صراط: اعتماد نوشت: ششمين ميزبان محمدجواد ظريف در تور آسيايي و اقيانوسيه، ششمين كشور دنيا از نظر
وسعت است و البته بزرگ‌ترين كشور جزيره‌اي دنيا؛ كشوري كه عمده جمعيت آن را مهاجران
ساخته‌اند و گفته مي‌شود كه در دومين ماه سال جاري ميلادي، جمعيت آن از ٢٤ ميليون
نفر هم عبور كرده است. استراليا درست مانند ساير همقطارانش در بلوك غرب رابطه
پرفراز و نشيبي را با ايران تجربه كرده است؛ رابطه‌اي كه گاه با اختلاف‌هاي سياسي
همراه بوده اما همزمان به دليل منافع مشترك اقتصادي كشش‌هايي هم در هر دو طرف بوده
است. كانبرا در قريب به چهار دهه گذشته از انقلاب اسلامي، با وجود نزديكي به
سياست‌هاي غرب و تبعيت از سياست‌هاي انزواگرايانه اين بلوك عليه ايران اما همواره
همان رابطه دست و پا شكسته با تهران را هم حفظ كرده است. يخ حاكم بر اين رابطه سرد
ابتدا با برگزاري انتخابات در ايران و روي كار آمدن دولت تدبير و اميد شكسته شد. پس
از آغاز مذاكرات هسته‌اي جدي ميان ايران و ١+٥ و حصول توافق موقت هسته‌اي ميان دو
طرف، اروپايي‌ها اندك‌اندك مشغول سرمايه‌گذاري سياسي بر رابطه با ايران براي روزهاي
پسابرجام شدند و بر همين اساس بود كه جولي بيشاپ، وزير خارجه استراليا سال گذشته
به ايران سفر كرد؛ سفري كه محمدجواد ظريف، پاسخ آن را در واپسين روزهاي اسفندماه ٩٤
و در بزنگاه ورود به بهار رابطه با جامعه جهاني پس از روزهاي تحريم داد. سفر
محمدجواد ظريف به منطقه آسيا و اقيانوسيه كه به تور فرامرزي طولاني مدتي هم بدل شد
عملا رنگ و بوي فعاليت‌هاي اقتصادي به خود گرفته است. جلب‌توجه كشورهايي كه پتانسيل
رابطه اقتصادي دو سر سود با ايران را در خود جاي داده‌اند و تلاش براي بازگشت به
آغوش جامعه‌جهاني محور رايزني‌هاي وزير امور خارجه كشورمان در پايتخت‌هاي هر شش
كشوري بوده است كه به آن سفر كرده است. ايران و استراليا در زمره كشورهايي هستند كه
با وجود ظرفيت بالاي همكاري، حجم مبادله‌هاي بازرگاني بالايي را به خود اختصاص
نداده‌اند و حتي به ظن كارشناسان اين حجم بسيار پايين‌تر از رقم ظرفيت موجود است.
رتبه ايران در ميان كشورهاي صادركننده به استراليا در جايگاه ٧٥ و همچنين رتبه
ايران در ميان كشورهاي وارد‌كننده از استراليا در رده ٥٨ قرار دارد. شايد پربيراه
نباشد كه بگوييم دست و پاي استراليا و ايران در چند سال اخير براي گسترش رابطه بسته
بوده است. تحريم‌هاي بين‌المللي عليه ايران، موانع بانكي و بيمه‌اي موجود براي
رابطه بازرگاني دو كشور و لزوم همراهي كانبرا براي اعمال تحريم‌ها با بلوك غرب عملا
ارتقاي رابطه ميان دو كشور را غيرممكن كرده بود. اكنون با برداشته شدن آن تحريم‌ها
عملا مسير براي گسترش رابطه باز شده است؛ رابطه‌اي كه سفر ظريف به كانبرا و سيدني
مي‌تواند مقدمه‌اي براي گشايش بيشتر آن باشد.
روز پرترافيك وزير در كانبرا
سخنراني در كميته مشترك امور خارجه، دفاعي و تجارت پارلمان استراليا، مراسم كاشت نهال دوستي، ملاقات با وزير خارجه در سايه، ملاقات با رييس پارلمان، وزير تجارت و سرمايه‌گذاري، نخست‌وزير استراليا و چند مصاحبه و البته سخنراني در موسسه مطالعات استراتژيك و دانشگاه ملي استراليا، همه و همه برنامه يك روز كاري ظريف در پايتخت استراليا بود؛ ديدارهايي گاه با رنگ و لعاب بيشتر سياسي و گاه منقش به تصميم‌هاي اقتصادي. صبح كاري ظريف با حضور در كميته امور خارجه، دفاعي و تجارت پارلمان اين كشور و پاسخ به سوالات نمايندگان عضو كميته آغاز شد. رابطه با عربستان و كشورهاي حوزه خليج فارس، بحران سوريه، موضوع مهاجرت و آزمايش موشكي اخير ايران در زمره سوژه‌هايي بود كه ظريف در خصوص آنها صحبت كرد. دومين برنامه ظريف حضور در باغ ملي كانبرا و كاشت يك اصله نهال دوستي بود. اقدامي كه در استراليا رسم سياسي به حساب مي‌آيد و منطقه‌اي در باغ ملي اين كشور به كاشت نهال‌هايي از كشورهاي متفاوت به نشانه دوستي با استراليا اختصاص يافته است. اين اقدام ظريف و تصاوير مربوط به آن در فضاي مجازي و رسانه‌ها بازتاب خوبي داشت و به پيام دوستي وزير امور خارجه ايران براي دولت استراليا تعبير شد. ملاقات با خانم تانيا پلبرسك، معاون حزب كارگر و وزير خارجه در سايه استراليا سومين برنامه كاري ظريف در كانبرا بود. وي در اين ديدار در خصوص تحولات بين‌المللي و روابط ايران و استراليا با پلبرسك گفت‌وگو كرد. وزير خارجه در اين ملاقات ظرفيت‌هاي گسترش روابط دو كشور را تشريح كرد و به سوالات معاون حزب كارگر و وزير خارجه در سايه استراليا درباره انتخابات و وضعيت اقتصادي ايران، بحران يمن و سوريه و فرصت‌هاي آتش‌بس در اين دو كشور پاسخ داد. در ديدار ظريف با رييس پارلمان استراليا نيز موضوعات مشابهي مورد بحث و بررسي قرار گرفت. وزير امور خارجه در ادامه رايزني‌ها با مقامات استراليا با استفان چيابو، وزير تجارت و سرمايه‌گذاري استراليا ديدار و در خصوص روابط تجاري و اقتصادي دو كشور گفت‌وگو و رايزني كرد. طرفين در اين ملاقات گسترش روابط از جمله در زمينه مديريت منابع آب، فناوري‌هاي نوين كشاورزي، خطوط هوايي و ارتباطي بين دو كشور، استفاده از فناوري براي صرفه‌جويي در آب و حل مشكلات بانكي رايزني كردند. ظريف با اشاره به ظرفيت ارتباطي ايران به عنوان نقطه اتصال كشورهاي جهان با منطقه آسياي مركزي و قفقاز و افغانستان و ظرفيت‌هاي توريستي ايران، از استراليا براي سرمايه‌گذاري در اين حوزه‌ها دعوت كرد. وزير تجارت و سرمايه‌گذاري استراليا نيز با اشاره به رفع تحريم‌ها عليه ايران، گفت: استراليا خواهان عادي‌سازي روابط با ايران و گسترش آن در حوزه‌هاي مختلف است.
گفت‌وگوهاي سازنده دو وزير امور خارجه
ديدار با وزير امور خارجه استراليا و رايزني با وي مفصل‌ترين ديدار دوجانبه ظريف در كانبرا بود. در اين ديدار دو طرف در خصوص طيف وسيعي از سوژه‌ها مانند مساله مهاجران غيرقانوني ايراني در استراليا، رابطه دوجانبه از بعد اقتصادي و سياسي، تحولات منطقه‌اي با تمركز بر سوريه و عراق، مبارزه با تروريسم، رابطه ايران و عربستان و ايران در روزهاي پسابرجام با يكديگر رايزني كردند. پس از پايان اين ديدار جولي بيشاپ به همراه ظريف به اتاق كوچكي كه براي مصاحبه‌هاي مطبوعاتي تهيه شده بود، آمدند و ضمن توضيحاتي در خصوص موضوع‌هاي مورد بحث، به چند سوال خبرنگاران استراليايي و ايراني پاسخ دادند. در ابتداي اين نشست مطبوعاتي، وزير امور خارجه استراليا ابراز اميدواري كرد كه سال نو در ايران همزمان با سپري شدن روزهاي تحريم و اجرايي شدن برجام بتواند به بازگشت ايران به جامعه جهاني منتهي شود. وي همچنين برگزاري انتخابات مجلس در ايران را به ظريف تبريك گفت. وزير امور خارجه استراليا در سخنانش چندين بار از تمايل كانبرا براي بهبود رابطه با ايران سخن گفت و تاكيد كرد كه كشورش همزمان با برداشته شدن تحريم‌ها عليه ايران، تحريم‌هاي خود را هم لغو خواهد كرد. بيشاپ با اشاره به اينكه با ظريف درخصوص آزمايش موشكي اخير ايران، مسائل حقوق بشر و رابطه ايران با عربستان، اسراييل و يمن صحبت كرده است، افزود: رايزني‌هاي من و ظريف مفصل و بسيار مثبت بود. ما در خصوص مبارزه با قاچاق انسان از ايران به استراليا هم با يكديگر صحبت كرديم. بيشاپ سخنان مقدماتي خود را با خوشامدگويي دوباره به ظريف و تاكيد بر اينكه استراليا خواهان گسترش رابطه توريستي دو كشور است به پايان رساند. ظريف سخنان مقدماتي خود را با قدرداني از ميزباني استراليايي‌ها آغاز كرد و در ادامه هم از كانبرا براي سرعت بخشيدن در روند لغو تحريم‌ها عليه ايران پس از اجرايي شدن برجام قدرداني كرد و آن را گامي براي بازكردن مسير مراوده‌هاي تجاري ميان دو كشور خواند. وزير امور خارجه با اشاره به سوژه‌هاي مورد بحث ميان وي و همتاي استراليايي تاكيد كرد كه دو طرف به اين نتيجه رسيده‌اند كه داعش تهديدي مشترك براي هر دو كشور است و مبارزه با داعش و تندروي به همكاري‌هاي جامع نياز دارد. ظريف با اشاره به اينكه داعش و جريان‌هاي تروريستي تنها تهديدي براي يك منطقه نيستند به طرح حسن روحاني، رييس‌جمهور ايران براي مبارزه با خشونت كه در مجمع عمومي سازمان ملل در سال ٩٢ مطرح شد اشاره كرد. ظريف در ادامه سخنانش تاييد كرد كه با بيشاپ در خصوص مساله حقوق بشر هم صحبت كرده و گفت: ايران تنها كشوري در منطقه است كه در آن انتخابات برگزار مي‌شود و مردم سرنوشت خود را پاي صندوق‌هاي راي تعيين مي‌كنند اما ما به دنبال تقويت حقوق بشر هستيم و اميدواريم كه نگاه‌هاي سياسي به اين مقوله پايان داده شود. وزير امور خارجه با اشاره به بحثي كه ميان وي و همتاي استراليايي درخصوص آزمايش‌هاي موشكي اخير ايران انجام شده است، گفت: موشك‌هاي ايران تنها در قالب سامانه دفاعي هستند و ما از اين تجهيزات عليه هيچ كشور ديگري استفاده نمي‌كنيم. كشورهايي كه از آزمايش موشكي ايران انتقاد مي‌كنند همان كساني هستند كه به كشورهاي ديگر حمله كرده‌اند و باور ندارند كه استفاده از زور در جهان امروز ديگر جواب نمي‌دهد. ايران منشور ملل متحد را امضا كرده و تعهد داده كه از تجهيزات نظامي فقط در راستاي دفاع از خود و نه تجاوز به كشور ديگري استفاده نكند. اگر حمله‌اي صورت بگيرد ايران از خود دفاع مي‌كند. هزينه نظامي ايران به نسبت ساير كشورهاي منطقه بسيار ناچيز است و ما كمترين بودجه نظامي را نسبت به اين كشورها داريم. ظريف در ادامه با جلب‌توجه به اين مساله كه با همتاي استراليايي خود در خصوص مهاجران ايراني كه به استراليا مي‌آيند هم صحبت كرده است تاكيد كرد كه دو طرف بايد تلاش كنند تا مانع از استفاده افراد سودجو از تمايل ديگران براي زندگي در كشور ديگري شوند.
استقبال ايران و استراليا از تصميم ولاديمير پوتين
در ادامه اين نشست مطبوعاتي، خبرنگاري درخصوص تصميم روسيه براي خارج كردن بخشي از نيروهاي خود از سوريه سوال كرد و جولي بيشاپ در پاسخ گفت: ما از اين تصميم روس‌ها استقبال مي‌كنيم و اميدوار هستيم كه آتش‌بس هم تداوم پيدا كند. فكر كنم آقاي ظريف به دليل رابطه نزديك‌تر با روس‌ها بهتر بتوانند در اين خصوص توضيح بدهند. ظريف در پاسخ به اين سوال گفت: ابتدا بايد بگويم كه دولت اسلامي موسوم به داعش نه يك دولت است و نه اسلامي است. اسلام مذهبي مخالف خشونتي است كه توسط داعش هدايت مي‌شود. مسلمانان هم بيشترين قربانيان داعش بوده و هستند. ما همواره بر لزوم برقراري آتش‌بس و يافتن راهكاري سياسي در سوريه تاكيد داشته‌ايم. آتش‌بس هم گروه‌هاي تروريستي مانند داعش و النصره را شامل نخواهد شد. برقراري موقت آتش‌بس در سوريه خبر خوبي است و ما از آن استقبال مي‌كنيم. اين خبر كه روسيه برخي از نيروهاي خود را خارج مي‌كند نشان مي‌دهد كه روس‌ها دليل و نياز فوري براي توسل به گزينه نظامي براي حفظ آتش‌بس نمي‌بينند. پيامي كه جامعه جهاني بايد به داعش بدهد اين است كه عمليات عليه آنها متوقف نخواهد شد و حملات به آنها ادامه خواهد داشت. فكر مي‌كنم اين موضع مورد حمايت همگان در سطح بين‌المللي باشد و كسي نبايد از داعش يا هر گروه تروريستي ديگري به عنوان ابزاري براي رسيدن به اهداف موقت خود استفاده كند.
قطعنامه ١٩٢٩ ديگر وجود خارجي ندارد
در بخش‌هاي ديگري از اين نشست خبري از وزير امور خارجه در خصوص آزمايش موشكي ايران سوال شد. بيشاپ پيش از ظريف به اين سوال پاسخ داده و گفت: با آقاي وزير بحث بسيار مفصلي در اين خصوص داشتم. ايشان دليل اين اقدام ايران را هم از نظر منطقي و هم از بعد سياسي و هم امنيتي براي من به خوبي و با جزييات توضيح دادند. همچنين در خصوص رابطه اين آزمايش موشكي با برجام و قطعنامه شوراي امنيت هم با همتاي ايراني‌ام صحبت كردم. ظريف نيز در پاسخ به اين سوال خبرنگار استراليايي تاكيد كرد كه قطعنامه ١٩٢٩ ديگر وجود خارجي ندارد و در حال حاضر قطعنامه ٢٢٣١ روي ميز است كه لحن متفاوتي نسبت به آزمايش‌هاي موشكي ايران با قطعنامه‌هاي پيشين دارد. وي همچنين به موضع‌گيري وزارت امور خارجه امريكا در اين خصوص اشاره كرده و گفت كه آنها هم تاييد كرده‌اند كه اين آزمايش موشكي نقض برجام نيست. ظريف در ادامه گفت: ما تسليحات هسته‌اي نداريم، برنامه‌اي هم براي دسترسي به آنها نداريم، جامعه جهاني هم با برجام از اين امر مطمئن خواهد شد پس ما موشك‌هاي خود را براي حمل كلاهك هسته‌اي طراحي نمي‌كنيم كه نقض قطعنامه ٢٢٣١ باشد. وزير امور خارجه ايران با اشاره به هشت سال جنگ تحميلي عليه ايران و سكوت جامعه جهاني در اين خصوص گفت: سامانه موشكي ايران براي دفاع از خود است و عليه هيچ كشوري نيست. هشت سال همه از صدام حسين كه به ايران حمله شيميايي كرد دفاع كردند و كسي از ايران كه مورد حمله قرار گرفته بود دفاعي نكرد. در آن سال‌ها هيچ‌كس به ما براي دفاع از شهروندان‌مان موشك نداد و اكنون ما خود براي دستيابي به اين موشك‌ها اقدام كرده‌ايم. در ادامه اين نشست خبري در خصوص مساله مهاجران ايراني كه استراليا آنها را نمي‌پذيرد نيز از دو وزير امور خارجه سوال شد كه ظريف در پاسخ گفت: ما از بازگشت ايراني‌ها به وطن خوشحال مي‌شويم اما آنها را مجبور به بازگشت نخواهيم كرد.
استقبال بي‌نظير از سخنراني ظريف در دانشگاه ملي استراليا
آخرين برنامه وزير خارجه ايران در مدت زمان اقامت يك‌روزه در كانبرا به حضور در جمع دانشجويان، اساتيد، كارشناسان، سفراي كشورهاي عربي و آسيايي در استراليا در دانشگاه ملي اين كشور اختصاص يافت. سخنراني كه تبليغات و سيستم ثبت نام براي آن از دو هفته پيش شروع شده بود. دو سالن دو طبقه وسيع كه سالن اجراي موسيقي بود به اين برنامه اختصاص يافته بود. در شرايطي كه در دقايق منتهي به آغاز برنامه به نظر مي‌رسيد كه سالن‌ها تكميل نشوند اما جمعيتي بالغ بر ١٠٠٠ نفر بر اساس تخمين‌هاي زده شده خود را به محل اين دانشگاه براي شنيدن سخنان ظريف رسانده بودند. سفراي بسياري از كشورهاي عربي و همسايه ايران در استراليا نيز به دعوت دانشگاه پاسخ مثبت داده و پاي سخنان ظريف نشستند. يكي از كارشناسان وزارت امور خارجه استراليا در اين خصوص به خبرنگار اعزامي «اعتماد» گفت: اكثريت مردم در استراليا خواهان بهبود رابطه با تهران هستند. در روزهاي پسابرجام، دليلي براي تنش يا دوري وجود ندارد و دو طرف مي‌توانند رابطه سياسي و اقتصادي خود را گسترش دهند. ظريف فرد شناخته شده‌اي در محافل ديپلماتيك و آكادميك اينجا است و به همين دليل جمعيت قابل‌توجهي براي شنيدن سخنان وي به اين دانشگاه آمده‌اند. پس از سخنراني مقدماتي مجري اين برنامه، ظريف به مدت نيم ساعت در خصوص توافق هسته‌اي ايران و چگونگي شكل‌گيري آن در سايه استراتژي برد- برد، رابطه ايران با امريكا در قالب برجام، چگونگي فايق آمدن دو طرف اين مذاكرات بر اختلاف‌ها و تشريك مساعي بر اشتراك‌ها، نقش ايران در خاورميانه و اشتباهاتي كه هم پرونده هسته‌اي ايران را طولاني كرد و هم امروز دامن خاورميانه را گرفته است، توضيحات مبسوطي داد. در بخش پرسش و پاسخ اين نشست نيز دايره وسيعي از حوزه‌ها مانند آزمايش موشكي ايران، رابطه ايران و عربستان، رابطه ايران با كشورهاي اهل سنت، نقش ايران در سوريه، گزارش‌هاي حقوق بشري احمد شهيد ، اعدام قاچاقچيان در كشورمان و تاثيرات جنگ ايران و عراق مورد پرسش قرار گرفت كه وزير امور خارجه ايران با صبر و لبخند به تمامي آنها پاسخ داد. تاكيد بر حمايت ايران از روند مذاكرات سياسي در سوريه، نقش ايران در برقراري آتش‌بس در اين كشور، طرح‌هاي اوليه تهران براي به پاي ميز مذاكره كشاندن معارضان و دولت سوريه، مبارزه ايران با تروريست در دمشق و بغداد، لزوم تعيين سرنوشت بشار اسد و آينده سياسي سوريه در پاي ميز مذاكرات سوري- سوري و نه توسط كشورهاي نايب در زمره پاسخ‌هاي ظريف به برخي انتقادها به رفتار سياسي ايران در سوريه بود. ظريف در پاسخ به سوالي درباره رابطه ايران و عربستان گفت: ايران و عربستان بايد در مورد داعش و مسائل جهان اسلام با يكديگر گفت‌وگو كنند. وي افزود: با مذاكرات دو كشور مشكلات حل مي‌شود مشكل امروز جهان نبود شناخت از واقعيت‌هاي موجود است و ما بايد واقعيت را درك كنيم.سكوت حاكم بر جلسه هنگام سخنراني و طرح سوال از وزير امور خارجه ايران در بخش‌هايي از برنامه جاي خود را به تشويق مكرر ظريف و در پايان هم به تشويق‌هاي چند دقيقه‌اي وي توسط مخاطبان داد. (مشروح اين جلسه را به زودي در اعتمادآنلاين مي‌خوانيد).
سفر به سيدني پيش از بازگشت به تهران
تور آسيايي و اقيانوسيه ظريف امروز به پايان خواهد رسيد و وي پس از سفر به سيدني به تهران بازمي‌گردد. ظريف در سيدني جلسه‌اي با روساي سازمان تجارت و سرمايه‌گذاري اين كشور خواهد داشت كه نشستي كاملا اقتصادي و در راستاي ارتقاي فرصت همكاري‌هاي اقتصادي دو كشور خواهد بود. وي همچنين در موسسه مطالعات امور بين‌المللي استراليا هم سخنراني خواهد كرد و پس از حضور در جمع ايراني‌هاي مقيم استراليا به ايران باز مي‌گردد.
سخنراني در كميته مشترك امور خارجه، دفاعي و تجارت پارلمان استراليا، مراسم كاشت نهال دوستي، ملاقات با وزير خارجه در سايه، ملاقات با رييس پارلمان، وزير تجارت و سرمايه‌گذاري، نخست‌وزير استراليا و چند مصاحبه و البته سخنراني در موسسه مطالعات استراتژيك و دانشگاه ملي استراليا، همه و همه برنامه يك روز كاري ظريف در پايتخت استراليا بود؛ ديدارهايي گاه با رنگ و لعاب بيشتر سياسي و گاه منقش به تصميم‌هاي اقتصادي. صبح كاري ظريف با حضور در كميته امور خارجه، دفاعي و تجارت پارلمان اين كشور و پاسخ به سوالات نمايندگان عضو كميته آغاز شد. رابطه با عربستان و كشورهاي حوزه خليج فارس، بحران سوريه، موضوع مهاجرت و آزمايش موشكي اخير ايران در زمره سوژه‌هايي بود كه ظريف در خصوص آنها صحبت كرد. دومين برنامه ظريف حضور در باغ ملي كانبرا و كاشت يك اصله نهال دوستي بود. اقدامي كه در استراليا رسم سياسي به حساب مي‌آيد و منطقه‌اي در باغ ملي اين كشور به كاشت نهال‌هايي از كشورهاي متفاوت به نشانه دوستي با استراليا اختصاص يافته است. اين اقدام ظريف و تصاوير مربوط به آن در فضاي مجازي و رسانه‌ها بازتاب خوبي داشت و به پيام دوستي وزير امور خارجه ايران براي دولت استراليا تعبير شد. ملاقات با خانم تانيا پلبرسك، معاون حزب كارگر و وزير خارجه در سايه استراليا سومين برنامه كاري ظريف در كانبرا بود. وي در اين ديدار در خصوص تحولات بين‌المللي و روابط ايران و استراليا با پلبرسك گفت‌وگو كرد. وزير خارجه در اين ملاقات ظرفيت‌هاي گسترش روابط دو كشور را تشريح كرد و به سوالات معاون حزب كارگر و وزير خارجه در سايه استراليا درباره انتخابات و وضعيت اقتصادي ايران، بحران يمن و سوريه و فرصت‌هاي آتش‌بس در اين دو كشور پاسخ داد. در ديدار ظريف با رييس پارلمان استراليا نيز موضوعات مشابهي مورد بحث و بررسي قرار گرفت. وزير امور خارجه در ادامه رايزني‌ها با مقامات استراليا با استفان چيابو، وزير تجارت و سرمايه‌گذاري استراليا ديدار و در خصوص روابط تجاري و اقتصادي دو كشور گفت‌وگو و رايزني كرد. طرفين در اين ملاقات گسترش روابط از جمله در زمينه مديريت منابع آب، فناوري‌هاي نوين كشاورزي، خطوط هوايي و ارتباطي بين دو كشور، استفاده از فناوري براي صرفه‌جويي در آب و حل مشكلات بانكي رايزني كردند. ظريف با اشاره به ظرفيت ارتباطي ايران به عنوان نقطه اتصال كشورهاي جهان با منطقه آسياي مركزي و قفقاز و افغانستان و ظرفيت‌هاي توريستي ايران، از استراليا براي سرمايه‌گذاري در اين حوزه‌ها دعوت كرد. وزير تجارت و سرمايه‌گذاري استراليا نيز با اشاره به رفع تحريم‌ها عليه ايران، گفت: استراليا خواهان عادي‌سازي روابط با ايران و گسترش آن در حوزه‌هاي مختلف است.
گفت‌وگوهاي سازنده دو وزير امور خارجه
ديدار با وزير امور خارجه استراليا و رايزني با وي مفصل‌ترين ديدار دوجانبه ظريف در كانبرا بود. در اين ديدار دو طرف در خصوص طيف وسيعي از سوژه‌ها مانند مساله مهاجران غيرقانوني ايراني در استراليا، رابطه دوجانبه از بعد اقتصادي و سياسي، تحولات منطقه‌اي با تمركز بر سوريه و عراق، مبارزه با تروريسم، رابطه ايران و عربستان و ايران در روزهاي پسابرجام با يكديگر رايزني كردند. پس از پايان اين ديدار جولي بيشاپ به همراه ظريف به اتاق كوچكي كه براي مصاحبه‌هاي مطبوعاتي تهيه شده بود، آمدند و ضمن توضيحاتي در خصوص موضوع‌هاي مورد بحث، به چند سوال خبرنگاران استراليايي و ايراني پاسخ دادند. در ابتداي اين نشست مطبوعاتي، وزير امور خارجه استراليا ابراز اميدواري كرد كه سال نو در ايران همزمان با سپري شدن روزهاي تحريم و اجرايي شدن برجام بتواند به بازگشت ايران به جامعه جهاني منتهي شود. وي همچنين برگزاري انتخابات مجلس در ايران را به ظريف تبريك گفت. وزير امور خارجه استراليا در سخنانش چندين بار از تمايل كانبرا براي بهبود رابطه با ايران سخن گفت و تاكيد كرد كه كشورش همزمان با برداشته شدن تحريم‌ها عليه ايران، تحريم‌هاي خود را هم لغو خواهد كرد. بيشاپ با اشاره به اينكه با ظريف درخصوص آزمايش موشكي اخير ايران، مسائل حقوق بشر و رابطه ايران با عربستان، اسراييل و يمن صحبت كرده است، افزود: رايزني‌هاي من و ظريف مفصل و بسيار مثبت بود. ما در خصوص مبارزه با قاچاق انسان از ايران به استراليا هم با يكديگر صحبت كرديم. بيشاپ سخنان مقدماتي خود را با خوشامدگويي دوباره به ظريف و تاكيد بر اينكه استراليا خواهان گسترش رابطه توريستي دو كشور است به پايان رساند. ظريف سخنان مقدماتي خود را با قدرداني از ميزباني استراليايي‌ها آغاز كرد و در ادامه هم از كانبرا براي سرعت بخشيدن در روند لغو تحريم‌ها عليه ايران پس از اجرايي شدن برجام قدرداني كرد و آن را گامي براي بازكردن مسير مراوده‌هاي تجاري ميان دو كشور خواند. وزير امور خارجه با اشاره به سوژه‌هاي مورد بحث ميان وي و همتاي استراليايي تاكيد كرد كه دو طرف به اين نتيجه رسيده‌اند كه داعش تهديدي مشترك براي هر دو كشور است و مبارزه با داعش و تندروي به همكاري‌هاي جامع نياز دارد. ظريف با اشاره به اينكه داعش و جريان‌هاي تروريستي تنها تهديدي براي يك منطقه نيستند به طرح حسن روحاني، رييس‌جمهور ايران براي مبارزه با خشونت كه در مجمع عمومي سازمان ملل در سال ٩٢ مطرح شد اشاره كرد. ظريف در ادامه سخنانش تاييد كرد كه با بيشاپ در خصوص مساله حقوق بشر هم صحبت كرده و گفت: ايران تنها كشوري در منطقه است كه در آن انتخابات برگزار مي‌شود و مردم سرنوشت خود را پاي صندوق‌هاي راي تعيين مي‌كنند اما ما به دنبال تقويت حقوق بشر هستيم و اميدواريم كه نگاه‌هاي سياسي به اين مقوله پايان داده شود. وزير امور خارجه با اشاره به بحثي كه ميان وي و همتاي استراليايي درخصوص آزمايش‌هاي موشكي اخير ايران انجام شده است، گفت: موشك‌هاي ايران تنها در قالب سامانه دفاعي هستند و ما از اين تجهيزات عليه هيچ كشور ديگري استفاده نمي‌كنيم. كشورهايي كه از آزمايش موشكي ايران انتقاد مي‌كنند همان كساني هستند كه به كشورهاي ديگر حمله كرده‌اند و باور ندارند كه استفاده از زور در جهان امروز ديگر جواب نمي‌دهد. ايران منشور ملل متحد را امضا كرده و تعهد داده كه از تجهيزات نظامي فقط در راستاي دفاع از خود و نه تجاوز به كشور ديگري استفاده نكند. اگر حمله‌اي صورت بگيرد ايران از خود دفاع مي‌كند. هزينه نظامي ايران به نسبت ساير كشورهاي منطقه بسيار ناچيز است و ما كمترين بودجه نظامي را نسبت به اين كشورها داريم. ظريف در ادامه با جلب‌توجه به اين مساله كه با همتاي استراليايي خود در خصوص مهاجران ايراني كه به استراليا مي‌آيند هم صحبت كرده است تاكيد كرد كه دو طرف بايد تلاش كنند تا مانع از استفاده افراد سودجو از تمايل ديگران براي زندگي در كشور ديگري شوند.
استقبال ايران و استراليا از تصميم ولاديمير پوتين
در ادامه اين نشست مطبوعاتي، خبرنگاري درخصوص تصميم روسيه براي خارج كردن بخشي از نيروهاي خود از سوريه سوال كرد و جولي بيشاپ در پاسخ گفت: ما از اين تصميم روس‌ها استقبال مي‌كنيم و اميدوار هستيم كه آتش‌بس هم تداوم پيدا كند. فكر كنم آقاي ظريف به دليل رابطه نزديك‌تر با روس‌ها بهتر بتوانند در اين خصوص توضيح بدهند. ظريف در پاسخ به اين سوال گفت: ابتدا بايد بگويم كه دولت اسلامي موسوم به داعش نه يك دولت است و نه اسلامي است. اسلام مذهبي مخالف خشونتي است كه توسط داعش هدايت مي‌شود. مسلمانان هم بيشترين قربانيان داعش بوده و هستند. ما همواره بر لزوم برقراري آتش‌بس و يافتن راهكاري سياسي در سوريه تاكيد داشته‌ايم. آتش‌بس هم گروه‌هاي تروريستي مانند داعش و النصره را شامل نخواهد شد. برقراري موقت آتش‌بس در سوريه خبر خوبي است و ما از آن استقبال مي‌كنيم. اين خبر كه روسيه برخي از نيروهاي خود را خارج مي‌كند نشان مي‌دهد كه روس‌ها دليل و نياز فوري براي توسل به گزينه نظامي براي حفظ آتش‌بس نمي‌بينند. پيامي كه جامعه جهاني بايد به داعش بدهد اين است كه عمليات عليه آنها متوقف نخواهد شد و حملات به آنها ادامه خواهد داشت. فكر مي‌كنم اين موضع مورد حمايت همگان در سطح بين‌المللي باشد و كسي نبايد از داعش يا هر گروه تروريستي ديگري به عنوان ابزاري براي رسيدن به اهداف موقت خود استفاده كند.
قطعنامه ١٩٢٩ ديگر وجود خارجي ندارد
در بخش‌هاي ديگري از اين نشست خبري از وزير امور خارجه در خصوص آزمايش موشكي ايران سوال شد. بيشاپ پيش از ظريف به اين سوال پاسخ داده و گفت: با آقاي وزير بحث بسيار مفصلي در اين خصوص داشتم. ايشان دليل اين اقدام ايران را هم از نظر منطقي و هم از بعد سياسي و هم امنيتي براي من به خوبي و با جزييات توضيح دادند. همچنين در خصوص رابطه اين آزمايش موشكي با برجام و قطعنامه شوراي امنيت هم با همتاي ايراني‌ام صحبت كردم. ظريف نيز در پاسخ به اين سوال خبرنگار استراليايي تاكيد كرد كه قطعنامه ١٩٢٩ ديگر وجود خارجي ندارد و در حال حاضر قطعنامه ٢٢٣١ روي ميز است كه لحن متفاوتي نسبت به آزمايش‌هاي موشكي ايران با قطعنامه‌هاي پيشين دارد. وي همچنين به موضع‌گيري وزارت امور خارجه امريكا در اين خصوص اشاره كرده و گفت كه آنها هم تاييد كرده‌اند كه اين آزمايش موشكي نقض برجام نيست. ظريف در ادامه گفت: ما تسليحات هسته‌اي نداريم، برنامه‌اي هم براي دسترسي به آنها نداريم، جامعه جهاني هم با برجام از اين امر مطمئن خواهد شد پس ما موشك‌هاي خود را براي حمل كلاهك هسته‌اي طراحي نمي‌كنيم كه نقض قطعنامه ٢٢٣١ باشد. وزير امور خارجه ايران با اشاره به هشت سال جنگ تحميلي عليه ايران و سكوت جامعه جهاني در اين خصوص گفت: سامانه موشكي ايران براي دفاع از خود است و عليه هيچ كشوري نيست. هشت سال همه از صدام حسين كه به ايران حمله شيميايي كرد دفاع كردند و كسي از ايران كه مورد حمله قرار گرفته بود دفاعي نكرد. در آن سال‌ها هيچ‌كس به ما براي دفاع از شهروندان‌مان موشك نداد و اكنون ما خود براي دستيابي به اين موشك‌ها اقدام كرده‌ايم. در ادامه اين نشست خبري در خصوص مساله مهاجران ايراني كه استراليا آنها را نمي‌پذيرد نيز از دو وزير امور خارجه سوال شد كه ظريف در پاسخ گفت: ما از بازگشت ايراني‌ها به وطن خوشحال مي‌شويم اما آنها را مجبور به بازگشت نخواهيم كرد.
استقبال بي‌نظير از سخنراني ظريف در دانشگاه ملي استراليا
آخرين برنامه وزير خارجه ايران در مدت زمان اقامت يك‌روزه در كانبرا به حضور در جمع دانشجويان، اساتيد، كارشناسان، سفراي كشورهاي عربي و آسيايي در استراليا در دانشگاه ملي اين كشور اختصاص يافت. سخنراني كه تبليغات و سيستم ثبت نام براي آن از دو هفته پيش شروع شده بود. دو سالن دو طبقه وسيع كه سالن اجراي موسيقي بود به اين برنامه اختصاص يافته بود. در شرايطي كه در دقايق منتهي به آغاز برنامه به نظر مي‌رسيد كه سالن‌ها تكميل نشوند اما جمعيتي بالغ بر ١٠٠٠ نفر بر اساس تخمين‌هاي زده شده خود را به محل اين دانشگاه براي شنيدن سخنان ظريف رسانده بودند. سفراي بسياري از كشورهاي عربي و همسايه ايران در استراليا نيز به دعوت دانشگاه پاسخ مثبت داده و پاي سخنان ظريف نشستند. يكي از كارشناسان وزارت امور خارجه استراليا در اين خصوص به خبرنگار اعزامي «اعتماد» گفت: اكثريت مردم در استراليا خواهان بهبود رابطه با تهران هستند. در روزهاي پسابرجام، دليلي براي تنش يا دوري وجود ندارد و دو طرف مي‌توانند رابطه سياسي و اقتصادي خود را گسترش دهند. ظريف فرد شناخته شده‌اي در محافل ديپلماتيك و آكادميك اينجا است و به همين دليل جمعيت قابل‌توجهي براي شنيدن سخنان وي به اين دانشگاه آمده‌اند. پس از سخنراني مقدماتي مجري اين برنامه، ظريف به مدت نيم ساعت در خصوص توافق هسته‌اي ايران و چگونگي شكل‌گيري آن در سايه استراتژي برد- برد، رابطه ايران با امريكا در قالب برجام، چگونگي فايق آمدن دو طرف اين مذاكرات بر اختلاف‌ها و تشريك مساعي بر اشتراك‌ها، نقش ايران در خاورميانه و اشتباهاتي كه هم پرونده هسته‌اي ايران را طولاني كرد و هم امروز دامن خاورميانه را گرفته است، توضيحات مبسوطي داد. در بخش پرسش و پاسخ اين نشست نيز دايره وسيعي از حوزه‌ها مانند آزمايش موشكي ايران، رابطه ايران و عربستان، رابطه ايران با كشورهاي اهل سنت، نقش ايران در سوريه، گزارش‌هاي حقوق بشري احمد شهيد ، اعدام قاچاقچيان در كشورمان و تاثيرات جنگ ايران و عراق مورد پرسش قرار گرفت كه وزير امور خارجه ايران با صبر و لبخند به تمامي آنها پاسخ داد. تاكيد بر حمايت ايران از روند مذاكرات سياسي در سوريه، نقش ايران در برقراري آتش‌بس در اين كشور، طرح‌هاي اوليه تهران براي به پاي ميز مذاكره كشاندن معارضان و دولت سوريه، مبارزه ايران با تروريست در دمشق و بغداد، لزوم تعيين سرنوشت بشار اسد و آينده سياسي سوريه در پاي ميز مذاكرات سوري- سوري و نه توسط كشورهاي نايب در زمره پاسخ‌هاي ظريف به برخي انتقادها به رفتار سياسي ايران در سوريه بود. ظريف در پاسخ به سوالي درباره رابطه ايران و عربستان گفت: ايران و عربستان بايد در مورد داعش و مسائل جهان اسلام با يكديگر گفت‌وگو كنند. وي افزود: با مذاكرات دو كشور مشكلات حل مي‌شود مشكل امروز جهان نبود شناخت از واقعيت‌هاي موجود است و ما بايد واقعيت را درك كنيم.سكوت حاكم بر جلسه هنگام سخنراني و طرح سوال از وزير امور خارجه ايران در بخش‌هايي از برنامه جاي خود را به تشويق مكرر ظريف و در پايان هم به تشويق‌هاي چند دقيقه‌اي وي توسط مخاطبان داد. (مشروح اين جلسه را به زودي در اعتمادآنلاين مي‌خوانيد).
سفر به سيدني پيش از بازگشت به تهران
تور آسيايي و اقيانوسيه ظريف امروز به پايان خواهد رسيد و وي پس از سفر به سيدني به تهران بازمي‌گردد. ظريف در سيدني جلسه‌اي با روساي سازمان تجارت و سرمايه‌گذاري اين كشور خواهد داشت كه نشستي كاملا اقتصادي و در راستاي ارتقاي فرصت همكاري‌هاي اقتصادي دو كشور خواهد بود. وي همچنين در موسسه مطالعات امور بين‌المللي استراليا هم سخنراني خواهد كرد و پس از حضور در جمع ايراني‌هاي مقيم استراليا به ايران باز مي‌گردد.