین افزایش اعتماد متقابل و ایجاد چارچوبی برای همکاری های بیشتر در آینده کمک می کند. رئیسی قبلاً به عربستان سعودی سفر کرده است. دو طرف اکنون می توانند یک دیدار متقابل از طرف سعودی ترتیب دهند. این حرکات باعث ایجاد اعتماد به نفس می شود و می تواند شتاب تازه ای را به روند آشتی اضافه کند. تبادلات سطح بالا در مورد مسئله فلسطین، می تواند انگیزه جدیدی به این روابط بیافزاید.
ثانیا، دو کشور می توانند گفتگوهای امنیتی منظمی را در سراسر خلیج فارس برگزار کنند. ابهامات ناشی از مناقشه فلسطین و اسرائیل و به طور کلی اوضاع آشفته منطقه، تبادل نظر به موقع را برای جلوگیری از سوء تفاهم ضروری می کند. حسن نیت ابراز شده توسط فرمانده های نظامی دو کشور در نوامبر 2023 نشان داد که چنین مبادلاتی مطلوب است . پس چرا آنها را منظم نکنیم؟ به عنوان مثال، مقام های ارشد نظامی دو طرف می توانند هر دو یا سه ماه یک بار پشت میز بنشینند تا در مورد تمام مسائل مورد علاقه خود بحث کنند. اگر هیچ چیز دیگری نباشد، این مبادلات می تواند به افزایش اعتماد متقابل کمک کند.
ثالثا، تهران و ریاض می توانند برای تقویت همکاری های اقتصادی خود با یکدیگر همکاری کنند. منافع اقتصادی به افزایش و شتاب دادن به آشتی سیاسی آنها کمک می کند. درست است که تحریم های غرب علیه ایران ممکن است مانع همکاری اقتصادی شود. اما به عنوان مثال، عربستان سعودی و سایر کشورهای شورای همکاری خلیج فارس هر کدام می توانند تنها در یک پروژه در ایران سرمایه گذاری کنند و باید ایران را تشویق به تعمیق این پروژه کنند. در چنین شرایطی احتمالا با وجود تحریم ها، تجار باز هم راه هایی برای اجرای چنین پروژه هایی پیدا خواهند کرد.
چهارم، دو طرف می توانند تبادلات علمی بیشتری انجام دهند. پیش از این مبادلات زیادی بین دانشمندان ایران، عربستان سعودی و سایر کشورهای مهم شورای همکاری خلیج فارس در مکان هایی که توسط طرف های ثالث ارائه شده بود، حتی زمانی که روابط کشورهای آنها متخاصم بود، صورت گرفته است. اما برای یک آشتی محکم تر، دو طرف می توانند مبادلات بیشتری را تشویق کنند. مؤسسات دانشگاهی در عربستان سعودی و ایران می‌توانند از دانشمندان طرف مقابل دعوت کنند تا به عنوان همکار مدعو یا صرفاً برای شرکت در کنفرانس‌های دانشگاهی بیشتر شرکت کنند. موسسات دارای وضعیت مالی بهتر در کشورهای شورای همکاری خلیج فارس می توانند چنین برنامه های بیشتری را برای محققان ایرانی ارائه دهند. مبادلات مستقیم کارشناسان اتاق فکر مطمئناً درک نادرست را در بین سیاستگذاران هر دو طرف کاهش خواهد داد.
در مجموع، اهمیت آشتی عربستان و ایران را نباید دست کم گرفت. اختلافات باقی خواهند ماند، اما در نهایت این دو کشور همسایه هستند. برای آینده ای بهتر برای آنها و برای ثبات منطقه، هر دو باید راه هایی برای پیشبرد آشتی خود بیابند. راه‌های زیادی برای انجام این کار وجود دارد، مشروط بر اینکه دو طرف جدی باشند و پیوسته با هم ارتباط برقرار کنند تا بر برداشت‌های نادرست و موانع غلبه کنند.