ارتودنسی دندان یکی از درمان‌های پزشکی و زیبایی دندان است که مزایای بسیاری را برای بیماران به ارمغان می‌آورد. ارتودنسی غالبا در دوره نوجوانی برای اصلاح دندان‌ها بکار گرفته میشود اما در بزرگسالان هم میتوان از این روش برای اصلاح کج یا نامرتب بودن دندان‌ها استفاده کرد.
ارتودنسی دندانی از فلز یا سرامیک، سیم قوس دار ارتودنسی و مواد باندینگ ساخته شده که آنرا به دندان متصل میکند. متخصص ارتودنسی هم به دندانپزشکی گفته میشود که در استفاده از این ابزار برای درمان یا اصلاح نامرتبی دندان‌ها تخصص دارد.
نرخ موفقیت درمان با ارتودنسی نیز بسته به سن مراجعه کننده در زمان شروع درمان و اهداف درمانی او متفاوت است. بطور کلی، ارتودنسی برای اصلاح نامرتبی و کجی دندان ابزار بسیار موثری است اما بخشی از موفقیت درمان با این روش نیز به پیروی دقیق از دستورالعمل‌های متخصص ارتودنسی بستگی خواهد داشت.
انواع بریس ارتودنسی
برای اصلاح نامرتبی و کجی دندان در کودکان، استفاده از بریس ارتودنسی محبوب‌ترین راه حل است. علاوه بر بریس‌های ارتودنسی فلزی، امروزه چندین نوع ارتودنسی دیگر نیز در دسترس است. نوع بریس ارتودنسی مناسب برای اصلاح دندان نیز طبق صلاحدید دندانپزشک متخصص تعیین میشود. استفاده از ارتودنسی ثابت یا متحرک نیز به صلاحدید دندانپزشک بستگی داشته و یک نوع ارتودنسی برای همه مناسب نیست.
بریس ارتودنسی فلزی/ سنتی
در این نوع بریس سنتی، تمامی سیم‌ها و براکت‌ها از جنس فلز بوده و بریس فلزی از سیم‌های انعطاف‌پذیر یا سیم‌های قوسی که براکت‌ها یا بند را در کنار هم نگه می‌دارند ساخته شده است. همچنین، برخی از براکت‌ها دارای بند لاستیکی یا بند فلزی هستند که براکت را به سیم متصل می‌کنند. به کمک این بندها، فشار بیشتری به دندان برای کمک به صاف شدن و تراز کردن آن وارد میشود. گا‌ها ممکن است دندانپزشک برای ایجاد فشار اضافی جهت صاف کردن دندان از شما بخواهد تا حین خواب شبانه، از هدگیر یا سربند ارتودنسی استفاده کنید.
بریس ارتودنسی سرامیکی
امروزه براکت ارتودنسی اغلب از جنس سرامیک همرنگ دندان ساخته میشود تا ظاهر آن جلب توجه نکند. همچنین ممکن است براکت از جنس فولاد ضد زنگ، مواد شفاف یا طلا نیز باشد.
بریس ارتودنسی پشت دندانی یا لینگوال
بریس ارتودنسی لینگوال دقیقا مانند بریس فلزی معمولی بوده با این تفاوت که داخل دهان و در پشت دندان ها کار گذاشته شده و به سختی دیده میشود.
بریس شفاف یا نامرئی
ارتودنسی نامرئی یا شفاف نیز از جنس پلاستیک بی رنگ بوده و بخوبی روی دندان قرار میگیرد. این ارتودنسی با ایجاد فشار به آرامی موقعیت دندان را به زاویه درست حرکت داده و با صاف کردن دندان، موجب اصلاح طرح لبخند میشود. شما میتوانید حین غذا خوردن، مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن، بریس شفاف خود را بردارید اما برای دست‌یابی به نتایج مطلوب باید روزانه حداقل ۲۲ ساعت از آن استفاده کنید.
چه مدتی باید ارتودنسی داشته باشم؟
مدت زمان مورد نیاز برای داشتن ارتودنسی در افراد مختلف متفاوت است. این امر به موارد زیر بستگی دارد:
- شدت مشکل دندان‌ها
- فضای داخلی دهان
- فاصله‌ای که باید دندان‌ها حرکت کنند
- میزان سلامت دندان‌ها، لثه و استخوان فک
- پیروی دقیق از دستورالعمل‌های متخصص
بطور متوسط، ارتودنسی دندان باید ۱ الی ۳ سال بروی دندان باقی بماند. پس از برداشتن ارتودنسی، اکثریت افراد باید تا ۶ ماه از ریتینر یا نگهدارند استفاده کنند. پس از گذشت این مدت زمان، تا چند سال تنها حین خواب از ریتینر استفاده میشود.
آیا استفاده از ارتودنسی درد دارد؟
ممکن است حین جاگذاری بریس ارتودنسی یا حین تنظیم و شروع استفاده از آنها درد و ناراحتی خفیفی داشته باشید. میتوانید از داروهای مسکن بدون نسخه مانند استامینوفن یا ایبوپروفن استفاده برای تسکین درد خود استفاده کنید. اگر حین تنظیم درد زیادی حس میکنید باید این موضوع را با متخصص ارتودنسی خود در میان بگذارید. متخصص میتواند با اعمال تغییراتی در بریس از ایجاد درد جلوگیری کند.
ارتودنسی برای بزرگسالان در مقایسه با کودکان چگونه عمل میکند؟
هیچوقت برای شروع استفاده از ارتودنسی جهت اصلاح نامرتبی و کجی دندان‌ها دیر نیست اما شروع استفاده از آن در سنین نوجوانی مزایای خاص خود را دارد. در دوره نوجوانی، استخوان فک و بافت زیرین قابلیت حرکت و انعطاف پذیری بیشتری دارند و به همین دلیل دندان‌ها نسبت به درمان بهتر جواب میدهند.
استفاده از ارتودنسی در سنین نوجوانی ممکن است مانع از طولانی بودن مدت درمان شود. به محض اتمام رشد دندان و استخوان فک، تغییراتی که بریس میتواند اعمال کند نیز محدودتر میشود.
به غیر از تفاوت در طول مدت استفاده از ارتودنسی در بین افراد بزرگسال و کودکان، از دست رفتن دندان نیز یکی از مشکلاتی است که در دوره بزرگسالی برای برطرف کردن آن جهت استفاده از ارتودنسی ممکن است به درمان‌هایی نظیر ایمپلنت‌های دندانی نیاز داشته باشید.
اگر باردار هستید یا قصد بارداری دارید، قبل از انجام ارتودنسی با پزشک متخصص زنان مشورت کنید تا مطمئن شوید استفاده از ارتودنسی برای شما مانعی نداشته باشد. چنانچه دچار سایر بیماری‌های زمینه‌ای باشید نیز قبل از این درمان حتما با پزشک خود مشورت کنید.
نگهداری از ارتودنسی دندان
پس از جاگذاری ارتودنسی دندان، باید از مصرف مواد غذایی زیر بپرهیزید:
- آبنبات
- ذرت
- آدامس
با وجود ارتودنسی، امکان باقی ماندن ذرات مواد غذایی و ایجاد پوسیدگی دندان بیشتر میشود. باید مصرف نوشیدنی‌های شیرین و غذاهای نشاسته دار را هم محدود کنید تا بیشتر از مینای دندان خود محافظت کنید.
با داشتن ارتودنسی، باید هر ۸ الی ۱۰ هفته یکبار برای تنظیم آنها به ارتودنتیست خود مراجعه کنید. ارتودنتیست وضعیت بریس‌ها و همچنین نحوه مراقبت شما از آنها را بررسی میکند و در صورت نیاز برخی از اورینگ‌های ارتودنسی را تعویض میکند.
تمیز کردن دندان با ارتودنسی
با داشتن ارتودنسی، اهمیت مراقبت و رعایت بهداشت دهان و دندان بیشتر میشود. مسواک زدن بعد از صرف غذا موجب میشود تا ذرات غذایی بین ارتودنسی و دندان قرار نگیرند. روزانه ۲ مرتبه هم باید از نخ دندان مخصوص ارتودنسی استفاده کنید.
نخ دندان مخصوص ارتودنسی براحتی بین بریس ارتودنسی حرکت کرده و فضا‌های تنگ را تمیز میکند. حتی برای تمیز کردن زیر و اطراف سیم‌های قوسی و براکت نیز میتوان از مسواک بین دندانی استفاده کرد.
با داشتن ارتودنسی دندان باید هر ۶ ماه یکبار برای تمیز کردن حرفه‌ای دندان‌های خود به دندانپزشک مراجعه کنید.
