به گززارش ایسنا، روز ملی پرنده‌نگری از جمله همین مناسبت‌هاست که چندسالی است اولین پنجشنبه آذرماه هر سال را به خود اختصاص می‌دهد تا اهمیت، حساسیت و ارزش پرندگان و البته پرنده‌نگری را نشان دهد.
پتانسیل و ظرفیت ایران در این راستا به قدری است که بتوان روزی به این نام در تقویم ملی داشت و از طرفی این ظرفیت را توسعه داد.
این روز برای اولین بار در سوم آذرماه سال 1390 در کشور بزرگ داشته شد و جمعی از فعالان اکوتوریسم و محیط زیست با کمک مردم به منظور توسعه پرنده‌نگری در کشور کارگروهی را تشکیل دادند که حاصل آن بزرگداشت چنین روزی در کشور شد، اما پیشینه این اتفاق مبارک به سال‌های قبل از آن بازمی‌گردد.
منطقه مرکزی، امروز پرنده‌نگری یکی از پایه‌های درآمدی برخی کشورها محسوب می‌شود و از این طریق منابع مالی کلانی را دریافت می‌کنند در حالی که در کشور ما که یکی از کشورهای منحصر به فرد دنیا از این حیث محسوب می‌شود و مامنی برای پرندگان مختلف از نقاط مختلف جهان است، هنوز این ظرفیت به صورت کامل دیده نشده است.
طبق مطالعات صورت گرفته تاکنون بیش از 9 هزار گونه پرنده در دنیا شناسایی شده است که شاید هر روز بر تعداد آنها افزوده شود و شناخت این تعداد گونه قطعا نیازمند نامگذاری یک روز برای آنهاست تا حداقل حساسیت لازم برای شناخت و توجه به ارزش آنها ایجاد شود.
از این تعداد گونه پرنده که در جهان شناسایی شده است، حدود 523 گونه در ایران مشاهده شده است که این تعداد شامل 80 خانواده و 10 راسته‌اند. براساس بررسی‌های صورت گرفته حدود 320 گونه از پرندگان در ایران زادآوری دارند، 90 گونه زمستان گذرانند، 24 گونه نیز مهاجر هستند و تنها از کشور عبور می‌کنند و باقی در زمره پرندگان کمیاب قرار می‌گیرند، اینکه می توان در هر فصل از سال تعدادی از این گونه ها را در منقطه ای از کشور دید، ظرفیتی بی نظیر است که شاید تنها در ایران وجود داشته باشد، اما تاکنون توجهی به آن و اقدامی در جهت استفاده درست از این ظرفیت صورت نگرفته است.
سهم خود را از بازار پرنده‌نگری دنیا بدست آوریم
پرویز بختیاری کارشناس ارشد محیط زیست در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا با تاکید بر اینکه پرنده‌نگری یکی از پرطرفدارترین و پردرآمدترین شاخه‌های اکوتوریسیم در دنیاست که درآمدی شاید حدود چند 10 میلیارد دلاری را در پی دارد، اظهار کرد: این رشته از اکوتوریسم برای کشور ما رشته‌ای جدید است که شاید چنین درآمدی را برای آن متصور نباشیم، اما امروزه در دنیا اهمیت این شاخه از اکوتوریسم شناخته شده است.
وی با بیان اینکه تدریس این رشته در سال 1381 توسط بنده در کشور آغاز شد و در این کلاس افراد از پایه در جریان کار قرار گرفته و می‌گیرند، افزود: امروزه بیش از شش هزار نفر از علاقمندان در کشور با رشته پرنده‌نگری آشنا شده‌اند که قطعا ظرفیت بزرگی برای آیندگان خواهند بود، اما با توجه به پتانسیل عظیم کشور در بحث پرنده‌نگری این تعداد کم است و می‌توانیم شاهد حضور علاقمندان بسیار زیادی در این عرصه باشیم.
مولف کتاب پرنده‌های شکاری ایران با تاکید بر اینکه از سال 81 تا به امروز هیچگاه تدریس و آموزش در زمینه شناخت پرندگان و توسعه پرنده‌نگری در کشور متوقف نشده است، تصریح کرد: در زمینه پرنده‌نگری در دنیا ظرفیت بسیار بزرگی در زمینه اقتصادی وجود دارد و با توجه به جاذبه بسیار بالای کشور در این زمینه ما نیز می‌توانیم سهم خود را از بازار جهانی بدست آوریم و این رشته از اکوتوریسم را با موفقیت در کشور توسعه بخشیم.
فعالیت 43 میلیون پرنده نگر در آمریکا
وی عنوان کرد: امروز آمریکا 43 میلیون پرنده‌نگر دارد و در آلمان، اتریش، فرانسه، انگلستان و ... به اندازه تماشاگران فوتبال پرنده‌نگر وجود دارد. بخشی از عوامل توسعه پرنده‌نگری در کشورهای اروپایی و آمریکایی نهادینه شدن فرهنگ طبیعت است. آنها از دوران کودکی فرد را با طبیعت و زیبایی و جاذبه‌های آن آشنا می‌کنند، اما هنوز این شاخه در کشور ما جدید است.
بختیاری با بیان اینکه در کشور ما در کنار پرنده‌نگری تورهای مختلفی همچون تور طبیعت‌گردی، حیات‌وحش و ... برگزار می‌شود، افزود: پرنده‌نگری خاصیت و شاخصه ویژه‌ای دارد و آن این است که در هر نقطه‌ای می‌توان شاهد پرواز و حضور پرندگان بود. پرندگان در هر فصلی و در هر ساعتی از شبانه‌روز هستند و می‌توان آنها را دید، آواز آنها را شنید و همه اینها همراه با نوع پرواز و رفتار آنها نوعی جاذبه محسوب می‌شود و می‌تواند افراد بسیاری را به خود جذب کند.
در جذب توریست خارجی موفق نبوده‌ایم
وی تاکید کرد: این شاخصه‌ها باعث شده است که افراد بسیاری به این سمت گرایش پیدا کنند که این امر منجر به آشنایی آنها با پرنده‌نگری می شود. باید برای 10 سال آینده با هدف‌گذاری پیش برویم و آموزش دهیم تا راهنمای پرنده‌نگری تربیت شده و با اشراف کامل وارد بازار پرنده‌نگری دنیا شود و استفاده منطقی و اصولی از این عرصه داشته باشیم.
مولف کتاب پرندگان شهر تهران با اشاره به ویژگی خاص ایران گفت: ایران تنها کشوری در دنیاست که از سه ناحیه زیست جغرافیایی کلان در دنیا تاثیر پذیرفته است؛ پرندگان جنوب‌شرق کشور به مانند پرندگان هندوستان و پاکستان هستند، پرندگان جنوب‌غرب شبیه به پرندگان آفریقا و پرندگان شمال کشور شبیه به پرندگان اروپا هستند، قله و کوه‌های ما برای توریست‌های کشورهای هلند و کویت که فاقد کوه بلند هستند جاذبه محسوب می‌شود و با دیدن این حجم شگفتی حیرت‌زده می‌شوند، از سویی تالاب‌ها و سواحل، ایران را به کشوری خاص تبدیل کرده‌اند و باعث شده‌اند که هر پرنده‌نگری در هر فصلی از سال بتواند در ایران بهترین تجربه پرنده‌نگری خود را داشته باشد.
وی با اشاره به کشورهای حوزه خلیج‌فارس و جذب توریست در فصل گرم سال عنوان کرد: گردشگران در این کشورها و در این فصل سال قطعا با مشکلات بسیاری مواجه می‌شوند، اما همزمان در نیمه شمالی کشور می‌توان سایت‌های فراوانی را نام برد که قابلیت جذب توریست‌ها و پرنده‌نگران را دارد و این پتانسیل در کشور ما وجود دارد که همزمان 2000 توریست و پرنده‌نگر را در نقاط مختلف کشور پذیرا باشیم.
بختیاری با تاکید براینکه تمام آرزو و خواسته ما این است که در آینده فرزندان ما بتوانند از این پتانسیل خوب نهایت بهره‌مندی را داشته باشند و به ایجاد یک درآمد پایدار دست یابند، افزود: تاکنون در جذب توریست و پرنده‌نگر خارجی موفق نبوده‌ایم هرچه که کار را نیز رها نکرده‌ایم، اما به معنای واقعی کارنامه موفقیت‌آمیزی در این راستا نداریم. از آنجایی که پرنده‌نگری به صورت خصوصی در حال انجام است، آمار دقیقی از این حوزه در اختیار نیست، اما افرادی که امروز در این زمینه فعالیت دارند و اکثرا شاگردان من بوده‌اند، طی 2 سال اخیر رشد خیلی خوبی در بحث جذب توریست داشته‌اند.
تالاب‌های ایران، ظرفیت‌های بزرگ پرنده‌نگری
وی افزود: در حال حاضر 5 تور در کشور در حال پرنده‌نگری هستند و اگر حدود 10 تا 12 سال پیش این موضوع را مطرح می‌کردیم کسی باور نداشت، اما امروز این مهم به واقعیت پیوسته است و روند کار در حال پیگیری و رشد است، تلاش داریم با برگزاری مراسمی چون روز ملی پرنده‌نگری یا استقبال از پرنده‌های مهاجر مردم را نسبت به این امر حساس و علاقمندان را جذب کنیم.
این کارشناس ارشد محیط زیست با بیان اینکه پرندگان همیشه و همه جا هستند و کشور ما چهار فصل است و می‌توانیم به صورت منظم در تمام روزهای سال این پتانسیل جذب توریست را داشته باشیم، افزود: ما 24 تالاب بین‌المللی در کشور داریم که هر کدام جاذبه خاصی برای جذب توریست دارند. برای مثال تالاب میقان اراک در کنار همه تالاب‌های دیگر کشور می‌تواند نقطه بسیار خوبی برای جذب توریست باشد، بویژه اینکه کشورهایی چون کویت و اردن در حسرت و آرزوی این سایت و پتانسیل هستند تا بتوانند از آن استفاده کنند.
بختیاری با اشاره به اولین پنجشنبه آذرماه ماه که روز ملی پرنده‌نگری نام گرفته است، گفت: هرساله علیرغم نقاط قوت و ضعف موجود، این برنامه برگزار می‌شود و امسال حدود هفت استان کشور با تاسیس کلوپ‌هایی این روز ملی را برگزار می‌کنند، در پایتخت نیز سازمان میراث‌فرهنگی، همچنین کلوپ پرنده‌نگری ایرانیان با حضور پرنده‌نگران آموزش‌دیده و متبحر مراسم خوبی را برگزار می‌کنند که این اتفاق ارزشمندی است و بخش خصوصی و دولتی هرکدام جداگانه سهم خود را در این مراسم انجام می‌دهند، این آرزو را داریم که این شاخه از اکوتوریسم به یک فرهنگ عمومی بدل شود.
به گزارش ایسنا، پرنده‌نگری قطعا حرفه‌ای ساده نیست و برای رصد هر پرنده با توجه به شاخصه و ویژگی پرندگان باید به آموزش‌های خاص و در درجات بالاتر حتی امکانات و تجهیزات ویژه‌ای مجهز بود.
یک پرنده‌نگر باید اطلاعات دقیقی درخصوص زمان و مکان پرواز پرنده، نوع، رفتار و حتی جثه پرنده داشته باشد تا بتواند علاوه بر رصد پرنده تصویری شاخص را از او ثبت کند، چراکه پرنده‌نگرها در واقع طبیعت‌گردانی هستند که در جستجوی زیبایی طبیعت و پرندگان هستند.
پرنده‌نگری، طبیعت‌گردی ارزان
علی کریمی یکی از عکاسان طبیعت که بخشی از فعالیت حرفه‌ای خود را بر پرنده‌نگری و عکاسی از پرندگان متمرکز کرده است در گفت‌وگو با ایسنا، پرنده‌نگری را یکی از محبوب‌ترین شاخه‌های طبیعت‌گردی عنوان کرد و افزود: در بررسی‌های انجام شده عموما پرنده‌نگری و گردشگری توسط اقشار تحصیل‌کرده مورد توجه قرار گرفته است و این امر جذابیت این شاخه را با رشته‌هایی دیگر متمایز کرده است.
وی با اشاره به اینکه پرنده‌نگری کلیه معیارهای طبیعت‌گردی را دارد، اما همچنان تفاوت خود با دیگر شاخه‌ها حفظ کرده است، افزود: این شاخه از اکوتوریسم تجهیزات عجیب و فراوانی نمی‌خواهد و حتی با یک دوربین دوچشمی می‌توان به پرنده‌نگری اقدام کرد، در واقع طبیعت‌گردی کم‌خرجی محسوب می‌شود، اما در کنار این سادگی باید مراتب حفاظتی را رعایت کرد.
این عکاس حیات‌وحش با تاکید براینکه هیچگاه نباید نفرات متعدد را پیاپی به یک زیستگاه یا مامن پرندگان برد، گفت: تعدد مراجعات به یک منطقه قطعا زیستگاه و پرنده‌نگری یک منطقه را نابود خواهد کرد، تنها می‌توان افراد محدود را از این ظرفیت بهره‌مند کرد و به هیچ عنوان نباید امنیت و آرامش زیستگاه و محل پرندگان به هم زده شود.
وی پرنده‌نگری را مولد حس کنجکاوی در افراد دانست و گفت: رفتار برخی پرندگان به قدری جالب و جذاب است که افراد را به تکاپو می‌اندازد تا به دنبال رفع یک پرسش و کنجکاوی در این زمینه ترغیب و تشویق و بر ادامه کار ترغیب شوند.
کریمی با بیان اینکه کوچ و مهاجرت در برخی گونه ها جزئی از زندگی آنها محسوب می‌شود که این خود یک جاذبه به شمار می‌رود، تاکید کرد: پرنده‌نگری صرفا بازدید و مشاهده طبیعت بکر و دیدن پرندگان نیست، بلکه روح جدیدی در فرد می‌دمد. احساسی جدید از مشاهده گونه‌ای خاص، استتار در طبیعت و پوشیدن لباس پرنده‌نگری در فرد ایجاد شده و تجربه‌ای بی‌نهایت دوست داشتنی به همراه دارد که خود یکی از عوامل علاقمندی افراد به این شاخه است.
پرنده‌نگری جریان زندگی در طبیعت را منکعس می‌کند
وی با تاکید براینکه پرنده‌نگری در واقع به نوعی یک تخصص بوده و نیازمند پرنده‌نگر است چراکه این افراد طبیعت‌گردانی هستند که در طبیعت به دنبال پاسخ به سوالات علمی بوده و راهی کشف گونه‌های جدید پرندگان می‌شوند، افزود: این کار علاوه بر کنکاش‌های علمی لذت وافری از این واکاوی‌ها در فرد ایجاد می‌کند. مسلما هیچ‌کس پرنده‌نگر به دنیا نیامده است، پرنده‌نگری مهارتی است که با مطالعه، تکرار و تمرین و دنبال کردن تحقیقات و ... به تدریج می‌توان به آن به دست یافت.
نکات مهمی که برای پرنده‌نگری باید بدانیم
این عکاس حیات‌وحش با تاکید براینکه توانایی شناسایی و مشاهده نیازمند مطالعات علمی است و علاوه بر آن این شاخه نیازمند فردی حساس به محیط است که در مواجهه با گونه‌ای نادر به آن بی توجه نباشد، گفت: در پرنده‌نگری نکات بسیار مهمی وجود دارد، در وهله اول باید لباس مناسب استفاده شود و استتار کاملی با محیط صورت گیرد تا بهترین مشاهده، رصد و ثبت تصویر از پرنده صورت گیرد.
وی تاکید کرد: در زمان رصد یک پرنده باید به عواملی چون صدا، رفتار، شکل ظاهری، نوع پرواز، رنگ بال و ... توجه داشته و آنرا در ذهن حک کنیم که چه گونه‌ای است و اگر بتوانیم عکسی را ثبت کنیم پرنده‌نگری موفقیت‌آمیزی را تجربه کرده‌ایم.
کریمی با بیان اینکه اطلاعات و مطالعات اولیه کمک می‌کند که شناسایی درستی از پرنده صورت گیرد، به اهمیت پرنده نگری در کشور اشاره کرد و گفت: این شاخه از اکوتوریسم جدیدا در استان و کشور رشد خوبی داشته است. بهار و پاییز فصل مناسبی برای پرنده‌نگری است، اما در پاییز بیشتر شاهد حضور پرندگان مهاجر در نقاط مختلف کشور هستیم که در فصل سرما به سمت ایران می‌آیند و تالاب میقان اراک یکی از مقاصد اصلی این پرندگان است.
وی با اشاره به اینکه یکی از محاسن متنوعی که این شاخه دارد این است که با توانایی کم بدنی می‌توان به دنبال اهداف پرنده‌نگری رفت، اما بحث اصلی در پرنده‌نگری این است که جریان زندگی را در طبیعت نشان می‌دهد؛ پرواز، آواز و تلاش برای شناسایی و رصد پرندگان جاذبه پرنده‌نگری محسوب می‌شود که تفریح و گردشگری متفاوتی را نسبت به دیگر شاخه‌های طبیعت گردی ایجاد می‌کند.
این عکاس با اشاره به اولین پنجشنبه آذرماه هرسال که عنوان روزملی پرنده‌نگری را با خود یدک می‌کشد، افزود: این عنوان توسط طبیعت‌گردان انتخاب شده است و نشانه خوبی است برای شناخت و درک اهمیت این موضوع محسوب می‌شود. در شهر اراک 259 گونه پرنده شناسایی شده است که به دلیل تعدد پرندگان ظرفیت مناسبی را برای این استان ایجاد کرده است، از طرفی به دلیل مهاجرت تعداد بی‌شماری از درناهای خاکستری در فصل مهاجرت به تالاب میقان، این منطقه زیبایی فراوانی را برای پرنده نگران ایجاد کرده است.
به گزارش ایسنا؛ صرف شرکت در برنامه‌ای که در آن به تماشای پرندگان می‌پردازید به این معنی نیست که یک برنامه پرنده‌نگری واقعی رقم خورده است. پرنده‌نگری جدای از اینکه تجربه هم‌زیستی با این گونه‌ها را در افراد ایجاد می‌کند، درک عمیقی از طبیعت و زندگی دیگر زیستمندان این کره خاکی را نیز به نمایش می‌گذارد.
نامگذاری این روز در تقویم ملی می‌تواند فتح بابی برای توسعه فرهنگ پرنده‌نگری، رشد این شاخه از اکوتوریسم و به تبع آن معرفی جاذبه‌های طبیعی کشور، جذب توریست و رشد اقتصادی کشور باشد، متاسفانه تاکنون این ظرفیت عظیم گرفتار کم‌توجهی بوده است، اما می‌توان هنوز این شاخه را که از آن شاید به عنوان یک صنعت بتوان نام برد، توسعه داده و در جایگاه واقعی خود در جهان ایستاد و از آن بهره‌مند شد.