"صراط" - درباره پيدايش جشن فروردين يا جشن بهار افسانه هاي بسياري نقل شده است كه جنبه اساطيري دارند اما محققان آن را از مراسم كهن ايرانيان آريايي دانسته اند كه با تصرفات و تغييراتي از عصري به عصر ديگر انتقال يافته است و تا به امروز كه ايرانيان همچنان پيوند عميق خود را با نوروز حفظ كرده اند.
به گزارش سرویس اجتماعی صراط نوروز داراي ويژگي هاي در خورد توجهي است: طولاني ترين جشن ايرانيان است و نيز مجموعه اي از مراسم و سنت ها را به همراه دارد و از اين رو پرمايه ترين جشن است. خانه تكاني كه با تميزي و نظافت عادي خانه تفاوت دارد؛ سبزه سبز كردن به نيت برداشت محصول خوب و اميد بركت و فراواني؛ خيرات براي رفتگان و زيارت اهل قبور (پنجشنبه آخر سال)؛ چيدن سفره هفت سين؛ دعاي تحويل سال نو؛ ديد و بازديد و بالاخره سيزده فروردين به عنوان نمادي براي پاسداشت طبيعت!
در تمامي آيين هاي نوروز به گفته اي يك جنبه دائما تكرار شونده وجود دارد و آن هم پيكار ميان نور و ظلمت است و از همين روست كه حفظ و معرفي اين مراسم به عنوان يكي از غني ترين نمونه هاي ميراث شفاهي و معنوي ايران اسلامي و منبع اصلي هويت فرهنگي به جامعه بشري ضروري به نظر مي رسد.
عيد نوروز جشني باستاني است. اما از چه زماني اين عيد در ايران برگزار مي شده و سبب وجودي آن چيست؟
نقش هاي برجسته تخت جمشيد حاكي است كه جشن سالانه در ايران وجود داشته است كه با تغيير فصل ها مربوط بوده است. پس ريشه هاي اين جشن درگذشته هاي بسيار دور ايران است. چون نوروز جشن ملي بود، از ميان جشن هاي باستاني ايران در چهارديواري خانه ها نفوذ كرد.
عامه مردم چنين مي پندارند كه به هنگام تحويل سال در هر كجا كه باشند تا آخر سال حضور در آنجا برايشان بسيار آسان و ميسر است. از اين رو برخي زمان تحويل سال را در فضاي زيارتگاه ها و امامزادگان مي گذرانند و در لحظات خجسته گردش سال، با دعا و نيايش در اين جايگاه هاي روحاني با جهان مينوي و ملكوتي ارتباط معنوي برقرار مي كنند.
ايرانيان در قديم، به عنوان شگون، هفت سيني از دانه هايي كه بركت به سفره ها مي آورد، مي روياندند و برخوان نوروزي خود مي نهادند. همه چيز بر سر سفره هفت سين از يك چيز سخن مي گويد و آن آغاز رويش و بركت شكوفايي جهان و هستي است. سيني معرب چيني است كه در قديم، به طبق هاي بزرگي كه از چين آورده بودند، گفته مي شد. به احتمالي هفت سين مي تواند بازمانده همين هفت سين باشد و يا نمادي از سبزه و سرسبزي. اگر هفت سين با هفت ميوه يا گل يا سبزي كه با سين آغاز شود، هر يك نشانه اي از باروري و تندرستي است و در آن بايد جاي پاي ذوق لطيف ايراني را جست وجو كرد. سبزه نودميده است، سنبل خوشبو، سيب ميوه اي بهشتي و نمادي از زايش، سمنو تهيه شده از جوانه گندم كه يادآور بخشي از آيين هاي باستاني ماست. سنجد كه بوي برگ و شكوفه درخت آن محرك عشق و دلباختگي است، سيرداروي تندرستي، دانه هاي اسپند به معني مقدس كه دافع چشم بد است. همچنين بر اين خوان، آينه مي گذاريم كه نور و روشنايي مي تاباند، شمع مي افروزند كه روشنايي و تابش نور را به ياد مي آورد، و تخم مرغ مي گذارند كه تمثيلي از نطفه و باروري است. (در اسطوره هاي ايران باستان، آسمان و زمين همچون تخم مرغ توصيف شده اند كه زمين همسان زرده در ميان آسمان كه همسان سفيده است، قرار دارد.) آب زلال به نشانه همه آبهاي خوب جهان و ماهي زنده در آب به نشانه تازگي و شادابي (و همچنين ماه اسفند برابر با برج حوت به معني ماهي است) و نقل و شيريني براي شيرين بودن سال جديد نيز در اين خوان قراردارند.
در بسياري از خانه ها گذاشتن نمونه اي از غلات و حبوبات و نيز شير و فرآورده هاي شيري به نشانه تضمين بركت خانه متداول است.
در وقت تحويل سال نو، همه مردم هر جا باشند به خانه و كاشانه خويش باز مي گردند تا در ساعت تحويل در جمع خانواده و كنار سفره عيدي باشند. اين حضور جمعي خانواده درپي فعاليت يك ماه استقبال از نوروز و تميز كردن و آماده ساختن خانه و تدارك لوازم عيد است، و همراه با آدابي است. رعايت اين آداب نقشي پويا در انسجام خانواده دارد. براي حضور در كنار سفره عيدي و لحظه تحويل سال كه هر دو از بار تقدس برخوردارند، بايد پاكيزه بود، بايد شست و شو كرد و آراسته به ادب و به آيين بايد بر كنار سفره عيد نشست.
آينه و آب، شمع هاي شمعدان يا چراغ هاي روي خوان نوروزي، كتاب و شمايل مقدس، سبزه نورسته، فضاي رازآميز و روحاني ايجاد مي كند كه براي هميشه در خاطره كودكان تصويري ماندگار و آميخته با شادي و محبت است و بزرگترها را به فراموش كردن دل آزردگي ها مي خواند. همه چشم به آب و ماهي مي دوزند و گوش به شليك توپ و اعلام سال تحويل مي سپرند. پس از تحويل سال، همه اعضاي خانواده به يكديگر عيد مباركي مي گويند كوچك ترها دست بزرگ ترها را مي بوسند و آن گاه بزرگ خانواده دعاي سال تحويل را مي خواند و ديگران آن را تكرار مي كنند:
«يا مقلب القلوب و الابصار
يا مدبر الليل و النهار
يا محول الحول والاحوال
حول حالنا الي احسن الحال»
سپس كلام مبارك باد و شيريني سفر عيد، همه را شيرين كام مي كند و راهي ديد و بازديدهاي نوروزي.
نقش وفاقي تحويل سال نو، در نقاطي كه مكان زيارتگاهي و مقدس داشته باشند، از محدوده فضاي خانواده فراتر مي رود. مردم در مكان مقدس گرد مي آيند و نوروز را با هم آغاز مي كنند. چنان كه نذر بارگاه امام رضا(ع) در مشهد، حرم حضرت معصومه(س) در قم و شاه چراغ(ع) در شيراز، و صحن و سراي امام زادگان در شهر و روستاهاي ديگر.
از قديم رسم چنين بوده كه پس از تحويل سال و آغاز سال نو، كسي فرخنده رو و خوش قدم و نيك زبان به خانه درمي آمد و نوروز را شادباش مي گفت و تندرستي و شادي و روزي فراخ در سال نو براي اعضاي خانواده مي آورد. اين مراسم همچنان در ميان عامه مردم ايران بازمانده است. در تهران قديم، اين كار را معمولا پدر يا مادر خانواده و يا يكي از اعضاي خانواده و خويشاوندان نزديك كه قدمش را خوب و ديدارش را نيكو مي پنداشتند، انجام مي داد. اين شخص از خانه بيرون مي رفت و پس از لختي باز مي گشت تا نخستين كسي باشد كه در سال نوقدم در خانه گذاشته است. او در خانه را مي كوبيد و در پاسخ پرسش اهل خانه كه كيستي؟
مي گفت: تندرستي!
مي پرسيدند چه آوردي؟
مي گفت: شادي و پيروزي!
از ديگر رسم هاي متداول پس از خواندن دعاي سال تحويل، بزرگ خانواده قرآن كريم را مي گشايد و هفت سوره يا هفت آيه از اين آخرين كتاب آسماني را كه با كلمه سلام آغاز مي شود، تلاوت مي كند. آن گاه به رسم تبرك بزرگ خانه به هريك از اعضاي خانواده سكه اي كه در ميان صفحات قرآن قبلا گذاشته است، مي دهد. در اين هنگام همه دهان خود را با شيريني سفره نوروزي شيرين مي كنند.
در اعتقادات كهن ايراني نوروز روزي است كه آفريدگار از خلقت جهان فارغ مي شود و روز آفرينش انسان است. و از همه مهم تر در روايات اسلامي نوروز، روزي است كه جبرئيل بر پيامبر اعظم(ص) نازل شد، روز غدير خم است؛ و روز ظهور حضرت صاحب الزمان(عج) خواهد بود.
نوروز آييني است بين المللي كه علاوه بر ايران، بيشتر كشورهاي همسايه ما نيز آن را جشن مي گيرند و در سرزمين هاي دورتر از جشن هاي سنتي اقوام و مليت هاي گوناگون به شمار مي آيد.
در تمامي آيين هاي نوروز به گفته اي يك جنبه دائما تكرار شونده وجود دارد و آن هم پيكار ميان نور و ظلمت است و از همين روست كه حفظ و معرفي اين مراسم به عنوان يكي از غني ترين نمونه هاي ميراث شفاهي و معنوي ايران اسلامي و منبع اصلي هويت فرهنگي به جامعه بشري ضروري به نظر مي رسد.
عيد نوروز جشني باستاني است. اما از چه زماني اين عيد در ايران برگزار مي شده و سبب وجودي آن چيست؟
نقش هاي برجسته تخت جمشيد حاكي است كه جشن سالانه در ايران وجود داشته است كه با تغيير فصل ها مربوط بوده است. پس ريشه هاي اين جشن درگذشته هاي بسيار دور ايران است. چون نوروز جشن ملي بود، از ميان جشن هاي باستاني ايران در چهارديواري خانه ها نفوذ كرد.
عامه مردم چنين مي پندارند كه به هنگام تحويل سال در هر كجا كه باشند تا آخر سال حضور در آنجا برايشان بسيار آسان و ميسر است. از اين رو برخي زمان تحويل سال را در فضاي زيارتگاه ها و امامزادگان مي گذرانند و در لحظات خجسته گردش سال، با دعا و نيايش در اين جايگاه هاي روحاني با جهان مينوي و ملكوتي ارتباط معنوي برقرار مي كنند.
ايرانيان در قديم، به عنوان شگون، هفت سيني از دانه هايي كه بركت به سفره ها مي آورد، مي روياندند و برخوان نوروزي خود مي نهادند. همه چيز بر سر سفره هفت سين از يك چيز سخن مي گويد و آن آغاز رويش و بركت شكوفايي جهان و هستي است. سيني معرب چيني است كه در قديم، به طبق هاي بزرگي كه از چين آورده بودند، گفته مي شد. به احتمالي هفت سين مي تواند بازمانده همين هفت سين باشد و يا نمادي از سبزه و سرسبزي. اگر هفت سين با هفت ميوه يا گل يا سبزي كه با سين آغاز شود، هر يك نشانه اي از باروري و تندرستي است و در آن بايد جاي پاي ذوق لطيف ايراني را جست وجو كرد. سبزه نودميده است، سنبل خوشبو، سيب ميوه اي بهشتي و نمادي از زايش، سمنو تهيه شده از جوانه گندم كه يادآور بخشي از آيين هاي باستاني ماست. سنجد كه بوي برگ و شكوفه درخت آن محرك عشق و دلباختگي است، سيرداروي تندرستي، دانه هاي اسپند به معني مقدس كه دافع چشم بد است. همچنين بر اين خوان، آينه مي گذاريم كه نور و روشنايي مي تاباند، شمع مي افروزند كه روشنايي و تابش نور را به ياد مي آورد، و تخم مرغ مي گذارند كه تمثيلي از نطفه و باروري است. (در اسطوره هاي ايران باستان، آسمان و زمين همچون تخم مرغ توصيف شده اند كه زمين همسان زرده در ميان آسمان كه همسان سفيده است، قرار دارد.) آب زلال به نشانه همه آبهاي خوب جهان و ماهي زنده در آب به نشانه تازگي و شادابي (و همچنين ماه اسفند برابر با برج حوت به معني ماهي است) و نقل و شيريني براي شيرين بودن سال جديد نيز در اين خوان قراردارند.
در بسياري از خانه ها گذاشتن نمونه اي از غلات و حبوبات و نيز شير و فرآورده هاي شيري به نشانه تضمين بركت خانه متداول است.
در وقت تحويل سال نو، همه مردم هر جا باشند به خانه و كاشانه خويش باز مي گردند تا در ساعت تحويل در جمع خانواده و كنار سفره عيدي باشند. اين حضور جمعي خانواده درپي فعاليت يك ماه استقبال از نوروز و تميز كردن و آماده ساختن خانه و تدارك لوازم عيد است، و همراه با آدابي است. رعايت اين آداب نقشي پويا در انسجام خانواده دارد. براي حضور در كنار سفره عيدي و لحظه تحويل سال كه هر دو از بار تقدس برخوردارند، بايد پاكيزه بود، بايد شست و شو كرد و آراسته به ادب و به آيين بايد بر كنار سفره عيد نشست.
آينه و آب، شمع هاي شمعدان يا چراغ هاي روي خوان نوروزي، كتاب و شمايل مقدس، سبزه نورسته، فضاي رازآميز و روحاني ايجاد مي كند كه براي هميشه در خاطره كودكان تصويري ماندگار و آميخته با شادي و محبت است و بزرگترها را به فراموش كردن دل آزردگي ها مي خواند. همه چشم به آب و ماهي مي دوزند و گوش به شليك توپ و اعلام سال تحويل مي سپرند. پس از تحويل سال، همه اعضاي خانواده به يكديگر عيد مباركي مي گويند كوچك ترها دست بزرگ ترها را مي بوسند و آن گاه بزرگ خانواده دعاي سال تحويل را مي خواند و ديگران آن را تكرار مي كنند:
«يا مقلب القلوب و الابصار
يا مدبر الليل و النهار
يا محول الحول والاحوال
حول حالنا الي احسن الحال»
سپس كلام مبارك باد و شيريني سفر عيد، همه را شيرين كام مي كند و راهي ديد و بازديدهاي نوروزي.
نقش وفاقي تحويل سال نو، در نقاطي كه مكان زيارتگاهي و مقدس داشته باشند، از محدوده فضاي خانواده فراتر مي رود. مردم در مكان مقدس گرد مي آيند و نوروز را با هم آغاز مي كنند. چنان كه نذر بارگاه امام رضا(ع) در مشهد، حرم حضرت معصومه(س) در قم و شاه چراغ(ع) در شيراز، و صحن و سراي امام زادگان در شهر و روستاهاي ديگر.
از قديم رسم چنين بوده كه پس از تحويل سال و آغاز سال نو، كسي فرخنده رو و خوش قدم و نيك زبان به خانه درمي آمد و نوروز را شادباش مي گفت و تندرستي و شادي و روزي فراخ در سال نو براي اعضاي خانواده مي آورد. اين مراسم همچنان در ميان عامه مردم ايران بازمانده است. در تهران قديم، اين كار را معمولا پدر يا مادر خانواده و يا يكي از اعضاي خانواده و خويشاوندان نزديك كه قدمش را خوب و ديدارش را نيكو مي پنداشتند، انجام مي داد. اين شخص از خانه بيرون مي رفت و پس از لختي باز مي گشت تا نخستين كسي باشد كه در سال نوقدم در خانه گذاشته است. او در خانه را مي كوبيد و در پاسخ پرسش اهل خانه كه كيستي؟
مي گفت: تندرستي!
مي پرسيدند چه آوردي؟
مي گفت: شادي و پيروزي!
از ديگر رسم هاي متداول پس از خواندن دعاي سال تحويل، بزرگ خانواده قرآن كريم را مي گشايد و هفت سوره يا هفت آيه از اين آخرين كتاب آسماني را كه با كلمه سلام آغاز مي شود، تلاوت مي كند. آن گاه به رسم تبرك بزرگ خانه به هريك از اعضاي خانواده سكه اي كه در ميان صفحات قرآن قبلا گذاشته است، مي دهد. در اين هنگام همه دهان خود را با شيريني سفره نوروزي شيرين مي كنند.
در اعتقادات كهن ايراني نوروز روزي است كه آفريدگار از خلقت جهان فارغ مي شود و روز آفرينش انسان است. و از همه مهم تر در روايات اسلامي نوروز، روزي است كه جبرئيل بر پيامبر اعظم(ص) نازل شد، روز غدير خم است؛ و روز ظهور حضرت صاحب الزمان(عج) خواهد بود.
نوروز آييني است بين المللي كه علاوه بر ايران، بيشتر كشورهاي همسايه ما نيز آن را جشن مي گيرند و در سرزمين هاي دورتر از جشن هاي سنتي اقوام و مليت هاي گوناگون به شمار مي آيد.
ناصر زندي پژوه
به هر حال فکر می کنم اگر کاندیدا های طیف موافق شما به مجلس راه پیدا کرده بودند ، امروز حتماً مطالب دیگری در مورد نوروز می نوشتی ، درست مثل پارسال !!!!
ولی اگر واقعاً روحیه ات اینقدر دچار تحول شده ، دست مریزاد دارد و باید به شما صراط نشینان محترم تبریک گفت !!!
حق یار
صراط بینوا
چرا نوشتی پشت پرده
از بس فکرت خرابه به خدا