پزشکان و متخصصان قلب برای تشخیص و درک بهتر وضعیت قلب افراد، به آن‌ها توصیه می‌کنند که یک سری آزمایشاتی را انجام دهند. مهم‌ترین آزمایش‌هایی که برای آگاهی از وضعیت قلب استفاده می‌کنند، تست ورزش و اکو قلب است. تست ورزش و اکو قلب، هر دو این آزمایشات در کوتاه‌ترین زمان می‌توانند بیماری‌های قلبی را تشخیص دهند؛ بیماران باید قبل از انجام این آزمایشات اطلاعات کامل و درستی از این تست‌ها داشته باشند.
تست ورزش چیست؟
تست ورزش که به تست استرس قلب هم نام دارد، نحوه عملکرد و وضعیت قلب‌تان در حین فعالیت بدنی یا انجام کاری به شما نشان می‌دهد. ورزش کردن به ما کمک می‌کند که پمپاژ قلب‌مان به صورت سریع و قوی انجام شود، این تست ورزش، معمولاً با دویدن روی تردمیل یا دوچرخه سواری در حالت ثابت انجام می‌شود.
اکو قلب چیست؟
اکوکاردیوگرافی که به آن اکو قلب هم گفته می‌شود؛ یک معاینه دقیقی از چهار حفره قلب انجام می‌دهد. اکو قلب یک نوع تصویربرداری است که مختص به قلب است. تصاویری که با کمک اکو قلب یا اکوکاردیوگرافی از قلب ما گرفته می‌شود به ما این امکان را می‌دهد که ارزیابی کاملی از ضربان و پمپاژ قلب‌مان داشته باشیم.
این نوع تصویربرداری‌های پزشکی که از قلب‌مان گرفته می‌شود با استفاده از سونوگرافی داپلر و سونوگرافی استاندارد انجام می‌شود؛ در طی آزمایش از داپلر می‌توان برای ارزیابی جریان خون در قلب استفاده کرد.
اهمیت استفاده از اکو قب
آزمایش اکو قلب یا اکوکاردیوگرافی از اهمیت زیادی برخوردار است و دلایل این اهمیت، به شرح زیر است:
ارزیابی کلی، از عملکرد قلب.
برسی اثر بخشی درمان‌های پزشکی و جراحی.
پیگیری پیشرفت بیماری درچه‌ای با گذشت زمان.
شناخت وجود انواع بیماری‌های مختلف قلبی، از جمله بیماری‌های مادرزادی، توده‌های قلبی و بیماری دریچه‌ای و...
در واقع با اکو قب یا اکوکاردیوگرافی می‌توان به تمامی این موارد پرداخت و تشخیص داد که چه مشکلاتی برای قلب به وجود آمده است. پس قطعاً می‌توانیم بگوییم آزمایش اکو قلب، یکی از حیاتی‌ترین و مهم‌ترین موضوعی است که می‌توانیم برای برسی وضعیت قلب‌مان از آن استفاده کنیم.
انجام این کار به ما در آگاهی از وضعیت قلب‌مان کمک می‌کند و با تشخیصات پزشک، می‌توانیم از خطرات احتمالی که ممکن است برای قلب ما اتفاق بی‌افتد جلوگیری و پیشگیری کنیم.
تست ورزش با اکو قلب چه تفاوتی دارد؟
یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین تفاوتی که این دو آزمایش (تست ورزش و اکو قلب) با هم دارند، نحوه انجام آن‌ها است. در اکوکاردیوگرافی یا اکو قلب، الکترودهایی به بدن ما وصل می‌شود و با پروب که روی سینه ما حرکت می‌کند، تصویرهایی از قلب‌مان روی صفحه مانیتور به ما نشان می‌دهند.
ولی در تست ورزش، در حینی که الکترودها به سینه ما وصل هستند تردمیلی هم وجود دارد که باید روی آن هم راه برویم. تفاوت‌های دیگری نیز در رابطه با این آزمایشات وجود دارد و این تفاوت‌ها به نوع آماده سازی قبل از آزمایش می‌توان اشاره کرد. آزمایش اکو قلب، نیازی به آمادگی قبلی ندارد و انجام این نوع آزمایش حدود 15 دقیقه طول می‌کشد. ولی در تست ورزش، بیمار باید قبل از انجام آزمایش دستورالعمل‌های زیر را رعایت کند:
- چند ساعت قبل از تست نباید کافئین و تنباکو مصرف کنید.
- اطلاع دادن به پزشک در رابطه با داروهایی که به آن‌ها حساسیت دارید.
- نوع داروهای مصرفی مثل ویتامین‌ها، داروهای گیاهی و داروهای نسخه‌دار یا بدون نسخه.
چرا تست ورزش و اکو قلب انجام می دهیم؟
این دو آزمایشات ( تست ورزش و اکو قلب) برای تشخیص و آگاهی از سلامت بدنمان بسیار کاربردی است. با اکوکاردیوگرافی یا اکو قلب می‌توانیم ضربان و پمپاژ قلب‌مان را برسی کنیم با پروبی که روی قفسه سینه‌مان قرار می‌دهند. استرس تست یا همان تست ورزش، آزمایشی است برای برسی عملکرد قلب؛ که این تست باید با انجام فعالیت بدنی یا ورزش کردن انجام شود. انجام این آزمایش (تست ورزش) به ما مشکلات جریان خون را در قلب نشان می‌دهند.
اکو قلب و تست ورزش معمولاً برای کسانی توصیه می‌شود که دچار تنگی نفس و درد در قفسه سینه و قبل از جراحی‌های سایر اعضای بدن به متخصص مراجعه می‌کنند.
معایب تست ورزش و اکو قلب
همانطور که در قسمت‌های بالا گفته شد، این دو آزمایشات (تست ورزش و اکو قلب) برای تشخیص بهتر پزشکان طراحی شده است؛ اما خطرات و معایبی هم وجود دارد که این نوع خطرات و معایب بستگی به شرایط افراد دارد. پزشک قبل از اینکه بخواهد این آزمایشات را از شما بگیرد، همه معایب و خطرات احتمالی را با شما درمیان می‌گذارد.
در کل تست ورزش و اکو قلب خطراتات آنچنانی ندارند. ولی در تست ورزش ممکن است علائمی را بروز بدهید و این علائم به خاطره استرسی است که به قلب وارد می‌شود و این علائم عبارت‌اند از: افزایش فشار خون، درد در قفسه سینه، سرگیجه، حالت تهوع و ضربان نامنظم قلب. پزشک این شرایط را برای بیمار ایجاد می‌کند تا وضعیت‌های بد و احتمال سکته را در مانیتور مشاهده کند. البته افرادی که توانایی انجام فعالیت‌های بدنی یا همان تست ورزش را ندارند با مصرف داروهایی ضربان قلب‌شان بالا می‌رود؛ این داروها می‌توانند برای افراد دچار حساسیت شوند
علاوه بر این، برای افرادی که قادر به انجام فعالیت فیزیکی نیستند، تست ورزش با مصرف دارویی انجام می شود که ضربان قلب را افزایش می دهد. این دارو می تواند در بسیاری از افراد موجب حساسیت دارویی شود.
چه کارهایی را نباید قبل از تست ورزش انجام دهیم؟
برخی از عوامل و کارها با تست ورزش قلب تداخل پیدا می‌کنند. این عوامل گاهی بیماری‌های زمینه‌ایند و گاهی عادت‌های غذایی ما. در بعضی از وضعیت‌ها هم این تداخل‌ها به دسته‌ای از داروها و فرآورده‌های معین مربوط می‌شوند. با هم برخی از این عوامل را بررسی می‌کنیم:
- خوردن غذاهای سنگین پیش از تست، بر نتایج واقعی آن، اثری منفی می‌گذارد. در ضمن می‌تواند باعث بروز درد قفسه سینه در هنگام تست شود.
- نوشیدنی‌های کافئین دار، نباید پیش از انجام آزمایش مصرف شوند.
- سیگار یا دیگر فرآورده‌های دخانی بر سلامت بیمار در هنگام تست تاثیری سلبی می‌گذارد و داده‌های واقعی بدن را می‌پوشاند.
- اگر بیمار از پرفشاری خون یا فشار خون بالا در رنج باشد، باید با پزشک متخصص خود مشورت کند. این عارضه بر نتایج تست، اثری تحریف کننده می‌گذارد.
- داروها با تست ورزش قلب تداخل دارند. بیمار باید همه داروهای مصرفی خود را به پزشک متخصص گزارش دهد. داروهایی مانند مسدود کننده‌های بتا، ممکن است بر سرعت تپش قلب تاثیر بگذارند و نگذارند که قلب، به سطح تپشی مطلوبی برسد.
وقتی موادی مانند منیزیم، پتاسیم یا کلسیم در خون فراوان یا بسیار کم باشند، الکترولیت‌ها از تعادل بازمی‌مانند. الکترولیت، به معنای ماده‌ای حل شده در آب یا مایع‌های روان دیگری مانند خون است که رسانایی آن از آب خالص بیشتر باشد. این خاصیت برای هموستاز بدن یا همان پایداری محیط درونی موجود زنده، حیاتی است. الکترولیت‌ها کارکرد قلب را تنظیم کرده و ساختار عصبی بدن را متعادل نگه می‌دارند. همچنین وظایفی همچون تعادل مایعات، اسیدها و بازهای بدن و تبادل اکسیژن، به عهده این مواد ارزنده و حیاتی است. اختلال در تعادل الکترولیت‌ها، داده‌های تست ورزش را غیر قابل اعتماد می‌کند.
یکی دیگر از عواملی که بر تست ورزش قلب تاثیری منفی دارد، بیماری دریچه قلب است. بزرگ شدن قلب و تپش آریتمیک آن از دیگر عوارضی هستند که بر این تست، تاثیر نامطلوبی می‌گذارند.
تست ورزش و جراحی باز قلب
یکی دیگر از دلایل تجویز تست ورزش قلب، هنگامی است که یک جراحی قلبی را پشت سر گذاشته باشیم. در این حالت برای توانبخشی دوباره به قلب باید توانمندی‌های آن، ارزیابی شوند. این کار به این خاطر است که مرزهای ایمن فعالیت قلبی مشخص شوند. از آنجا که برنامه‌های توانبخشی قلبی با ورزش همراهند با کمک این آزمایش، مرزهای فعالیت مجاز قلبی، نشانه‌گذاری می‌شوند.
البته برنامه توانبخشی به جراحی قلبی محدود نمی‌شود. در دوران نقاهت پس از انفارکتوس میوکارد یا حمله قلبی هم، به بازسازی توانمندی‌های قلب، نیاز می‌شود. برای ارزیابی دوباره قلب، انجام این دسته از تست‌ها ضروری است.