به گزارش صراط نیوز به نقل از فارس، آیت‌الله محمد‌تقی مصباح‌یزدی در ادامه دروس تفسیر ماه مبارک رمضان که یکشنبه شب در دفتر مقام معظم رهبری در قم برگزار شد، اظهار داشت: امیرمومنان(ع) همانگونه که برای ایمان چهار رکن معرفی می‌کند، کفر را نیز دارای چهار پایه می‌داند.
وی افزود: هرگاه صحبت از پایه‌های کفر یا ایمان می‌شود از چند دیدگاه می‌توان به آن نگاه کرد، نخست متعلقات ایمان که نقطه مقابل آن، متعلقات کفر است یا اینکه برخی اخلاقیات و صفات که موجب افزایش ایمان می‌شود و در مقابل، صفاتی که منجر به کفر می‌شوند که با این دیدگاه احادیث فراوانی وجود دارد و پایه‌های مختلفی برای کفر بیان شده است.
رئیس موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره) با برشمردن این صفات رذیله به عنوان پایه‌های کفر تصریح کرد: کبر، حسد و حرص از جمله این صفات هستند که ابلیس به دلیل کبر در مقابل انسان، قابیل به خاطر حسد نسبت به برادرش و بسیاری دیگر از انسان‌ها نیز به دلیل حرص در بهره‌مندی از حق تعیین شده خود، مسیر کفر را پیموده و ایمان خود را از دست دادند.
وی با بیان اینکه صفاتی نیز وجود دارند که انسان را وادار به انجام کارهایی می‌کند که منجر به کفر می‌شود گفت: اما منظور حضرت علی(ع) هیچ یک از اینها نیست بلکه ایشان صفاتی را که مربوط به مقوله شناخت بوده و موجب تشخیص حق از باطل می‌شوند را بیان فرموده‌اند.
مصباح‌یزدی ابراز داشت: زمانی که انسان در آغاز راه قرار دارد باید حق را بشناسد تا ایمان او افزایش یابد اما راه صحیح تحقیق صحیح را نیز باید بشناسد تا پیمودن این راه منجر به نتیجه‌ای صحیح شود.
استاد اخلاق حوزه علمیه قدم نخست در شناخت صحیح هر آیین یا مکتبی را شناخت منابع آن دانست و افزود: هر دینی دارای منابع خاص خود است که باید برای شناخت صحیح و مطمئن به آن مراجعه شود و استدلالات آن را با عقل سنجید.
عضو مجلس خبرگان رهبری به مبهم بودن برخی مسائل موجود در ادیان اشاره کرد و ادامه داد: در منابع مربوط به هر آیین نیز برخی مطالب به صورت آشکار عنوان نشده بلکه نیاز به تفسیر و توضیح دارد که برای این منظور باید از دیدگاه مولف یا نازل‌کننده منابع آن دین به این مسائل نگریست.
وی قدم دوم در راه شناخت صحیح را مراجعه به افراد متخصص برای فهم مسائل دشوار در همان آیینی دانست که قصد شناخت آن در انسان وجود دارد و خاطرنشان کرد: مشکل دیگری که در این میان وجود دارد این است که در هر مکتبی مسائل بسیاری وجود دارد که از نظر اهمیت با یکدیگر تفاوت دارند، بنابراین برای پذیرش یک آیین نخست باید سراغ اصول کلی و اصلی آن دین رفت.
مصباح‌یزدی افزود: در اسلام مسئله دیگری نیز وجود دارد که قرآن کریم به آن اشاره کرده است و آن وجود آیات محکم یا متشابه در این کتاب آسمانی است اما به تایید قرآن مجید، برخی افراد که دارای کجی دل بوده یا مرضی در قلب دارند، زمانی که به شناخت اسلام می‌پردازند نخست متشابهات را بررسی می‌کنند که این کار آنها موجب فتنه انگیزی می‌شود.
رئیس موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره) با تاکید بر اینکه بعد از گذراندن همه این مسیرها باید نتایج به دست آمده را با عقل مطابقت داد، گفت: بسیاری از مردم با اینکه ادعای پذیرش دین حق را دارند اما این مسائل را در شناخت صحیح رعایت نمی کنند و در راه شناخت اسلام از همان ابتدا سراغ منابع غیر‌اسلامی را می‌گیرند یا اینکه شبهات جزئی مانند شبهه آکل و ماکول را پیش می‌کشند در حالیکه نخست باید اصول دین اسلام مانند معاد را مورد توجه قرار دهند.
وی با بیان این مقدمه در زمینه شناخت صحیح دین اظهار داشت: حضرت علی (ع) از دیدگاه مقوله شناخت، چهار مورد را ذکر می‌فرماید که در شناخت حق انحراف ایجاد می‌کند و در واقع آفت شناسایی دین حق هستند.
این استاد برجسته حوزه علمیه گفت: امیرمومنان (ع) نخستین صفتی را که موجب انحراف در شناخت حق می‌شود تعمق معرفی کرده است اما این مطلب، تعبیر ناآشنایی است که بسیاری از مفسران با وجود تلاش فراوان موفق به ارائه بیانی روشن و دلنشین از آن نشده اند.
مصباح‌یزدی با بیان اینکه تعمق در ظاهر صفتی نیک است، افزود: برخی مفسرین می‌گویند حضرت از بیان این کلمه معنای خاصی را مدنظر داشته است و آن این است که انسان به جای رفتن سراغ اصل دین، اوهام و اسرار را مورد توجه قرار دهد.
عضو مجلس خبرگان رهبری ادامه داد: گرایش‌های انحرافی از دین در زمان ائمه اطهار(ع) نیز وجود داشته است و امروزه نیز عرفان‌های کاذب نتیجه همین تفکر است و افرادی که به این فرقه‌های انحرافی وارد می‌شوند به جای اینکه اصل دین را مورد توجه قرار دهند به دنبال شناخت اسرار آیات و روایات هستند که نمونه بارز آن فرقه اسماعیلیه است و معتقدان به این فرقه تا جایی پیش رفته‌اند که عبادات واجب را نیز انجام نمی‌دهند.
وی به تفاوت معنایی کلمه تعمق در زبان عرب و سیر تکاملی آن در طول تاریخ اشاره کرد و گفت: قرآن کریم در آیه حج واژه عمیق را به‌کار برده که مفسران آن را به معنای راه‌های دور می‌دانند و در واقع این کلمه در جایی به کار می‌رود که برخی افراد به دلیل ناآشنایی در بیابان از راه صحیح منحرف و دور می‌شوند.
مصباح‌یزدی با بیان اینکه دین دارای متن و حواشی مختلفی است، افزود: منظور حضرت علی (ع) از بیان کلمه تعمق این است که افرادی به جای شناخت متن حقیقی دین به سراغ حواشی آن می‌روند و در واقع از راه شناخت صحیح منحرف و دور می‌شوند.
رئیس موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره) برخی فرقه‌های متصوفه را دارای این انحراف دانست و تصریح کرد: هر چند دین اسلام دارای اسراری نیز هست اما نخست باید سراغ اصول آن رفت تا به شناخت صحیح دست یافت.
وی تنازع را پایه دوم کفر از دیدگاه حضرت علی (ع) عنوان کرد و ابراز داشت: برخی افراد همواره مایل هستند که با دیگران به بحث و جدل پرداخته و آنها را سرکوب کنند و آنچه برایشان اصالت دارد غلبه بر دیگران است اما این درگیری و نزاع از روی جهل نشان‌دهنده این است که این افراد خود به چیزی اعتقاد ندارند.
استاد حوزه علمیه قم افزود: این افراد مورد هدایت واقع نشده‌اند و دارای علم برای شناخت حق نیز نیستند که این امر موجب محرومیت از شناخت صحیح حق و سرانجام رسیدن به کفر می‌شود.
مصباح‌یزدی پایه سوم کفر در بیان امیرمومنان را مهر خوردن قلب عنوان کرد و با اشاره به قرآنی بودن این مفهوم گفت: معنای این واژه این است که انسان در مقام شناخت دچار کجی شود زیرا برخی افراد هستند که خود همه مسائل را با دیدن انحرافی می‌بینند هر چند خداوند هیچ یک از بندگان خود را به این صورت نیافریده است.
عضو مجلس خبرگان رهبری سوء رفتار را موجب گرفتاری انسان‌ها به این حالت دانست و اظهار داشت: قرآن کریم می‌فرماید «این افراد به اختیار خود کج روی کردند و خداوند نیز این کجی را در آنها افزایش داد و آنها به همین حالت از دنیا خواهند رفت» و در جایی دیگر نیز قرآن مجید از مهر خوردن قلب این گروه خبر می‌دهد.
وی مهر خوردن قلب را به معنای از بین رفتن قدرت شناخت حق دانست و تصریح کرد: این عقوبت کسانی است که خود کج‌روی کرده و سعی در انحراف دیگران نیز داشتند و در واقع هر کس هوای نفس خود را خدای خویش قرار دهد، خداوند او را گمراه خواهد ساخت و این موجب می‌شود که به فرموده حضرت علی(ع) به تدریج ایمان در نظرشان بد و کفر، خوب جلوه کند و با اختیار خود کفر را انتخاب می‌کنند.
این استاد برجسته حوزه علمیه به چهارمین پایه کفر از نظر امام اول شیعیان اشاره کرد و گفت: شقاق که ناشی از خود کم‌بینی درونی است موجب تک روی انسان می‌شود که این خصلت یکی از ارکان کفر معرفی شده است.
رئیس موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره) افزود: برخی انسان‌ها حقارت ناشی از خود کم‌بینی را در وجود خود دارند بنابراین سعی می‌کنند در زمینه‌های مختلف علمی، فرهنگی یا حتی طرز لباس پوشیدن در اجتماع خود را متمایز از دیگران نشان دهند که حضرت علی (ع) این خصلت را به شقاق یا شکافتن جمع تعبیر کرده است.
مصباح‌یزدی با بیان اینکه هرگاه این خصلت در شناخت دین بروز کند موجب بدعت گذاری در دین می‌شود، اظهار داشت: برخی افراد تنها برای جلب نظر دیگران، فتاوای شاذ و متمایزی در مورد برخی مسائل ارائه می‌دهند که پیمودن این مسیر منجر به کفر خواهد شد.
وی افزود: هرگاه صحبت از پایه‌های کفر یا ایمان می‌شود از چند دیدگاه می‌توان به آن نگاه کرد، نخست متعلقات ایمان که نقطه مقابل آن، متعلقات کفر است یا اینکه برخی اخلاقیات و صفات که موجب افزایش ایمان می‌شود و در مقابل، صفاتی که منجر به کفر می‌شوند که با این دیدگاه احادیث فراوانی وجود دارد و پایه‌های مختلفی برای کفر بیان شده است.
رئیس موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره) با برشمردن این صفات رذیله به عنوان پایه‌های کفر تصریح کرد: کبر، حسد و حرص از جمله این صفات هستند که ابلیس به دلیل کبر در مقابل انسان، قابیل به خاطر حسد نسبت به برادرش و بسیاری دیگر از انسان‌ها نیز به دلیل حرص در بهره‌مندی از حق تعیین شده خود، مسیر کفر را پیموده و ایمان خود را از دست دادند.
وی با بیان اینکه صفاتی نیز وجود دارند که انسان را وادار به انجام کارهایی می‌کند که منجر به کفر می‌شود گفت: اما منظور حضرت علی(ع) هیچ یک از اینها نیست بلکه ایشان صفاتی را که مربوط به مقوله شناخت بوده و موجب تشخیص حق از باطل می‌شوند را بیان فرموده‌اند.
مصباح‌یزدی ابراز داشت: زمانی که انسان در آغاز راه قرار دارد باید حق را بشناسد تا ایمان او افزایش یابد اما راه صحیح تحقیق صحیح را نیز باید بشناسد تا پیمودن این راه منجر به نتیجه‌ای صحیح شود.
استاد اخلاق حوزه علمیه قدم نخست در شناخت صحیح هر آیین یا مکتبی را شناخت منابع آن دانست و افزود: هر دینی دارای منابع خاص خود است که باید برای شناخت صحیح و مطمئن به آن مراجعه شود و استدلالات آن را با عقل سنجید.
عضو مجلس خبرگان رهبری به مبهم بودن برخی مسائل موجود در ادیان اشاره کرد و ادامه داد: در منابع مربوط به هر آیین نیز برخی مطالب به صورت آشکار عنوان نشده بلکه نیاز به تفسیر و توضیح دارد که برای این منظور باید از دیدگاه مولف یا نازل‌کننده منابع آن دین به این مسائل نگریست.
وی قدم دوم در راه شناخت صحیح را مراجعه به افراد متخصص برای فهم مسائل دشوار در همان آیینی دانست که قصد شناخت آن در انسان وجود دارد و خاطرنشان کرد: مشکل دیگری که در این میان وجود دارد این است که در هر مکتبی مسائل بسیاری وجود دارد که از نظر اهمیت با یکدیگر تفاوت دارند، بنابراین برای پذیرش یک آیین نخست باید سراغ اصول کلی و اصلی آن دین رفت.
مصباح‌یزدی افزود: در اسلام مسئله دیگری نیز وجود دارد که قرآن کریم به آن اشاره کرده است و آن وجود آیات محکم یا متشابه در این کتاب آسمانی است اما به تایید قرآن مجید، برخی افراد که دارای کجی دل بوده یا مرضی در قلب دارند، زمانی که به شناخت اسلام می‌پردازند نخست متشابهات را بررسی می‌کنند که این کار آنها موجب فتنه انگیزی می‌شود.
رئیس موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره) با تاکید بر اینکه بعد از گذراندن همه این مسیرها باید نتایج به دست آمده را با عقل مطابقت داد، گفت: بسیاری از مردم با اینکه ادعای پذیرش دین حق را دارند اما این مسائل را در شناخت صحیح رعایت نمی کنند و در راه شناخت اسلام از همان ابتدا سراغ منابع غیر‌اسلامی را می‌گیرند یا اینکه شبهات جزئی مانند شبهه آکل و ماکول را پیش می‌کشند در حالیکه نخست باید اصول دین اسلام مانند معاد را مورد توجه قرار دهند.
وی با بیان این مقدمه در زمینه شناخت صحیح دین اظهار داشت: حضرت علی (ع) از دیدگاه مقوله شناخت، چهار مورد را ذکر می‌فرماید که در شناخت حق انحراف ایجاد می‌کند و در واقع آفت شناسایی دین حق هستند.
این استاد برجسته حوزه علمیه گفت: امیرمومنان (ع) نخستین صفتی را که موجب انحراف در شناخت حق می‌شود تعمق معرفی کرده است اما این مطلب، تعبیر ناآشنایی است که بسیاری از مفسران با وجود تلاش فراوان موفق به ارائه بیانی روشن و دلنشین از آن نشده اند.
مصباح‌یزدی با بیان اینکه تعمق در ظاهر صفتی نیک است، افزود: برخی مفسرین می‌گویند حضرت از بیان این کلمه معنای خاصی را مدنظر داشته است و آن این است که انسان به جای رفتن سراغ اصل دین، اوهام و اسرار را مورد توجه قرار دهد.
عضو مجلس خبرگان رهبری ادامه داد: گرایش‌های انحرافی از دین در زمان ائمه اطهار(ع) نیز وجود داشته است و امروزه نیز عرفان‌های کاذب نتیجه همین تفکر است و افرادی که به این فرقه‌های انحرافی وارد می‌شوند به جای اینکه اصل دین را مورد توجه قرار دهند به دنبال شناخت اسرار آیات و روایات هستند که نمونه بارز آن فرقه اسماعیلیه است و معتقدان به این فرقه تا جایی پیش رفته‌اند که عبادات واجب را نیز انجام نمی‌دهند.
وی به تفاوت معنایی کلمه تعمق در زبان عرب و سیر تکاملی آن در طول تاریخ اشاره کرد و گفت: قرآن کریم در آیه حج واژه عمیق را به‌کار برده که مفسران آن را به معنای راه‌های دور می‌دانند و در واقع این کلمه در جایی به کار می‌رود که برخی افراد به دلیل ناآشنایی در بیابان از راه صحیح منحرف و دور می‌شوند.
مصباح‌یزدی با بیان اینکه دین دارای متن و حواشی مختلفی است، افزود: منظور حضرت علی (ع) از بیان کلمه تعمق این است که افرادی به جای شناخت متن حقیقی دین به سراغ حواشی آن می‌روند و در واقع از راه شناخت صحیح منحرف و دور می‌شوند.
رئیس موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره) برخی فرقه‌های متصوفه را دارای این انحراف دانست و تصریح کرد: هر چند دین اسلام دارای اسراری نیز هست اما نخست باید سراغ اصول آن رفت تا به شناخت صحیح دست یافت.
وی تنازع را پایه دوم کفر از دیدگاه حضرت علی (ع) عنوان کرد و ابراز داشت: برخی افراد همواره مایل هستند که با دیگران به بحث و جدل پرداخته و آنها را سرکوب کنند و آنچه برایشان اصالت دارد غلبه بر دیگران است اما این درگیری و نزاع از روی جهل نشان‌دهنده این است که این افراد خود به چیزی اعتقاد ندارند.
استاد حوزه علمیه قم افزود: این افراد مورد هدایت واقع نشده‌اند و دارای علم برای شناخت حق نیز نیستند که این امر موجب محرومیت از شناخت صحیح حق و سرانجام رسیدن به کفر می‌شود.
مصباح‌یزدی پایه سوم کفر در بیان امیرمومنان را مهر خوردن قلب عنوان کرد و با اشاره به قرآنی بودن این مفهوم گفت: معنای این واژه این است که انسان در مقام شناخت دچار کجی شود زیرا برخی افراد هستند که خود همه مسائل را با دیدن انحرافی می‌بینند هر چند خداوند هیچ یک از بندگان خود را به این صورت نیافریده است.
عضو مجلس خبرگان رهبری سوء رفتار را موجب گرفتاری انسان‌ها به این حالت دانست و اظهار داشت: قرآن کریم می‌فرماید «این افراد به اختیار خود کج روی کردند و خداوند نیز این کجی را در آنها افزایش داد و آنها به همین حالت از دنیا خواهند رفت» و در جایی دیگر نیز قرآن مجید از مهر خوردن قلب این گروه خبر می‌دهد.
وی مهر خوردن قلب را به معنای از بین رفتن قدرت شناخت حق دانست و تصریح کرد: این عقوبت کسانی است که خود کج‌روی کرده و سعی در انحراف دیگران نیز داشتند و در واقع هر کس هوای نفس خود را خدای خویش قرار دهد، خداوند او را گمراه خواهد ساخت و این موجب می‌شود که به فرموده حضرت علی(ع) به تدریج ایمان در نظرشان بد و کفر، خوب جلوه کند و با اختیار خود کفر را انتخاب می‌کنند.
این استاد برجسته حوزه علمیه به چهارمین پایه کفر از نظر امام اول شیعیان اشاره کرد و گفت: شقاق که ناشی از خود کم‌بینی درونی است موجب تک روی انسان می‌شود که این خصلت یکی از ارکان کفر معرفی شده است.
رئیس موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره) افزود: برخی انسان‌ها حقارت ناشی از خود کم‌بینی را در وجود خود دارند بنابراین سعی می‌کنند در زمینه‌های مختلف علمی، فرهنگی یا حتی طرز لباس پوشیدن در اجتماع خود را متمایز از دیگران نشان دهند که حضرت علی (ع) این خصلت را به شقاق یا شکافتن جمع تعبیر کرده است.
مصباح‌یزدی با بیان اینکه هرگاه این خصلت در شناخت دین بروز کند موجب بدعت گذاری در دین می‌شود، اظهار داشت: برخی افراد تنها برای جلب نظر دیگران، فتاوای شاذ و متمایزی در مورد برخی مسائل ارائه می‌دهند که پیمودن این مسیر منجر به کفر خواهد شد.