۲۸ اسفند ۱۳۹۰ - ۱۴:۰۹

مهره‌ مار «جدایی نادر از سیمین» چه بود؟

کد خبر : ۵۶۷۲۶

«اصغر فرهادی در فضایی شدیداً درگیر کننده، نسبیت روابط آدم‌ها را به طرزی هنرمندانه به نمایش گذاشته و شاید همین مساله، تبدیل به پاشنه‌ آشیل فیلم در ایرانِ نیمه‌سنتی شده است.»

به گزارش صراط، سايت الف به مقدمه بالا اضافه كرد: اهدای جايزه اسكار به عنوان بهترین فیلم خارجی به "جدایی نادر از سیمین" فرصت خوبی است برای بازبینی دوباره‌ آن. نگاهی ورای چارچوب‌های تنگ سیاسی و جناحی به فیلمی که توانسته روحی دوباره به کالبد سینمای محتضر ایران بدمد و آن را جهانی سازد. سؤال این است که مهره‌ مار "جدایی نادر از سیمین" چه بوده که توانسته همزمان دل تماشاگران، منتقدان و روشنفکران را در سراسر جهان ببرد و بر صدر فهرست‌های معتبر سینمایی بنشیند؟

شاید برجسته‌ترین مشخصه فیلم اصغر فرهادی، نسبتی است که با تماشاگر برقرار می‌کند. فرهادی در این فیلم صرفاً یک راوی و دوربین کلاری فقط دریچه‌ای برای روایت داستان فیلم نیست. در "یک جدایی"، تماشاگر جزئی از داستان است و خود را در فضای بین آدم‌های فیلم درست مثل یک شخصیت حس می‌کند. از همان سکانس اوّل که دوربین در جایگاه قاضی نشسته تا انتهای فیلم، بیننده با تک تک شخصیت‌ها رودررو می‌شود و هر لحظه خود را در جایگاه داوری می‌بیند که باید با صدور رای درباره آدم‌های قصه تکلیفش را با آن‌ها یکسره کند.

در حالی که در سینمای روز دنیا تلاش می‌شود با استفاده از تکنولوژی، حس حضور تماشاگر در فضای فیلم را تقویت کنند، فرهادی توانسته با فرم و محتوایی خاص، فراتر از احساسی فیزیکی در دیدن و شنیدن، به خوبی از پس این کار برآید. به نظر می‌آید هم "دوربین روی دست" در فیلم و هم پایان باز آن که رای نهایی را بر عهده تماشاگر انداخته، تمهیداتی است که فرهادی برای پررنگ‌تر کردن این وجه از فیلمش به کار برده است.

درست در حین همین درگیری تماشاگر با فیلم است، که فرهادی محکم می‌ایستد و تلخی و پیچیدگی واقعیت را به او نشان می‌دهد. در "یک جدایی" هیچ شخصیتی نه مقصر است و نه قربانی. در اینجا نه قهرمانی داریم که آدم خوب قصه باشد و نه ضدّ قهرمانی که بار تراژدی فیلم را بر عهده گیرد. از یک طرف می‌توانیم یکایک آدم‌های قصه را مؤاخذه کنیم که چرا لغزیدند و پنهان‌کاری و فریب را بر صداقت و صراحت ترجیح دادند و از طرف دیگر به هر کدامشان حق می‌دهیم و برایشان دل می‌سوزانیم که در چنان موقعیتی نمی‌توانستند کار دیگری کنند. دقیقاً همین فضای دوگانه و نسبی است که تماشاگر را به این نتیجه می‌رساند که اوضاع آن‌قدر پیچیده است که مطلق گرایی راه به جایی نمی‌برد و برای قضاوت باید چارچوب دیگری برگزید.

فرهادی در این فیلم در فضایی شدیداً درگیر کننده، نسبیت روابط آدم‌ها را به طرزی هنرمندانه و باورپذیر به نمایش گذاشته است. چنین توصیفی از واقعیت می‌تواند برای کسی که دارای اصول اخلاقی مطلقی در ارزیابی آدم‌هاست، آزاردهنده و بی اساس باشد. و شاید همین کلید این معما است که چرا علی رغم این همه تحسینِ بین المللی، "جدایی نادر از سیمین" در ایران مورد بی‌مهری تعدادی از منتقدین و مسئولان قرار گرفت و متهم به سیاه‌نمایی و پوچ‌گرایی شد. می‌توان گفت "نسبی‌گرایی" که یکی از اصول جهان‌بینی مدرن است، هم‌زمان تبدیل به پاشنه‌ آشیل فیلم در ایرانِ نیمه‌سنتی، و برگ برنده‌ آن در غربِ مدرن شده است.

تماشاگری که این چنین نظاره‌گر رخدادهای فیلم است، وقتی در انتها نادر و سیمین را می‌بیند که مصمم و راضی به جدایی، در راهروی دادگاه منتظر جواب دخترشان هستند، دوست دارد پا به درون دنیای فیلم بگذارد. با این احساس وظیفه که باید بنشیند و با نادر و سیمین حرف بزند. به آن‌ها بگوید که هیچ کس مقصر نیست و نباید فقط از دریچه نگاه خود ماجرا را دید و قضاوت کرد. آن نگاه، با تمام وجود نگاه مردد و مضطرب ترمه در اتاق قاضی را حس می‌کند و پیش خود می‌گوید آخر چطور ترمه‌ نوجوان می‌تواند در میانه‌ این موقعیت پیچیده، بی‌رحمانه حکمی صادر کند که تاوانش، جدایی او از پدر یا مادرش است. شاید این چنین است که آرزو کند کاش پرده نقره‌ای واقعی بود و صدا و حضور او هم بر روی آن ثبت می‌شد.


آخرین اخبار و تصاویر اجتماعی را در سرویس جامعه صراط بخوانید.


نظرات بینندگان
م
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۱۴:۴۴ - ۰۵ فروردين ۱۳۹۱
۲
۴
به خطر افتادن صلح و امنیت جهانی رو چارچوب‌های تنگ سیاسی
می دونید ؟

فیزیک دانی هم که بمب اتم ساخته لابد گفته من فیزیک دان هستم و کاری به سیاست ندارم .

از کسانی که فکر هنری و اجتماعی محض دارن جز تحسین نقاط قوت فیلم هیچ انتظاری نیست .

واقعا رابطه این فیلم رو با صلح و امنیت جهانی درک نمیکنید ؟

آیا ندیدید چند روز قبل از مراسم اسکار مردم شصت شهر آمریکا با عکسهای شهید احمدی روشن و پسرش به خیابون ها ریختند و به دولت آمریکا گفتن -- ایران دروغ گو نیست بلکه شما دروغ گو هستید -- .

آیا ندیدید اون روزی که ایران به ناو آمریکایی هشدار داد یک فرمانده ارشد ارتش چین گفت -- حتی به قیمت شروع جنگ جهانی سوم از ایران حمابت می کنیم ؟ --

آیا نمی دونید بهانه غرب برای حمله به ایران دروغ گو بودن ایرانه ؟
ناشناس
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۱۴:۴۹ - ۰۵ فروردين ۱۳۹۱
۴
۲
نظرات را نگذاشتید؟! شما عضوی از جریان ماسونی هستید؟!
اگر نه، پس چرا نسبت به اسکار، روشن گری نمی کنید؟!!
ناشناس
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۲۱:۰۶ - ۰۵ فروردين ۱۳۹۱
۰
۱
ابعاد خیانت آقای فرهادی و کل بدنه سینما را برای مردم روشن کنید.
لطفاً زودتر مردم را نسبت به جریانات ضد دین سینما روشن کنید.
شما که اسم خود را رسانه گذاشته اید، و در جریان برخی امور هستید، چرا برای مردم نمی گویید مشکلات اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی و...، ناشی از دولت و مجلس و شورای نگهبان نیست، بلکه ناشی از تلاش وافر دشمنان اسلام در درون و بیرون نظام است.
چرا نمی گویید مسئولان تقلبی، هنرمندان تقلبی، رسانه های تقلبی، دلسوزان انقلاب تقلبی، جوایز هنری تقلبی و ... است که دارد از آبروی نظام اسلامی مایه می گذارد.
واقعاً چرا نمی گویید؟؟؟
سعید
|
Iran (Islamic Republic of)
سه میلیارد دزدیده شده، اوضاع مشکوک بیمه تامین اجتماعی و هواپیمایی هما، معلق ماندن پروژه های پارس جنوبی، ناپدید شدن صندوق ذخیره ارزی و غیره و غیره همه از ابعاد خیانت اصغر فرهادی هستند.

برادر ناشناس چرا دستگیرش نمی کنند این بابا رو و بیارن تو تلویزیون اعتراف کنه؟
نورا
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۲۱:۳۳ - ۰۵ فروردين ۱۳۹۱
۲
۲
درود بر اصغر فرهادی!
رامین
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۰۹:۳۴ - ۰۶ فروردين ۱۳۹۱
۰
۰
بابا ول کنید این اصغرو.یه فیلم ساخته حالا.تا کی میخواین سر این بحث کنین؟