وی ادامه داد: بین ایران و عراق مشترکات بسیاری وجود دارد که این مشترکات از سایر ملل نیز بیشتر است. عراق و ایران یکی از معدود کشورهایی هستند که بیشترین مشترکات را با یکدیگر دارند چرا که تمدن‌های بزرگ، عظیم و تاریخی بشر از ایران و بین‌النهرین نشأت گرفته است.
حاکمان امروز عراق، دوستان قدیمی ایران هستند
رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصحلت نظام ادامه داد: روزی که حکومت بعث عراق بر مردمش فشار می‌آورد، ایران پناهگاه مردم عراق بود و صدها هزار نفر به ایران آمدند و ایرانی‌ها آنها را پذیرفتند و کسانی که امروز بر عراق حکومت می‌کنند، دوستان قدیمی ایرانیان هستند.
ولایتی تاکید کرد: میزبانی عراق از رهبری امام خمینی (ره) نشانه‌ای بر این رابطه بین 2 کشور در عصر حاضر است. همچنین حوزه علمیه نجف توسط یک ایرانی یعنی شیخ طوسی پایه‌گذاری شد.
وی گفت: سومری‌ها، کلدانی‌ها و عاشوری‌ها که در عراق بودند بر فرهنگ ایرانیان تاثیر گذاشتند. همانطور که ساسانیان و هخامنشیان بر عراق تاثیر داشتند؛ امروزه نیز حکومت عراق مردمی شده و با آرای مردم حکومت مالکی روی کار آمد و براساس اکثریت شیعه حکومت تشکیل شد ولی همچنان مابین طوایف توزیع جمعیتی وجود دارد. یعنی رئیس‌جمهور عراق کرد، نخست‌وزیر شیعه و رئیس مجلس اهل سنت است.
رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصحلت نظام تصریح کرد: عراق به مجموعه زنجیره مقاومت پیوسته و امروز ایران، عراق، سوریه و لبنان زنجیره مقاومت تشکیل داده‌اند ولی بنای مخالفان زنجیره مقاومت بر هم ریختن وضعیت کشورها است. همین کسانی که در سوریه کارهایی کردند که با هیچ معیار بشری و بین‌المللی قابل توجیه نیست، در عراق نیز بمب منفجر می‌کنند.
ولایتی گفت: در جهان معدود ملتهایی هستند که می‌توان به آنها اسم ملت نهاد، ولی در بین کشورهای عرب، عراق قوی‌ترین ملت است. آنچه در این کنفرانس قرار است صحبت کنیم در مورد چگونگی پایدار شدن روابط حسن همجواری براساس طبیعت دو ملت و کشور است و اینکه ما به سهم خود در حوزه پژوهش چه اقداماتی می‌توانیم انجام دهیم که روابط بازسازی شده بین 2 کشور آسیب نبیند و همواره رو به جلو باشیم.
اولویت روابط خارجی، رابطه با همسایگان است
وی اظهار داشت: اگر روابط خارجی را تقسیم‌بندی کنیم، روابط با همسایگان در اولویت است و ایران با 15 کشور در خشکی و آب همسایه است و این همسایگی می‌تواند هم فرصت باشد و اگر هوشیاری نداشته باشیم می‌توان تعبیر دیگری از آن کرد. اما با تدبیر می‌توان همسایگی با 15 کشور را به عنوان مزیت استثنایی جغرافیایی که کمیاب است به حساب آورد.
رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصحلت نظام ادامه داد: می‌توان به واسطه اینکه ما بر سر راه اقیانوس هند، آسیای مرکزی تا روسیه و دریای بالتیک هستیم، راه شمال به جنوب یعنی از چابهار تا سنپرترزبورگ را به لحاظ ریلی و بزرگ‌راهی توسعه دهیم.
ولایتی گفت: اینکه ما در محلی هستیم که برخی از همسایگان ما به گاز نیاز دارند، می‌تواند ویژگی راهبردی مناسبی باشد و حتی می‌توان از طریق گاز، برق و آب درآمد ترانزیتی حاصل کرد و این درآمد با هیچ درآمد دیگری قابل مقایسه نیست.
وی با بیان اینکه رابطه فرهنگی دو کشور ایران و عراق نیز تعیین‌کننده است، تصریح کرد: همبستگی نزدیک میان ایران و عراق می‌تواند مجموعه نزدیک به هم متحد و همکار در منطقه ایجاد کند که هیچ مجموعه دیگری چنین توانی را نداشته باشد. همچنین اگر دولت عراق بتواند خرابی‌های زمان صدام را درست کند می‌تواند به لحاظ کشاورزی حرف اول را بزند.
برخی تلاش می‌کنند اتحاد 4 کشور عراق، لبنان، سوریه و ایران را به هم بزنند
رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصحلت نظام خاطرنشان کرد: اگر اتحاد 2 کشور ایران و عراق و اتصال آن به سوریه و لبنان انجام شود، نزدیکی این 4 کشور در منطقه سازنده و تعیین‌کننده است و یکی از ابزارهایی که ایران در حوزه آسیای غربی می‌تواند قدرت باشد، این موضوع است. در حالی که برخی در جهت گسسته شدن این موضوع تلاش می‌کنند.
در ادامه جمشید ممتاز استاد حقوق بین‌الملل در خصوص معاهده 1975 اظهار داشت: معاهده 1975 مجموعه 8 سندی است که در الجزیره و بغداد مورد توافق طرفین قرار گرفت و در تاریخ 6 مارس 1975 در حاشیه کنفرانس سران کشورهای عضو صادرکننده نفت، شاه سابق و صدام با میانجگری رئیس‌جمهور الجزایر به توافق رسیدند که مسائل بین ایران و عراق را به صورت یکپارچه حل کنند.
وی ادامه داد: این سند مشتمل بر 3 اصل علامت‌گذاری مرز زمینی ایران و عراق، تعیین مرز آبی یا رودخانه اروندرود یا شت‌العرب بر اساس خط تالوگ و قطع هرگونه نفوذ و رخنه به سرزمین دیگری با همکاری طرفین می‌شود. ویژگی این معاهده این است که سلسه ترتیبات روشنی در خصوص نحوه حل اختلافات مشخص شد.
این استاد حقوق بین‌الملل با بیان اینکه موضوع خط تالوگ هنوز در دستور کار ما قرار دارد و مشکل اساسی ما در مذاکرات با عراق بر سر همین موضوع است، خاطرنشان کرد: در مذاکرات جدیدی که بین ایران و عراق صورت گرفته است نمایندگان عراق از استناد مستقیم به معاهده 1975 امتناع می‌ورزند.
ممتاز در خصوص مسئله ترسیم خطوط مبدأ مستقیم عراق در خلیج‌فارس گفت: در سال 2011 عراق اقدام به ترسیم خطوط مبدأ مستقیم کرد، ولی نقطه آغازین این خطوط خط آرپ است. در صورتی که منافع عراق به لحاظ تهدید حدود ایجاب می‌کرد نقطه آغازین خط آرپ قرار دهند.
وی گفت: هم‌اکنون اروندرود به تدریج به سمت خاک عراق تمایل می‌یابد و وسعت خاک ایران گسترش می‌یابد و مساحت قلمرو ایران تغییر پیدا می‌کند، لذا کشور عراق اصرار دارند که به معاهده سال 1975 بازگردند ضمن اینکه اروندرود به لحاظ کشتی‌رانی برای عراق بیشتر از ایران اهمیت دارد.
این استان حقوق بین‌الملل در پایان خاطرنشان کرد: مطرح مجدد مسئولیت کیفی افرادی که مرتکب جنایات جنگی شدند می‌تواند عاملی جهت پیشبرد اهداف ما باشد.