آقای سفیر، انتخابات ترکیه در سال گذشته میلادی و انتخاب آقای اردوغان به عنوان رئیس جمهور این کشور که در راستای تغییر نظام سیاسی این کشور ارزیابی می‌شود را چطور ارزیابی می‌کنید و این تغییر و تحول در نظام سیاسی ترکیه چه تاثیراتی بر روابط با کشورهای منطقه و ایران خواهد داشت؟
بیکدلی: انتخابات ریاست جمهوری ترکیه را از دو منظر می‌توان نقطه عطف تحولات سیاسی سال 93 در ترکیه دانست. اول موفقیت مجدد حزب عدالت و توسعه در یک انتخابات سراسری و دوم انتخاب آقای اردوغان به عنوان اولین رئیس جمهور ترکیه که با رأی مستقیم مردم انتخاب شده است.
ترکیه خودش را برای انتخابات نمایندگان مجلس ملی در خرداد 1394 آماده می‌کند. آقای اردوغان با شعار ترکیه نوین گام‌هایی را در 12 سال گذشته برداشته که در صورت امکان با نهادینه کردن آنها در چارچوب حقوق اساسی، یک تحول مهم در این کشور تلقی می‌شود. درک نزدیکتری از نظام بین‌الملل بین ایران و ترکیه شکل گرفته است. علیرغم برخی اختلاف نظرها در مورد تحولات خاورمیانه، دو کشور در مورد ضرورت تعامل با یکدیگر و تقویت روابط اقتصادی دیدگاهی مشترک دارند. ما ثبات سیاسی در ترکیه را برای خود فرصت تلقی می‌کنیم.
گفت‌وگوی مقامات ترکیه با کردها برای کاستن از بحران چند ساله و همگرایی بیشتر با کردها که البته امتیازاتی را هم برای کردها به همراه داشته، چه فرصت‌ها و چالش‌هایی می‌تواند برای ایران داشته باشد و به نظر شما نتیجه این مذاکرات چه خواهد شد؟
بیکدلی: مادامی که این روندها در چارچوب ارتقاء حقوق شهروندی و بهبود شرایط زندگی و توسعه مناطق کردنشین ترکیه دنبال شود، برای ترکیه و کل منطقه از جمله ایران فرصت ایجاد می‌کند.
روند راه‌حل در ترکیه می‌تواند به توسعه مناطق شرقی ترکیه که با ایران هم مرز است، منجر شود. توسعه متوازن و پایدار در ترکیه به نفع اقتصاد ایران به خصوص استان‌های غربی کشور است.
چالش از آنجا می‌تواند آغاز شود که قدرت‌های بیرون منطقه بخواهند از شکاف‌های موجود قومی، مذهبی و اقتصادی در روند اصلاحات سوء استفاده کنند. این به ضرر مردم، دولت‌ها و منطقه تمام خواهد شد و کسانی که طرفدار بی‌ثباتی سازماندهی شده در خاورمیانه هستند را خشنود می‌کند.
توافق داریم در حوزه‌هایی که امنیت دو کشور را تحت تاثیر قرار می‌دهد، همکاری بیشتری داشته باشیم.
روابط اقتصادی ایران و ترکیه که طی چند سال گذشته روند صعودی را دنبال می‌کرد با بحران سوریه دچار نوساناتی شد، به طوری که کاهش محسوسی طی دو سال اخیر داشته و در حالی که قرار بود امسال به 15 میلیارد دلار برسد به کمی بیش از 10 میلیارد دلار رسید. این در حالی است که طرفین افق 30 میلیارد دلاری را برای چند سال آینده در نظر گرفته‌اند، با توجه به تحولات موجود منطقه‌ای که بر روابط دو جانبه هم تاثیر گذاشته، ارزیابی شما از روابط اقتصادی دو طرف چیست و آیا این افق 30 میلیارد دلاری ظرف چند سال آینده میسر خواهد شد؟
بیکدلی: من اعتقاد ندارم که تحولات منطقه بر روابط اقتصادی دو کشور تاثیر منفی چشمگیر داشته است. دو طرف برای جلوگیری از شکل گیری چنین روندی تلاش متقابل داشته‌اند. رکورد روابط تجاری ما در همین دوره بحران منطقه خاورمیانه ثبت شده است.
ما هیچ کجا سراغ نداریم که فعالیت اقتصادی دوجانبه به دلیل اختلاف نظر
در موضوعات خاورمیانه مختل یا معطل شده باشد. در سال 2012 میلادی
صادرات ترکیه به جمهوری اسلامی ایران برابر 9 میلیارد و 922 میلیون و واردات این
کشور از ایران نیز برابر 11 میلیارد و 965 میلیون دلار شد تا حجم مبادلات دو کشور
به بالاترین حد در تاریخ روابط تجاری یعنی 21 میلیارد و 887 میلیون دلار برسد، اما
باید توجه کرد بخش قابل توجهی از صادرات ترکیه در این سال طلا بود.
صادرات طلای ترکیه تا جولای 2013 که تحریم فلزات گرانبها علیه ایران
اعمال شد، ادامه داشت و در آمار تجارت 2012 و 2013 موثر بود.
همکاری‌های تجاری ثبت شده ایران و ترکیه در سال 2014 حدوداً 14
میلیارد دلار بود. سهم صادرات ایران 10 میلیارد دلار و سهم صادرات ترکیه در این
سال 4 میلیارد دلار بود. البته با احتساب گردشگری، تحصیل و هزینه‌های شرکت‌های
ایرانی در ترکیه و خرید ملک این آمار بالاتر هم می‌رود.
اگر تجزیه و تحلیل درستی از روابط تجاری دو کشور صورت بگیرد، بدون احتساب تجارت طلا سقف روابط تجاری دو کشور در سال‌های اخیر تقریباً ثابت بوده است. اخیراً کاهش قیمت نفت و گاز و اجرایی شدن موافقتنامه تجارت ترجیحی بر روابط تجاری دو کشور تاثیر گذاشته است.
برای رسیدن به هدف 30 میلیارد دلاری ما نیازمند بهره‌گیری از ظرفیت‌های جدیدی در روابط اقتصادی دو کشور در حوزه‌های انرژی، صنعت، تجارت، حمل و نقل و بانک هستیم. در این مسیر حرکت می‌کنیم و اگر بتوانیم در مورد صادرات گاز و مبادلات پولی به توافق برسیم، به نظرم به هدف خیلی نزدیک خواهیم شد.
نقاط ضعف و قوت سیاست خارجی ایران در قبال ترکیه طی یکسال گذشته را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
بیکدلی: نقطه قوت سیاست خارجی ایران در یک سال اخیر توجه جدی دولت به رابطه با همسایگان و ترکیه است. سفر آقای روحانی، تشکیل اولین شورای عالی روابط و رفت و آمدهای روان مقامات دو کشور و اجماعی که برای همکاری با ترکیه وجود دارد، قابل توجه است.
نقطه ضعف ما کماکان یکطرفه بودن مناسبات مردمی است. برای ایجاد پیوندهای مشترک و پایدار با همسایگان، نیازمند شناخت متقابل و تعامل هستیم. مردم ما به ترکیه سفر می‌کنند؛ دانشجویان ما به آنجا می‌روند، اما هنوز پای مردم و اهل علم ترکیه به ایران باز نشده است.
این رفت و آمدها، پیوندها را عمیق و مناسبات را برگشت ناپذیر می‌کند. این
جریان که زیر ساخت فرهنگی روابط را تحکیم می‌بخشد آثار سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و
امنیتی مهمی دارد. این موارد موضوعاتی هستند که ما به آنها توجه داریم و روی آنها
کار جدی می‌کنیم.
چه
برنامه‌هایی را برای افزایش سطح روابط در سال آینده در نظر دارید؟
بیکدلی: به نظرم همه ساز و کارهای لازم برای تدوین برنامه، اجرا و نظارت بر توسعه روابط ایجاد شده است. اراده لازم هم وجود دارد. در روابط دوجانبه، نیازمندیم در سه سطح دولتی، بخش خصوصی و مردمی روابط را تسهیل کنیم. شرایط سیاسی و اقتصاد بین‌الملل مساعدتر از گذشته به نظر می‌رسد. مسائل منطقه کماکان حوزه نگرانی دو کشور باقی خواهد ماند، اما مبارزه با تروریسم و تهدیدهای مشترک منطقه‌ای می‌تواند ما را به هم نزدیکتر کند.
با وجود تهدیدهایی که علیه روابط دوستانه دو کشور وجود داشت و با توجه به دست‌هایی که برای تخریب مناسبات دوستانه ما فعال بودند، سال 93 را سال موفقی ارزیابی می‌کنم. دستاوردهای سال جاری شمسی نویدبخش موفقیت‌های بهتر در سال 94 است. سفر آقای اردوغان به تهران و تشکیل دومین اجلاس شورای عالی روابط در بهار، شروع خوبی برای همکاری‌های ما در سال جدید است. بهره‌گیری بخش خصوصی از فرصت‌های موافقتنامه تجارت ترجیحی، آب و هوای روابط تجاری دو کشور را تغییر داده است.
برنامه‌های دولت ایران برای گردشگری، اتباع ترکیه را متوجه ایران خواهد کرد.