می‌گویند معلمی شغل پیامبران است، اما بعید است در حال حاضر معلمان در ایران وضعیتی پیامبرگونه داشته باشند؛ اصلی‌ترین نهاد متولی آموزش در ایران یعنی وزارت آموز و پروش آنقدر برای به کارگیری معلمان آنقدر قانون دارد که نمی‌توان همه کادر آموزشی را در یک دسته مشخص قرار داد؛ مقررات متنوع استخدامی این وزارتخانه هرکارکردی که داشته باشند یکی از آنها شرایط متفاوت مزدی و حقوقی کسانی است که در مدارس به حرفه معلمی مشغولند.
به گزارش اقتصاد ۲۴ از معلمان استخدام رسمی گرفته تا حق‌التدریسی‌ها، نهضت سوادآموزی‌ها و آموزگارانی که در چارچوب قانون کار در مدارس غیرانتفاعی مشغول کارند و حالا سربازمعلمانی که بعد از حادثه تصادف روز پنجشنبه یکبار دیگر نامشان برسر زبان‌ها افتاده است همه نمونه‌هایی هستند از تنوع و گوناگونی شرایط جذب و همکاری آموزگاران در وزارت آموزش و پرورش.
اما سرباز معلمانی که حالا با مرگ دلخراش پنج نفر آنها در حادثه هفته گذشته ابرکوه نامشان تاحدودی ورد زبان افکار عمومی شده است چه کسانی هستند و کارشان در نظام آموزش و پرورش ایران چیست؟
آخرین بار بیست و هفتم اسفند ماه سال گذشته بود که معاونت برنامه‌ریزی و توسعه منابع آموزش و پرورش با ارسال دستورالعملی فرآیند جذب سرباز معلم در سال ۱۴۰۰ به ادارات کل آموزش و پرورش استان‌ها ابلاغ کرد؛ در حال حاضر سرباز معلمی در ایران مختص و منحصر به مردان جوانی است که مشمول خدمت زیر پرچم بوده و در این رابطه مشکلی از بابت غیبت و... نداشته باشند؛ هر زمان که وزارت آموزش پروش در رابطه با تکمیل کادر آموزشی خود با مشکل روبرو باشد از طریقه مکاتبه با سازمان نظام وظیفه جبران کمبود نیروی خود را خواستار می‌شود؛ در این صورت از میان مشمولان خدمت وظیفه آن‌هایی که واجد شرایط عمومی مثل داشتن حداقل مدرک دیپلم و نداشتن سابقه سوء پیشینه هستند می‌توانند بعد از احراز صلاحیت برای گذراندن دوره خدمت سربازی به صورت امریه به وزارت آموزش و پروش معرفی شوند و بعد از گذراندن دوره آموزشی با لباس غیر نظامی و در ازاء دریافت درآمدی کمتر به نسبت سایر نیرو‌های کادر آموزشی در وزارت آموزش و پروش به فعالیت بپردازند.
در شرایطی که مدتهاست بازنگری در اصل خدمت اجباری سربازی به موضوعی مناقشه برانگیز در جامعه ایران تبدیل شده است؛ واضح و مبرهن است که اغلب جوانان متقاضی گذراندن دوره سرباز معلمی در زمره کسانی هستندکه در جستجوی یافتن یک منبع به نسبت پایدار درآمد و فرصت شغلی ماندگارند و برای همین حاضرند تا در سودای داشتن شانس همکاری‌های آتی با دستگاه دولتی مثل وزارت و آموزش و پرورش با عنوان سرباز معلم دوره خدمت سربازی خود را سپری کنند.
استفاده از ظرفیت مشمولان خدمت وظیفه سربازی برای تکمیل کادر آموزشی وزارت آموزش و پرورش اتفاق جدیدی نیست و دست کم سابقه آن به شکل گیری طرح سپاه دانش در سال‌های پیش از انقلاب اسلامی باز می‌گردد، اما به احتمال قوی از قرار معلوم آنچه که این روز‌ها سرباز معلم نامیده می‌شود از میان دهه ۶۰ به وجود آمد.
در بایگانی مقررات مجلس شورای اسلامی، مصوبه‌ای با امضای نخست وزیر وقت وجود دارد که می‌توان آن را نخستین سنگ بنای طرح سرباز معلمی در ایران قلمداد کرد؛ به موجب این مصوبه در سال ۶۶ به دو دستگاه وزارت آموزش پرورش و ژاندارمری وقت تکلیف شده است تا با همکارای یکدیگر شرایط و امکانات لازم برای آموزش هزار نفر از سربازان وظیفه را در قالب طرح سرباز معلمی فراهم کنند.
در ادامه مقررات مرتبط با سرباز معلمان دستور العمل تقریبا به روز شده دیگری هست که در سال ۹۵ راجع به مشمولین مامور به دستگاه‌های غیر نظامی نوشته و تصویب شده است؛ به موجب این مقررات سرباز معلمان یکی از گروه‌های سرباز وظیفه‌ای هستند که می‌توان از ظرفیتشان در شرایط صلح و غیر جنگی در دستگاه‌های غیر نظامی و به صورت ویژه در مناطق محروم و کمتر توسعه یافته استفاده کرد.
