آمار‌ها از مشارکت ۲۸.۳ درصدی متقاضیان مسکن ملی در واریز وجه اولیه این طرح حکایت دارد. تنگدستی، بخش قابل‌توجه متقاضیان مسکن ملی که گویی براساس تجربه مسکن یارانه‌ای مهر پای‌کار آمده‌اند از یک‌سو و نامشخص بودن هزینه ساخت و تکمیل این پروژه‌ها از سوی دیگر ۲ عامل جدی در ریزش مشتریان مسکن ملی بوده است.
مسکن طبقه متوسط
به گزارش همشهری، طرح مسکن ملی، با هدف ساخت ۴۰۰ هزار واحد مسکونی به‌صورت مشارکت میان دولت و مردم، بزرگ‌ترین طرح مسکنی دولت تدبیر و امید است که تلاش می‌کند با حذف قیمت زمین از هزینه اولیه ساخت، شرایط را برای خانه‌دار شدن طبقه متوسط فراهم آورد. این طرح از شهریور ۹۸ و با حضور رئیس‌جمهوری آغاز شد و اول آبان امسال نیز ۱۱ هزارو ۵۶۰ واحد از آن با دستور حسن روحانی افتتاح شده است. این طرح گرچه از منظر ارائه زمین دولتی، شباهت‌هایی با مسکن مهر دارد، اما برخلاف مسکن مهر که هزینه ساخت آن غیرمنعطف و بر یارانه دولت و خط اعتباری بانک مسکن پایه‌گذاری شده بود، در مسکن ملی هزینه ساخت با اتکا به آورده سهم متقاضی و پرداخت حدود ۱۰۰ میلیون تومان تسهیلات بانکی با نرخ بهره ۱۸ درصد تسویه می‌شود که طبیعتا قیمت ساخت را بیشتر و واقعی‌تر خواهد کرد. فعلا ثبت‌نام مرحله اول این طرح به پایان رسیده و متقاضیان واجد شرایط باید برای بارگذاری مدارک خود به سامانه اقدام ملی مسکن به آدرس tem.mrud.ir مراجعه کرده، ضمن بارگذاری مدارک، نسبت به افتتاح حساب نزد بانک عامل مسکن اقدام کنند. پیش از این مهلت بارگذاری مدارک و افتتاح حساب پایان شهریور اعلام شده بود؛ اما مشارکت پایین متقاضیان باعث شد این زمان یک‌بار تا پایان مهرماه و بار دیگر تا پایان آذر تمدید شود.
پایان باز برای هزینه‌ها
در پایان سال قبل که مقدمات معرفی پروژههای مسکن ملی در حال انجام بود، محمود محمودزاده، معاون مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی، متوسط هزینه برآورد شده برای ساخت هر مترمربع زیربنا را براساس هزینه‌های آن زمان حدود ۲.۵ میلیون تومان اعلام کرد. در ادامه، قیمت برآوردی ساخت هر متر زیربنای مسکن ملی براساس داده‌های فصل تابستان معادل ۲.۷ میلیون تومان اعلام شد. با توجه به تداوم رشد تورم نهاده‌های ساختمانی و اثرگذاری قیمت‌های بازار آزاد بر هزینه ساخت مسکن ملی، احتمال افزایش هزینه برآوردی وجود دارد؛ ازاین‌رو در کنار متقاضیانی که به هر دلیلی از تأمین آورده اولیه ناتوان بوده‌اند یا رغبتی برای این کار نداشته‌اند، بخشی از متقاضیان مسکن ملی که توان تأمین آورده اولیه را داشته‌اند نیز با توجه به پایان باز هزینه‌های مسکن ملی و احتمالی ناتوانی در تأمین آورده‌های بعدی، برای مشارکت در طرح دچار تردید شده‌اند. به این هزینه‌ها، باید هزینه ۳.۵ تا ۴ میلیون تومانی برآورد شده برای هر مترمربع از زمین اختصاص یافته به مسکن ملی نیز مدنظر قرار بگیرد که قرار است متقاضیان طی اقساط ۱۰ ساله آن را تسویه کنند. با این تفاصیل، کف هزینه ساخت یک آپارتمان ۱۰۰ متری مسکن ملی به ۲۷۰ میلیون تومان می‌رسد که درصورت تخصیص تسهیلات ۱۰۰ میلیون تومانی به آن، متقاضی باید ۱۷۰ میلیون نیز به‌عنوان آورده تزریق کند. با احتساب قدرالسهم زمین حدود ۲۰ مترمربعی برای این آپارتمان، هزینه زمین آن نیز به ۷۰ تا ۸۰ میلیون تومان می‌رسد که تا ۱۰ سال بعد از تحویل آپارتمان باید به‌صورت اقساط پرداخت شود.
ریزش مشتریان مسکن ملی
فعلا آن دسته از متقاضیانی که تا ۱۵ آذر از طریق پیام فراخوان شده‌اند تا پایان آذر برای بارگذاری مدارک و افتتاح حساب مسکن ملی فرصت دارند و احتمال تغییر در آمار‌های مربوط به استقبال از این طرح وجود دارد؛ اما تا اینجای کار آمار‌ها از مشارکت بسیار پایین متقاضیان در افتتاح حساب و پرداخت آورده اولیه حکایت دارد. طبق اعلام محمود شایان، مدیرعامل بانک مسکن تا دیروز (۱۸ آذر) تعداد ۱۶۵هزارو۲۵۴نفر در طرح اقدام ملی مسکن افتتاح حساب کرده‌اند که از این تعداد ۱۱۳هزارو۲۹۹ متقاضی واریز وجوه اولیه را انجام داده‌اند. به‌عبارت‌دیگر؛ فعلا ۴۱.۳ درصد از کل متقاضیان افتتاح حساب کرده‌اند و ۲۸.۳ درصد از کل متقاضیان نیز توانسته‌اند آورده اولیه را در حساب کارسازی کنند.
استقبال خواستگاران مسکن ملی در استان تهران، وضعیت متفاوتی نسبت به سایر نقاط کشور دارد؛ به‌گونه‌ای که طبق اعلام خلیل محبت‌خواه، مدیرکل راه و شهرسازی استان تهران، از مجموع ۷۳هزار نفر تهرانی که در طرح اقدام ملی مسکن ثبت‌نام کرده‌اند، فقط ۱۱ هزار و ۵۰۰ نفر معادل ۱۵.۷ درصد از کل متقاضیان واجد شرایط بوده‌اند که از این میزان حدود ۵ هزار نفر معادل ۴۳.۵ درصد از کل متقاضیان واجد شرایط، آورده خود را به‌صورت کامل واریز کرده‌اند.
در پایان سال قبل که مقدمات معرفی پروژههای مسکن ملی در حال انجام بود، محمود محمودزاده، معاون مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی، متوسط هزینه برآورد شده برای ساخت هر مترمربع زیربنا را براساس هزینه‌های آن زمان حدود ۲.۵ میلیون تومان اعلام کرد. در ادامه، قیمت برآوردی ساخت هر متر زیربنای مسکن ملی براساس داده‌های فصل تابستان معادل ۲.۷ میلیون تومان اعلام شد. با توجه به تداوم رشد تورم نهاده‌های ساختمانی و اثرگذاری قیمت‌های بازار آزاد بر هزینه ساخت مسکن ملی، احتمال افزایش هزینه برآوردی وجود دارد؛ ازاین‌رو در کنار متقاضیانی که به هر دلیلی از تأمین آورده اولیه ناتوان بوده‌اند یا رغبتی برای این کار نداشته‌اند، بخشی از متقاضیان مسکن ملی که توان تأمین آورده اولیه را داشته‌اند نیز با توجه به پایان باز هزینه‌های مسکن ملی و احتمالی ناتوانی در تأمین آورده‌های بعدی، برای مشارکت در طرح دچار تردید شده‌اند. به این هزینه‌ها، باید هزینه ۳.۵ تا ۴ میلیون تومانی برآورد شده برای هر مترمربع از زمین اختصاص یافته به مسکن ملی نیز مدنظر قرار بگیرد که قرار است متقاضیان طی اقساط ۱۰ ساله آن را تسویه کنند. با این تفاصیل، کف هزینه ساخت یک آپارتمان ۱۰۰ متری مسکن ملی به ۲۷۰ میلیون تومان می‌رسد که درصورت تخصیص تسهیلات ۱۰۰ میلیون تومانی به آن، متقاضی باید ۱۷۰ میلیون نیز به‌عنوان آورده تزریق کند. با احتساب قدرالسهم زمین حدود ۲۰ مترمربعی برای این آپارتمان، هزینه زمین آن نیز به ۷۰ تا ۸۰ میلیون تومان می‌رسد که تا ۱۰ سال بعد از تحویل آپارتمان باید به‌صورت اقساط پرداخت شود.
ریزش مشتریان مسکن ملی
فعلا آن دسته از متقاضیانی که تا ۱۵ آذر از طریق پیام فراخوان شده‌اند تا پایان آذر برای بارگذاری مدارک و افتتاح حساب مسکن ملی فرصت دارند و احتمال تغییر در آمار‌های مربوط به استقبال از این طرح وجود دارد؛ اما تا اینجای کار آمار‌ها از مشارکت بسیار پایین متقاضیان در افتتاح حساب و پرداخت آورده اولیه حکایت دارد. طبق اعلام محمود شایان، مدیرعامل بانک مسکن تا دیروز (۱۸ آذر) تعداد ۱۶۵هزارو۲۵۴نفر در طرح اقدام ملی مسکن افتتاح حساب کرده‌اند که از این تعداد ۱۱۳هزارو۲۹۹ متقاضی واریز وجوه اولیه را انجام داده‌اند. به‌عبارت‌دیگر؛ فعلا ۴۱.۳ درصد از کل متقاضیان افتتاح حساب کرده‌اند و ۲۸.۳ درصد از کل متقاضیان نیز توانسته‌اند آورده اولیه را در حساب کارسازی کنند.
استقبال خواستگاران مسکن ملی در استان تهران، وضعیت متفاوتی نسبت به سایر نقاط کشور دارد؛ به‌گونه‌ای که طبق اعلام خلیل محبت‌خواه، مدیرکل راه و شهرسازی استان تهران، از مجموع ۷۳هزار نفر تهرانی که در طرح اقدام ملی مسکن ثبت‌نام کرده‌اند، فقط ۱۱ هزار و ۵۰۰ نفر معادل ۱۵.۷ درصد از کل متقاضیان واجد شرایط بوده‌اند که از این میزان حدود ۵ هزار نفر معادل ۴۳.۵ درصد از کل متقاضیان واجد شرایط، آورده خود را به‌صورت کامل واریز کرده‌اند.
تولید مسکن ملی روی دور کند
آنگونه که از اظهارات مدیرعامل بانک مسکن برمی‌آید، تاکنون بیش از ۴۴۰۰میلیارد تومان وجوه اولیه اجرای طرح توسط متقاضیان واریز شده که از این میزان فقط ۲۱۶میلیارد و۵۰۰میلیون تومان به پروژههای طرح اقدام ملی مسکن پرداخت شده است. شایان در گفتگو با پایگاه خبری وزارت راه، تعداد پروژههای معرفی شده جهت دریافت تسهیلات را نیز ۱۵۲پروژه مشتمل بر ۱۱هزارو۴۴۷واحد برشمرده است که در مقایسه با ۴۰۰ هزار واحد مسکونی طرح مسکن ملی رقم دندان‌گیری نیست. مدیرعامل بانک مسکن تعداد پروژههای معرفی شده طرح اقدام ملی مسکن به دفترخانه برای انعقاد قرارداد را ۱۷ پروژه مشتمل بر ۲ هزارو ۵۲۶ واحد اعلام کرده است. ضمن اینکه تاکنون ۱۹پروژه مشتمل بر ۲ هزارو ۵۳۱ واحد نیز موفق به انعقاد قرارداد شده‌اند که مجموع مبلغ قرارداد آن‌ها بیش از ۲۵۳میلیارد تومان تخمین زده می‌شود. به‌گفته شایان، تاکنون ۱۷ میلیارد و ۲۴۰ میلیون تومان نیز از محل تسهیلات مسکن ملی به پروژههای این طرح پرداخت شده است.
